Χαρούκι Μουρακάμι "Το κουρδιστό πουλί"
Το κακουρδισμένο μυθιστόρημα
Κατά καιρούς λέω να δοκιμάζομαι, με καινούργια πράγματα. Δεν έχω σε υπόληψη τα πολύ χοντρά βιβλία των 700-1000 σελίδων, εκτός κι αν είναι να το φέρεις στο κεφάλι κάποιου (το κεφάλι του συγγραφέα εννοώ, εάν σου βγάλει την "πίστη". (Εξαιρώ προκαταβολικά τον Προυστ και το Σελίν). Νομίζω ότι πάνε να δικαιολογήσουν το τίποτα με τον όγκο. Ποιος είναι αυτός που έχει να μας πει τόσο σημαντικά, ή που το συγγραφικό του ύφος, που είναι και το ζητούμενο, χρειάζεται για να λάμψει, να απλωθεί σε τόσες σελίδες; Κατά πρώτον δεν σέβεται τους αναγνώστες, θεωρεί το χρόνο τους, είδος για πέταμα. |
Διάβασα λοιπόν, "το κουρδιστό πουλί" του Χαρούκι Μουρακάμι. Σελίδες 862 παρακαλώ. Σ᾿ αυτό λοιπόν το πόνημα ο ήρωας ο Τόρου Οκάντα, προσωρινά άνεργος, απολυμένος με τη θέληση του από κάποια νομική εταιρεία, τα περνά μια χαρά με τη γυναίκα του την Κουμίκο και τον γάτο τους, τον Νομπόρου Γουατάγια, στον οποίο τον καημένο, έχουν δώσει το όνομα του μισητού αδελφού της Κουμίκο, ενός ανερχόμενου αριβίστα πολιτικού, τον οποίο δεν συμπαθούν. Μια μέρα ο γάτος εξαφανίζεται. Και για να συμπυκνώσω εγώ το χρόνο, μια και ο συγγραφέας τον χρόνο το δικό μας δεν τον έχει σε υπόληψη, (με το δικό του ας κάνει ότι θέλει), σε λίγο εγκαταλείπει τον Οκάντα και η σύζυγος του ξαφνικά. Στο τηλέφωνο, εμφανίζονται διάφορες μυστηριώδεις υπάρξεις. Η πρώτη γυναίκα:
«Μόνο δέκα λεπτά χρειαζόμαστε να καταλάβουμε ο ένας τον άλλο. Πώς είμαι ντυμένη; Σ᾿ ακούω».
«Δεν έχω ιδέα» είπε ο Οκάντα
«Τότε να δε βοηθήσω» είπε εκείνη. «Είμαι ξαπλωμένη στο κρεβάτι. Μόλις βγήκα από το ντους και δεν φοράω τίποτα»
Τυχερός ο Κος Οκάντα, και τη γυναίκα του ξεφορτώθηκε και να αρχίζουν οι προτάσεις!
Η άλλη (μάλλον αυτή κινείται στο μυστικιστικό χώρο), είναι η Μάλτα Κάνο. Αυτή είναι για να βοηθήσει να βρεθεί ο γάτος, μιλάει σαν Πυθία, «Μπορεί να έχει αλλάξει η ροή», «δεν ξέρω αν η γάτα είναι ζωντανή, αλλά δεν βρίσκεται πουθενά κοντά στο σπίτι». Η Μάλτα Κάνο είχε ασκητέψει επτά χρόνια στα βουνά τής Μάλτας, μελετώντας την επίδραση τού νερού στα στοιχεία τού σώματος. Τώρα που το σκέφτομαι, στη Μάλτα θα πήγαινα και εγώ, που αλλού, για ασκητισμό. Φαίνεται πως τα νερά τής Ιαπωνίας δεν ήταν κατάλληλα για τις ενορατικές έρευνές της. Η Μάλτα Κάνο είχε και μια αδελφή βοηθό την Κρέτα Κάνο, παλιότερα επαγγελματία πόρνη, αλλά σταμάτησε γιατί τη "βεβήλωσε" ο αδελφός της Κουμίκο, ο βουλευτής, την βίασε, δεν κατάλαβα ακριβώς τι βίτσια είχε. Μ᾿ αυτήν ονειρευόμενος ο Οκάντα είχε δύο ονειρώξεις και μια τρίτη μάλλον πραγματική.
