Σπιρτόκουτο
Σκηνοθεσία Γιάννης Οικονομίδης
Σενάριο Γιάννης Οικονομίδης, Ωλένια Σπυροπούλου Παίζουν: Ερρίκος Λίτσης Δημήτρης Ελένη Κοκκίδου Μαρία Κώστας Ξυκομηνός Γιώργος Γιάννης Βουλγαράκης Βαγγέλης Ιωάννα Ιβανούδη Μαργαρίτα Σταύρος Γιαγκούλης Λουκάς Αγγελική Παπούλια Κική Σεραφίτα Γρηγοριάδου Άντζελα |
Ο Δημήτρης και ο κουνιάδος του ο Γιώργος συζητούν ... όλο ευγένεια για τα μελλοντικά επιχειρηματικά τους σχέδια.
Ο λόγος γίνεται για να παντρευτεί ο υπάλληλος τους ο Βαγγέλης την Λίντα την οποία έχει αφήσει έγκυο. Καθένας είναι αντιρατσιστής όταν αφορά τούς άλλους.
Εσύ δεν είσαι ο άντρας τού σπιτιού;.... το παπάρι τού σπιτιού είσαι .....
Ο γιος τής οικογένειας ένας αυνανιζόμενος με όλα τα γλωσσικά καλούδια γύρω από τη γενετήσια περιοχή, αλλά στη μοναξιά βρίσκει καταφύγιο στον αληθινό αυνανισμό.
Η κόρη η Κική μιλάει σε φίλη της: «Ένα λεπτό μωρή σού έδωσε ο Λεωνίδας (ο γκόμενος τής Κικής), και κόντεψες να ξεβρακωθείς. Αχάριστη τσόλι που είσαι συ για γκόμενο. Με τον Πακιστανό στη γωνία να πας να γαμηθείς.......
Η πιο συγκλονιστική σκηνή τής ταινίας, όταν η Μαρία σηκώνει το φουστάνι της και λέει στον άντρα της, τον τρομερό πάτερ φαμίλια, εκείνο που δε ᾿θελε να ακούσει κανένας άντρας από τη γυναίκα του. Ο φουσκωμένος από όλα αυτά που θέλει να πιστεύει ότι είναι, ξεφουσκώνει, και τρελαίνεται.
Ο ξεφουσκωμένος ινδιάνος.... τρελαμένος ζητά παρηγοριά στις "πηγές" στο τραγούδι: "στης πικροδάφνης τον ανθό"
|
Πρόκειται για ένα έργο με ήρωες ανθρώπους τής μικροαστικής μιζέριας στο χειρότερο της πρόσωπο, κουρντισμένους από το σκηνοθέτη, για απανωτές εκρήξεις και πόλεμο μέχρι τελικής πτώσεως. Πρωταγωνιστές δεν είναι τα πρόσωπα αλλά η λεκτική βία τού "μπινελικιού". Το μπινελίκι, η λεκτική βία, η χυδαιολογία, αποκτούν μέσα στην ταινία τόση δύναμη που σε καθηλώνει σε τρομάζει, σε "γοητεύει" δεν θέλεις τίποτα να πέσει κάτω. Μέσα από τη διαχείριση ενός σπουδαίου σκηνοθέτη, "το μπινελίκι" γίνεται μια άλλου είδους "ποίηση", ποίηση των ορίων τής "ψυχής" ποίηση Τέλους, πέρα από το οποίο δεν υπάρχει τίποτα πια. Είναι ένα "ταξίδι στην άκρη τής νύχτας", για να χρησιμοποιήσω τον τίτλο τού αριστουργήματος τού Σελίν. Η λεκτική παραφορά εδώ γίνεται υπαρξιακή. Μέσα από αυτήν οι ήρωες τής φυλακής των τεσσάρων τοίχων τού σπιρτόκουτου, τής φυλακής τής μίζερης ζωής, υπάρχουν. Βρίζω άρα υπάρχω. Τα λόγια που εκστομίζονται, μαχαιριές που καρφώνονται, μόνο τα αίματα δε βλέπουμε. Όλη η μιζέρια τής ζωής, όλες οι πικρίες, όλες οι διαφορές, τα απωθημένα μίση, οι στερήσεις, όλες οι εναντιώσεις έχουν αποκρυσταλλωθεί σ᾿ ένα λεκτικό οχετό, που εκστομίζει ο ένας ενάντια στον άλλο. Πόλεμος μέχρι θανάτου για να αποθεωθεί η γλώσσα. Η ταινία διαδραματίζεται σε μια διαλυμένη οικογένεια και τον περίγυρὀ της, μια πολύ ζεστή μέρα. Μέσα στην απελπιστική χαύνωση τής ζέστης, ελευθερώνεται η αληθινή τους φύση, αδυνατίζουν ευκολότερα οι άμυνες τής συνείδησης και από το αχανές τού υποσυνείδητου, αναδύονται ανήμπορα μίση, ταγκισμένα μες την απραξία μιας άθλιας μιζέριας, καταπιεσμένες αλήθειες, βάλτοι απαίσιοι. Επιστρατεύουν τις δυνάμεις τους μόνο για να βλάψουν λίγο ακόμα, και να καταστρέψουν ο ένας τον άλλο, μ᾿ όση ηδονή κι ανάσα διαθέτουν. Υπέρτατη ηδονή! Μια οικογένεια που όλα είναι έτσι και τίποτα δεν είναι έτσι ακριβώς. Παράδειγμα ο πατέρας (Ερρίκος Λίτσης) που νομίζει ότι είναι ο πατριάρχης τής οικογένειας και ότι μπορεί να ᾿χει το πάνω χέρι στη γυναίκα του και τα δυο τους παιδιά που τον έχουν γράψει κανονικά.
