Irving Penn

Irving Penn (1917-2009)

Gisele Bundchen

Η γυναίκα του Lisa Fonssagrives 1949

kate-moss

Gisele Bundchen

Isabella Rossellini

Ο Irving Penn είναι ένας από τούς σπουδαίους φωτογράφους τού εικοστού αιώνα, γνωστός για τις φωτογραφίσεις του και την αριστοτεχνική εκτύπωση. Παρόλο που θεωρήθηκε ως ένας από τούς κορυφαίους φωτογράφους του περιοδικού Vogue για περισσότερα από εξήντα χρόνια, ο Penn ήταν ένας έντονα ιδιωτικός άνθρωπος που απέφυγε το προσκήνιο και συνέχισε το έργο του με αφοσίωση.
Γεννημένος το 1917 στο New Jersey από μετανάστες γονείς, ο Penn παρακολούθησε την Σχολή Βιομηχανικών Τεχνών του Μουσείου Φιλαδέλφειας (1934-38).
Το 1943, ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της Vogue, Alexander Liberman, προσέλαβε τον Penn ως συνεργάτη. Ο Liberman, ένας άλλος ρώσος εξόριστος που είχε εργαστεί στο Παρίσι αναγνώρισε «ένα μυαλό και ένα μάτι που ήξερε τι ήθελε να δει». Ενθάρρυνε τον Penn να αρχίσει να τραβάει τις φωτογραφίες που οραματίστηκε, ξεκινώντας μια μακρά και καρποφόρα καριέρα καθώς και μια συνεργασία που μεταμόρφωσε τη σύγχρονη φωτογραφία.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς ο Penn ανέπτυξε γρήγορα τη φήμη του για το εντυπωσιακό στυλ του στη νεκρή φύση και την προσωπογραφία, ο Liberman τον έστειλε σε όλο τον κόσμο με αναθέσεις εργασίας, πορτρέτου και μόδας. Αυτές ήταν εμπειρίες, που επιβεβαίωσαν την προτίμηση του Penn για φωτογράφηση στο ελεγχόμενο περιβάλλον ενός στούντιο, όπου θα μπορούσε να αποκόψει οτιδήποτε δεν ήταν απαραίτητο στις συνθέσεις του και να αφοσιωθεί στα αντικείμενα του. Ξεχωριστά από αυτές τις αποστολές, ο Penn ανέλαβε ένα προσωπικό έργο, φωτογραφίζοντας γυμνά και πειραματιζόμενος με την εκτύπωσή τους. Πάντως εκτός από τα γυμνά του με γνωστά μοντέλα ή τα πορτρέτα με διασημότητες, οι άλλες φωτογραφίες, χωρίς να τις κρίνω από άποψη φωτογραφικής τέχνης, αλλά από άποψη ομορφιάς και αισθησιασμού, είναι αδιάφορες γιατί από επιλογή επιδιώκουν την ασχήμια (κοντινές λήψεις σε σώματα παραμορφωμένα από το πάχος).
Το 1950, ο Penn στάλθηκε στο Παρίσι για να φωτογραφίσει τις συλλογές υψηλής ραπτικής τού Vogue . Εργάστηκε σε ένα υπαίθριο στούντιο με μια παλιά θεατρική κουρτίνα ως σκηνικό και ένα χαριτωμένο εξαιρετικό μοντέλο που ονομαζόταν Lisa Fonssagrives, την οποίο συνάντησε για πρώτη φορά το 1947. Είχε γεννηθεί στη Σουηδία, εκπαιδεύτηκε ως χορεύτρια, και ήταν ένα από τα πιο περιζήτητα μοντέλα τής εποχής, με εκλεπτυσμένη κατανόηση τής μορφής και τής στάσης τού σώματος. Ο Penn αργότερα υπενθύμισε: «Όταν ήρθε η Lisa, την είδα και η καρδιά μου κτύπησε γρήγορα και δεν υπήρχε καμία αμφιβολία, ότι αυτό ήταν». Παντρεύτηκαν στο Λονδίνο τον Σεπτέμβριο του 1950.