Όνειρο και πραγματικότητα για τον Οκάντα είναι μπλεγμένα. Κοντά στο σπίτι του Οκάντα υπάρχει ένα σπίτι στοιχειωμένο, "το σπίτι των κρεμασμένων" εγκαταλελειμμένο τώρα, με ένα ξερό πηγάδι στην αυλή, το οποίο τραβάει τον Οκάντα, όπως τα λουλούδια τη μέλισσα. Όλα αυτά στην προσπάθεια του να βρει στοιχεία για την εξαφάνιση τής γυναίκας του και τής γάτας. Απέναντι από το στοιχειωμένο σπίτι μένει ένα περίεργο κορίτσι 16 χρονών, η Μαγιού Κασαχάρα, με την οποία γνωρίζεται ο Οκάντα, συνεργάζεται μαζί της, απολαμβάνει τα κάλλη της, όταν με ένα μικροσκοπικό μπικινάκι κάνει ηλιοθεραπεία δίπλα του.
Ο Οκάντα, έχει καλούς συμβουλάτορες. Ο Κος Χόντα τού είχε πει: «Το θέμα είναι να μην αντιστέκεσαι στη ροή. Όταν είναι να ανέβεις, βρες το ψηλότερο σημείο και στρογγυλοκάθισε εκεί. Όταν είναι να πέσεις χαμηλά, βρες το βαθύτερο πηγάδι και κατέβα στον πάτο του». Που να είχα εγώ τέτοιες σοφές συμβουλές στα νιάτα μου; Ο Οκάντα λοιπόν με μια ανεμόσκαλα, κατεβαίνει στον πάτο τού πηγαδιού, και μένει τρεις μέρες, για να σκεφτεί καθαρά, γι᾿ αυτά που τού έχουν συμβεί. Για δες προτιμήσεις σε κείνα τα μέρη για να σκεφτούν. Ο καθένας και τα γούστα του. Εκεί γίνονται κάτι μαγικά, περνάει μέσα από τον τοίχο του πηγαδιού, και μετά από κινδύνους φτάνει σε μια αίθουσα ξενοδοχείου, και σε ένα δωμάτιο αντιλαμβάνεται την ύπαρξη μιας γυναίκας, την οποία όμως δεν μπορεί να δει, και κινδυνεύοντας να τον δούνε, περνάει μέσα από ένα τοίχο, που είναι σαν μαλακή μάζα, και νιώθει ένα κάψιμο στο πρόσωπο αποκτώντας ένα σημάδι, ένδειξη πνευματιστικής δύναμης. Τώρα που το μάθαμε δε θα αφήσουμε πηγάδι για πηγάδι. Στο πάτο του πηγαδιού βρίσκεται η λύση. Όχι καθόμαστε στα σπίτια μας και πνιγόμαστε στα υπαρξιακά μας!
Έχει και άλλο καλό συμβουλάτορα, το θείο του. Να τι σπουδαίο του λέει: «Θα μπορούσες να ξεκινήσεις από τα απλούστερα, για παράδειγμα να στέκεσαι κάθε μέρα στη γωνιά ενός δρόμου και να κοιτάζεις τον κόσμο που περνάει». Σοφή συμβουλή! Και πράγματι στην όγδοη μέρα, να σου και πέφτει πάνω του, μια γυναίκα καλοντυμένη, με πανάκριβα ρούχα, κάθεται δίπλα στο παγκάκι με τα σταυρωμένα της πόδια. Γυρίζει προς το μέρος του και τον κοιτάζει. Συγκεκριμένα για πολλή ώρα το μαγικό σημάδι του. Τού Οκάντα το μυαλό, στο πώς θα αγοράσει το πηγάδι, εκεί τη βρίσκει είπαμε, βίτσια είναι αυτά, και βουρ στο ψητό:
«Τώρα έχω την εντύπωση, ότι χρειάζομαι χρήματα» λέει. Η κυρία έμεινε για λίγο σιωπηλή.
«Πόσα;»
«Ογδόντα εκατομμύρια γεν μου φτάνουν».
«Ελάτε σ᾿ αυτή τη διεύθυνση στις τέσσερεις ακριβώς αύριο το απόγευμα» είπε.
Και εγώ ο άτυχος, τόσες φορές έχω καθίσει σε παγκάκια, κοιτάζοντας πρόσωπα, και μάλιστα γυναικών κυρίως, αλλά φαίνεται είμαι γκαντέμης. Δεν έχω σημάδι, δεν έχω μεταφυσική αύρα, ή με τιμωρεί ο Θεός και οι άγιοι που τα βάζω μαζί τους.