Ο γιος, ο Λεωνίδας, (Σταύρος Γιαγκούλης) δημιούργημα τής πιο ακραίας εκδοχής ενός περίγυρου βωμολοχίας και σεξουαλικών συνδηλώσεων, ηδονίζεται από τον λεκτικό φαλλοκρατισμό του, πιπιλίζει τις λέξεις, τις γλύφει, τις κρατεί να μουλιάζουν μέσα στο στόμα του πριν τις αφήσει να ηδονίσουν τα αυτιά του. Απολαμβάνει την ηχώ τους, είναι ένας ηδονιστής τής αργκό τής γενετικής περιοχής. Μέσα από αυτές είναι ο μεγάλος γαμιάς, έξω από αυτές δεν υπάρχει. Τον βλέπομε αμέσως μετά από το διάλογο με ένα φίλο του, —μάλλον με τον ίδιο του τον εαυτό, για να εξάπτει τις ερωτικές του φαντασιώσεις με την ηχώ τής φωνής του), υποσχόμενος ένα ερωτικό τρίο με την φίλη του την Άντζελα (Σεραφίτα Γρηγοριάδου), (είναι και γενναιόδωρος)—, τον βλέπουμε λοιπόν να αυνανίζεται. Αντίθετα η αδελφή του, η Κική (Αγγελική Παπούλια) δεν είναι καθόλου γενναιόδωρη. «Ένα λεπτό μωρή σού έδωσε σημασία ο Λεωνίδας (ο φίλος της) και κόντεψες να τού ξεβρακωθείς. Έκανες μαλακία στη Κική, τελείωσες Κατερινάκι» είναι τα πιο γλυκά από τα λόγια της, που μεταφέρω εδώ. Η Μαρία (Ελένη Κοκκίδου), είναι ένα θηρίο που πηγαινοέρχεται μέσα στο σπίτι και μαζεύει. Όχι ότι είναι κατώτερη των περιστάσεων όταν θα χρειασθεί. Με σημαία το (αιώνια φοβερό και τροπαιοφόρο μουνί), θα το επικαλεστεί όταν θα χρειασθεί για να συντρίψει το φουσκωμένο εγώ τού άντρα της, ο οποίος και αυτός κραδαίνει και απειλεί με τα δικά του όπλα, τα αρχίδια του, που όχι μόνο ισχυρίζεται ότι διαθέτει, αλλά θα τούς τα δείξει κιόλας, για να επιβάλλει την τάξη. Μουνί - Αρχίδια, σημειώσετε ένα. Η σκηνή που η Κοκκίδου σηκώνει το φουστάνι και τού προτάσσει το φοβερό της όπλο, λέγοντας του συγχρόνως το μόνο που δε θα ᾿θελε ν᾿ ακούσει κανένας άντρας από τη γυναίκα του, ότι η Κική δεν είναι δική του κόρη, ότι ένα ξένο παιδί μεγάλωσε, ανήκει στην παγκόσμια κινηματογραφική ανθολογία. Ο πάτερ φαμίλιας γκρεμίζεται από το ύψος που νομίζει ότι έχει το θρόνο του και συντρίβεται. Στη συντριβή και τον παραλογισμό του για να μη νιώθει μοναξιά, θέλει να πάρει θύμα κι αυτόν τον κουνιάδο του, το Γιώργο, σπείροντας αμφιβολίες και σ᾿ αυτόν, αν ο γιος του ο Μιχαλάκης είναι δικό του παιδί. Μέσα από τη κοινή δυστυχία θα έρθει η ευτυχία. Ένα αριστούργημα από κάθε άποψη, λεκτικά (μεγάλο κατόρθωμα), υπαρξιακά με τις εκρήξεις τού υποσυνείδητου. Τελικά και απόλαυσης; Όλοι δεν κουβαλάμε μια μορφή διαστροφής; Ο Γιάννης Οικονομίδης είναι μεγάλος σκηνοθέτης και το έδειξε και με τις επόμενες ταινίες του και κυρίως με ένα άλλο αριστούργημα "Με τη ψυχή στο στόμα", μια συγκλονιστική ταινία, που φεύγεις από το σινεμά, σοκαρισμένος. Οι ηθοποιοί επιτελούν έναν άθλο. Είναι όλοι καταπληκτικοί. Δε θέλω να ξεχωρίσω ονόματα, γι αυτό θα αναφέρω μόνο τα ονόματα των δυο κύριων πρωταγωνιστών: Ερρίκος Λίτσης, Ελένη Κοκκίδου. Δυο μεγάλοι ηθοποιοί, απίστευτοι. |