Το ταξίδι τού Penn για το Vogue μεταξύ του 1964 και του 1971 τον οδήγησε στην Ιαπωνία, την Κρήτη, την Ισπανία, το Νεπάλ, το Καμερούν, τη Νέα Γουινέα και το Μαρόκο. Σε αυτά τα ταξίδια, ο Penn ήταν όλο και περισσότερο ελεύθερος να επικεντρωθεί σε αυτό που τον ενδιέφερε πραγματικά: να κάνει πορτρέτα ανθρώπων με φυσικό φως. Στις πρώτες του εξορμήσεις, προσαρμόζει τούς υπάρχοντες χώρους όπως ένα γκαράζ ή έναν αχυρώνα στις ανάγκες του και έδινε πολλή σημασία στον ρόλο ενός ουδέτερου περιβάλλοντος για να επιτύχει αυτό που τον ενδιέφερε. Τελικά αυτό τον οδήγησε να κατασκευάσει ένα κινητό στούντιο που θα μπορούσε να αποσυναρμολογείται και να μεταφέρεται από τοποθεσία σε τοποθεσία. Ο Penn αισθάνθηκε ότι "σε αυτό το κενό [της σκηνής] υπήρχε για εμένα και η δυνατότητα επαφής που ήταν μια αποκάλυψη συχνά». Όμως και από αυτές τις περιηγήσεις, οι περισσότερες φωτογραφίες με τοπικό χαραχτήρα, κυρίως Αφρική, δεν έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τουλάχιστον για την Δυτική αισθητική.
Το έργο του Penn είχε αρχικά μια ιδανική παρουσία στις σελίδες τού Vogue. Ωστόσο, στις αρχές τής δεκαετίας του 1950, οι συντάκτες άρχισαν να αισθάνονται ότι οι φωτογραφίες του Penn ήταν πολύ σοβαρές για το περιοδικό. Ως αποτέλεσμα, οι εργασίες του μειώθηκαν και γύρισε στη διαφήμιση. Ο Penn εξέφρασε την ικανοποίησή του για τις προκλήσεις που προσφέρει αυτό το νέο πεδίο, ιδίως στους τομείς τής φωτογραφίας νεκρών φύσεων. (Πάρα πολλές δείχνουν κρανία).
Από τις αρχές τής δεκαετίας τού 1960, οι προϋπολογισμοί των περιοδικών μειώθηκαν και σημειώθηκε μείωση της ποιότητας των αναπαραγωγών. Παρόλο που ο Penn φωτογραφίζει για το περιοδικό, απογοητεύτηκε από τον τρόπο με τον οποίο εμφανίστηκαν οι φωτογραφίες του στη σελίδα, σχολιάζοντας ότι ακόμη και να τις κοιτάξει απέφυγε επειδή αυτό "έβλαπτε πάρα πολύ". Η λύση του σε αυτή τη δυσκολία ήταν να πρωτοπορήσει για μια αναβίωση των προηγούμενων τεχνικών εκτύπωσης, επαναστατική για μια εποχή που οι φωτογραφικές εκτυπώσεις δεν θεωρούνταν καλλιτεχνικά αντικείμενα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Penn έκλεισε το στούντιο του στο Μανχάταν και στράφηκε στην εκτύπωση στο εργαστήριο που κατασκευάστηκε στο οικογενειακό αγρόκτημα στο Long Island. Αυτό οδήγησε σε τρεις μεγάλες σειρές που σχεδιάστηκαν για πλατίνα: Τσιγάρα (1972, Street Material (1975-76, και Αρχαιολογία (1979-80.
Η δημιουργικότητα του Penn άκμασε κατά τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του. Τα πρωτοποριακά του πορτραίτα, νεκρή φύση, μόδα και φωτογραφίες ομορφιάς συνέχισαν να εμφανίζονται τακτικά στο Vogue. Το στούντιο ήταν απασχολημένο με το περιοδικό, τη διαφήμιση και την προσωπική δουλειά, καθώς και με εκτυπωτικά και εκθεσιακά έργα. Τα έργα βιβλίων ήταν επίσης μια προτεραιότητα, και ο Penn πρόσεξε πολύ την παραγωγή τους, από το σχεδιασμό, έως την ποιότητα τής εκτύπωσης. Μετά το θάνατο τής Λίζα το 1992, ζήτησε διέξοδο στο έργο του, στη ζωγραφική και θα ζωγραφίσει τις περισσότερες νύχτες μετά την δουλειά και τα Σαββατοκύριακα. Το 2009, ο Penn πέθανε στη Νέα Υόρκη, στην ηλικία των 92 ετών. Κατά τη διάρκεια της ζωής του ίδρυσε το Ίδρυμα Irving Penn.