Και μετά γίνονται πράματα και θαύματα, και για να μην τα πολυλογώ και βρίζετε εσείς εμένα, όπως εγώ τον Κο Μουρακάμι, εάν βέβαια με διαβάσει κανείς, ο Οκάντα, πηγαίνει στο "Κέντρο Υψηλής Ραπτικής Ασακάκα". Εκεί τον υποδέχεται ο ταλαντούχος γιος της Κας Τζίντζερ, ο Κάρι που έχει όλα τα χαρίσματα του κόσμου εκτός που δεν μιλάει, και σε ένα δωμάτιο υπό το θρόισμα ελαφρών ρούχων, και πνοές αρωμάτων, μια γυναίκα, πιθανόν η Τζίντζερ, τού γλείφει το θαυματουργό σημάδι, και ο Κος Οκάντα, «ένιωσε το καυτό υγρό κάτω από τη μέση». Και το περιποιητικό παιδί ο Κάρι, του έβαλλε και ένα φάκελο με Διακόσιες χιλιάδες γεν στη τσέπη. Αυτό κι αν είναι κολοφαρδία!
Γυρίζει, βρίσκει και το γάτο που έχει γυρίσει, μετά ένα χρόνο απουσίας, και μόνο η γυναίκα του είναι ακόμα μακριά. Η Τζίντζερ τού αγοράζει κουστούμια, πουκάμισα, παπούτσια ότι θέλει για να χαρεί το μάτι, αγοράζουν και το "στοιχειωμένο σπίτι" και στη θέση του κτίζουν ένα καινούργιο με όλες τις προδιαγραφές ασφάλειας, και εκεί συνεχίζουν να εκτελούν με μυστικότητα το "κάτι", που μάλλον δεν κατάλαβα είναι πνευματιστική θεραπεία, δια τού αγγίγματος. Τώρα γιατί τόση μυστικότητα, τέτοιες φαίνεται θα είναι οι συνήθειες εκεί πέρα.
Όμως ο Οκάντα το χαβά του με το πηγάδι. Που τον βρίσκεις που τον χάνεις στο πάτο του πηγαδιού. Και κάποια μέρα το ένα από τα δυο του μισά, προφανώς το πνευματικό, περνάει πάλι τον τοίχο, και χωρίς να το καταλάβει σκοτώνει τον μισητό του κουνιάδο, το βουλευτή, ντε. Το αντιλαμβάνεται βλέποντας το γεγονός μετά στην τηλεόραση. Τη σύζυγο του δεν καταφέρνει μέχρι τέλους να τη βρει, βέβαια το μήνυμα το έχει πάρει. «Μην προσπαθήσεις να με βρεις ποτέ».
Σελίδες 862, ούτε μία "πραγματική" σκέψη, και για να μην αδικήσω τον συγγραφέα, βρήκα δύο:
«Εγώ ξέρω εσένα, εσύ ξέρεις εμένα. Αλλά εσύ ξέρεις ποια είσαι, εγώ ξέρω ποιος είμαι;».
«Αν δεν υπήρχε θάνατος, θα μπορούσε να μην μας απασχολεί, η φιλοσοφία, η ψυχολογία, η θρησκεία, η λογοτεχνία, η λογική».
Πάντως η τελευταία, παρ᾿ ότι υπάρχει θάνατος, τον Κο Μουρακάμι δεν βλέπω να τον πολυαπασχολεί! Μεταφυσική, πνευματιστικές εμπειρίες είναι το φόρτε του. Όσο για λογοτεχνικό ύφος, θα ᾿ταν θαμμένο πιο κάτω από τον πάτο του πηγαδιού.
«Μόνο δέκα λεπτά χρειαζόμαστε να καταλάβουμε ο ένας τον άλλο. Πώς είμαι ντυμένη; Σ᾿ ακούω».
«Δεν έχω ιδέα» είπε ο Οκάντα
«Τότε να δε βοηθήσω» είπε εκείνη. «Είμαι ξαπλωμένη στο κρεβάτι. Μόλις βγήκα από το ντους και δεν φοράω τίποτα»
Τυχερός ο Κος Οκάντα, και τη γυναίκα του ξεφορτώθηκε και να αρχίζουν οι προτάσεις!
Η άλλη (μάλλον αυτή κινείται στο μυστικιστικό χώρο), είναι η Μάλτα Κάνο. Αυτή είναι για να βοηθήσει να βρεθεί ο γάτος, μιλάει σαν Πυθία, «Μπορεί να έχει αλλάξει η ροή», «δεν ξέρω αν η γάτα είναι ζωντανή, αλλά δεν βρίσκεται πουθενά κοντά στο σπίτι». Η Μάλτα Κάνο είχε ασκητέψει επτά χρόνια στα βουνά τής Μάλτας, μελετώντας την επίδραση τού νερού στα στοιχεία τού σώματος. Τώρα που το σκέφτομαι, στη Μάλτα θα πήγαινα και εγώ, που αλλού, για ασκητισμό. Φαίνεται πως τα νερά τής Ιαπωνίας δεν ήταν κατάλληλα για τις ενορατικές έρευνές της. Η Μάλτα Κάνο είχε και μια αδελφή βοηθό την Κρέτα Κάνο, παλιότερα επαγγελματία πόρνη, αλλά σταμάτησε γιατί τη "βεβήλωσε" ο αδελφός της Κουμίκο, ο βουλευτής, την βίασε, δεν κατάλαβα ακριβώς τι βίτσια είχε. Μ᾿ αυτήν ονειρευόμενος ο Οκάντα είχε δύο ονειρώξεις και μια τρίτη μάλλον πραγματική.
Όνειρο και πραγματικότητα για τον Οκάντα είναι μπλεγμένα. Κοντά στο σπίτι του Οκάντα υπάρχει ένα σπίτι στοιχειωμένο, "το σπίτι των κρεμασμένων" εγκαταλελειμμένο τώρα, με ένα ξερό πηγάδι στην αυλή, το οποίο τραβάει τον Οκάντα, όπως τα λουλούδια τη μέλισσα. Όλα αυτά στην προσπάθεια του να βρει στοιχεία για την εξαφάνιση τής γυναίκας του και τής γάτας. Απέναντι από το στοιχειωμένο σπίτι μένει ένα περίεργο κορίτσι 16 χρονών, η Μαγιού Κασαχάρα, με την οποία γνωρίζεται ο Οκάντα, συνεργάζεται μαζί της, απολαμβάνει τα κάλλη της, όταν με ένα μικροσκοπικό μπικινάκι κάνει ηλιοθεραπεία δίπλα του.
Ο Οκάντα, έχει καλούς συμβουλάτορες. Ο Κος Χόντα τού είχε πει: «Το θέμα είναι να μην αντιστέκεσαι στη ροή. Όταν είναι να ανέβεις, βρες το ψηλότερο σημείο και στρογγυλοκάθισε εκεί. Όταν είναι να πέσεις χαμηλά, βρες το βαθύτερο πηγάδι και κατέβα στον πάτο του». Που να είχα εγώ τέτοιες σοφές συμβουλές στα νιάτα μου; Ο Οκάντα λοιπόν με μια ανεμόσκαλα, κατεβαίνει στον πάτο τού πηγαδιού, και μένει τρεις μέρες, για να σκεφτεί καθαρά, γι᾿ αυτά που τού έχουν συμβεί. Για δες προτιμήσεις σε κείνα τα μέρη για να σκεφτούν. Ο καθένας και τα γούστα του. Εκεί γίνονται κάτι μαγικά, περνάει μέσα από τον τοίχο του πηγαδιού, και μετά από κινδύνους φτάνει σε μια αίθουσα ξενοδοχείου, και σε ένα δωμάτιο αντιλαμβάνεται την ύπαρξη μιας γυναίκας, την οποία όμως δεν μπορεί να δει, και κινδυνεύοντας να τον δούνε, περνάει μέσα από ένα τοίχο, που είναι σαν μαλακή μάζα, και νιώθει ένα κάψιμο στο πρόσωπο αποκτώντας ένα σημάδι, ένδειξη πνευματιστικής δύναμης. Τώρα που το μάθαμε δε θα αφήσουμε πηγάδι για πηγάδι. Στο πάτο του πηγαδιού βρίσκεται η λύση. Όχι καθόμαστε στα σπίτια μας και πνιγόμαστε στα υπαρξιακά μας!
Έχει και άλλο καλό συμβουλάτορα, το θείο του. Να τι σπουδαίο του λέει: «Θα μπορούσες να ξεκινήσεις από τα απλούστερα, για παράδειγμα να στέκεσαι κάθε μέρα στη γωνιά ενός δρόμου και να κοιτάζεις τον κόσμο που περνάει». Σοφή συμβουλή! Και πράγματι στην όγδοη μέρα, να σου και πέφτει πάνω του, μια γυναίκα καλοντυμένη, με πανάκριβα ρούχα, κάθεται δίπλα στο παγκάκι με τα σταυρωμένα της πόδια. Γυρίζει προς το μέρος του και τον κοιτάζει. Συγκεκριμένα για πολλή ώρα το μαγικό σημάδι του. Τού Οκάντα το μυαλό, στο πώς θα αγοράσει το πηγάδι, εκεί τη βρίσκει είπαμε, βίτσια είναι αυτά, και βουρ στο ψητό:
«Τώρα έχω την εντύπωση, ότι χρειάζομαι χρήματα» λέει. Η κυρία έμεινε για λίγο σιωπηλή.
«Πόσα;»
«Ογδόντα εκατομμύρια γεν μου φτάνουν».
«Ελάτε σ᾿ αυτή τη διεύθυνση στις τέσσερεις ακριβώς αύριο το απόγευμα» είπε.
Και εγώ ο άτυχος, τόσες φορές έχω καθίσει σε παγκάκια, κοιτάζοντας πρόσωπα, και μάλιστα γυναικών κυρίως, αλλά φαίνεται είμαι γκαντέμης. Δεν έχω σημάδι, δεν έχω μεταφυσική αύρα, ή με τιμωρεί ο Θεός και οι άγιοι που τα βάζω μαζί τους.
Και μετά γίνονται πράματα και θαύματα, και για να μην τα πολυλογώ και βρίζετε εσείς εμένα, όπως εγώ τον Κο Μουρακάμι, εάν βέβαια με διαβάσει κανείς, ο Οκάντα, πηγαίνει στο "Κέντρο Υψηλής Ραπτικής Ασακάκα". Εκεί τον υποδέχεται ο ταλαντούχος γιος της Κας Τζίντζερ, ο Κάρι που έχει όλα τα χαρίσματα του κόσμου εκτός που δεν μιλάει, και σε ένα δωμάτιο υπό το θρόισμα ελαφρών ρούχων, και πνοές αρωμάτων, μια γυναίκα, πιθανόν η Τζίντζερ, τού γλείφει το θαυματουργό σημάδι, και ο Κος Οκάντα, «ένιωσε το καυτό υγρό κάτω από τη μέση». Και το περιποιητικό παιδί ο Κάρι, του έβαλλε και ένα φάκελο με Διακόσιες χιλιάδες γεν στη τσέπη. Αυτό κι αν είναι κολοφαρδία!
Γυρίζει, βρίσκει και το γάτο που έχει γυρίσει, μετά ένα χρόνο απουσίας, και μόνο η γυναίκα του είναι ακόμα μακριά. Η Τζίντζερ τού αγοράζει κουστούμια, πουκάμισα, παπούτσια ότι θέλει για να χαρεί το μάτι, αγοράζουν και το "στοιχειωμένο σπίτι" και στη θέση του κτίζουν ένα καινούργιο με όλες τις προδιαγραφές ασφάλειας, και εκεί συνεχίζουν να εκτελούν με μυστικότητα το "κάτι", που μάλλον δεν κατάλαβα είναι πνευματιστική θεραπεία, δια τού αγγίγματος. Τώρα γιατί τόση μυστικότητα, τέτοιες φαίνεται θα είναι οι συνήθειες εκεί πέρα.
Όμως ο Οκάντα το χαβά του με το πηγάδι. Που τον βρίσκεις που τον χάνεις στο πάτο του πηγαδιού. Και κάποια μέρα το ένα από τα δυο του μισά, προφανώς το πνευματικό, περνάει πάλι τον τοίχο, και χωρίς να το καταλάβει σκοτώνει τον μισητό του κουνιάδο, το βουλευτή, ντε. Το αντιλαμβάνεται βλέποντας το γεγονός μετά στην τηλεόραση. Τη σύζυγο του δεν καταφέρνει μέχρι τέλους να τη βρει, βέβαια το μήνυμα το έχει πάρει. «Μην προσπαθήσεις να με βρεις ποτέ».
Σελίδες 862, ούτε μία "πραγματική" σκέψη, και για να μην αδικήσω τον συγγραφέα, βρήκα δύο:
«Εγώ ξέρω εσένα, εσύ ξέρεις εμένα. Αλλά εσύ ξέρεις ποια είσαι, εγώ ξέρω ποιος είμαι;».
«Αν δεν υπήρχε θάνατος, θα μπορούσε να μην μας απασχολεί, η φιλοσοφία, η ψυχολογία, η θρησκεία, η λογοτεχνία, η λογική».
Πάντως η τελευταία, παρ᾿ ότι υπάρχει θάνατος, τον Κο Μουρακάμι δεν βλέπω να τον πολυαπασχολεί! Μεταφυσική, πνευματιστικές εμπειρίες είναι το φόρτε του. Όσο για λογοτεχνικό ύφος, θα ᾿ταν θαμμένο πιο κάτω από τον πάτο του πηγαδιού.