Όσκαρ Γουάιλντ, το πορτρέτο τού Ντόριαν Γκρέυ

Να ένα βιβλίο που ξεχειλίζει από εξυπνάδα. Η χαρά τού αναγνώστη. Ένα βιβλίο στο οποίο η ευφυής παραδοξολογία του  σε εκπλήσσει κάθε τόσο, σε στριμώχνει στο τοίχο,  το ζηλεύεις  κάθε στιγμή. Βιβλίο κατ᾿ εξοχήν ύφους. Ένα βιβλίο παραμύθι - μυθιστόρημα παραδοξολογίας. Η σημασία τού μύθου: Το αιώνιο, καθολικό  και ανέλπιδο  αίτημα  τής αναζήτησης, τής νοσταλγίας τής νεότητας. Στο συγκεκριμένο βιβλίο αναζήτηση γίνεται με κάθε τρόπο πουλώντας και τη "ψυχή" στο "διάβολο" όπως και ο Φάουστ τού Γκαίτε.
Ο μύθος τού βιβλίου: Ο Ντόριαν Γκρέυ είναι ένας νέος εκπληκτικής ομορφιάς. Ο  ζωγράφος Μπάζιλ Χόλγουορντ, (ένας βαθιά ηθικός άνδρας, που πέφτει θύμα τής γοητείας τού Ντόριαν), γοητευμένος  από την ομορφιά τού νέου, ζωγραφίζει το πορτρέτο του και θεωρεί ότι ο πίνακας αυτός δίδει μια νέα κατεύθυνση στην τέχνη του. Το πορτρέτο τού Ντόριαν Γκρέυ είναι  πράγματι ένα θαύμα ομορφιάς. Ο φίλος τού ζωγράφου ο λόρδος Χένρυ Γουότον ένας υπερόπτης, παραδοξολόγος και  δανδής, συναντά τον Ντόριαν κατά τη διάρκεια δημιουργίας τού πίνακα  και ενθουσιάζεται  από  την ομορφιά του  και την ομορφιά τού πορτρέτου. Εξαιρετικά πνευματώδης, αντιπροσωπεύει  το κριτικό πνεύμα τής κουλτούρας τής Βικτωριανής εποχής στα τέλη τού 19ου αιώνα, φθάνοντας την κριτική του με το δηλητηριώδες χιούμορ του, ως τον αμοραλισμό,  με κύρια βάση τον ηδονισμό. Θεωρεί ότι το μόνο πράγμα στην ζωή άξιο αναζήτησης είναι η Ομορφιά και η ολοκλήρωση των αισθήσεων.  Μαγεύει το  Ντόριαν  με τις  παράδοξες ιδέες του, τις γεμάτες ευφυΐα και ο νεαρός συνειδητοποιώντας ότι μια μέρα η ομορφιά του θα χαθεί, εκφράζει την επιθυμία να παραμείνει ο ίδιος πάντα νέος  και το πορτραίτο του  να απορροφά όλες τις φθορές εξαιτίας τού  χρόνου και τής έκλυτης ζωής  του μέσα στην  ακολασία των ηδονών, γερνώντας αυτό   αντί εκείνου. Η ευχή τού Ντόριαν εκπληρώνεται, όπως στα παραμύθια και το πορτραίτο απορροφά  τον  αντίκτυπο που έχει κάθε πράξη στην ψυχή του, στο κυνήγι των αισθήσεων, και  το κάθε αμάρτημα παραμορφώνει τις  γραμμές τού προσώπου και  τού σώματός τού πορτρέτου.
Ο Όσκαρ Γουάιλντ είχε πει σε συνέντευξή του.  «Ο Μπάζιλ Χόλγουορντ είναι αυτό που νομίζω ότι είμαι εγώ· ο λόρδος Χένρυ είναι αυτό που ο κόσμος νομίζει ότι είμαι· ο Ντόριαν είναι αυτό που θα ᾿θελα να είμαι - σε άλλες εποχές ίσως».

Ένα μικρό βιογραφικό τού Όσκαρ Γουάιλντ

Ο Όσκαρ Γουάιλντ γεννήθηκε στο Δουβλίνο το 1854 και πέθανε στο  Παρίσι το  1900. Σπούδασε στην Οξφόρδη και επηρεάστηκε από  τις απόψεις  περί αισθητικής τού Τζον Ράσκιν (John Ruskin, 1819 - 1900) - αν και δεν δέχτηκε ποτέ τη θεωρία του για την ηθική βάση τής τέχνης - και τού Γουόλτερ Πέιτερ (Walter Pater, 1839–1894). Μετά το πανεπιστήμιο, ο Ουάιλντ μετακόμισε στο Λονδίνο όπου εντάχθηκε στους ανώτερους πνευματικούς και κοινωνικούς κύκλους. Ως εκπρόσωπος τού κινήματος τού Αισθητισμού ασχολήθηκε με όλες τις μορφές τής  διανόησης: εξέδωσε μία ποιητική συλλογή, έδωσε ομιλίες στις Η.Π.Α. και στον Καναδά σχετικά με τον «Αγγλικό Διαφωτισμό στην Τέχνη» και έπειτα επέστρεψε στο Λονδίνο όπου έγραψε μεγάλο αριθμό άρθρων ως δημοσιογράφος. Γνωστός για το οξυδερκές πνεύμα, τις εξεζητημένες εμφανίσεις και τούς πνευματώδεις διαλόγους του, ο Ουάιλντ έγινε μια από τις διασημότερες προσωπικότητες τής εποχής του. Ταξίδεψε πολλές φορές στο Παρίσι, όπου σπούδασε ζωγραφική. Για ένα ορισμένο διάστημα, μιμήθηκε την επιτήδευση των Γάλλων παρνασσικών ποιητών και τού Γκωτιέ.
Η ευγλωττία του, η ανθρωπιά και η ευγένειά του τον έκαναν αγαπητό τόσο στα σαλόνια όσο και στον υπόκοσμο, όπου τού άρεσε να συχνάζει.
Μεταξύ 1885 και 1891 επιδόθηκε στη συγγραφή παραμυθιών, τα οποία συγκέντρωσε στα βιβλία του "Ο ευτυχισμένος πρίγκιπας και άλλα παραμύθια" (1888) και "Το σπίτι με τα ρόδια"(1891)·
Στην ίδια περίοδο ανήκει και το μυθιστόρημα "Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ", που  εκδόθηκε το  1891.
Στο Παρίσι έγραψε στα γαλλικά, για την ηθοποιό Σάρα Μπερνάρ, το δράμα Σαλώμη. Μετέφερε στην αγγλική σκηνή με μεγάλη επιτυχία ένα είδος διαλόγου που τον χαρακτήριζε γνήσιο παριζιάνικο πνεύμα, με τις κωμωδίες "Η βεντάλια της λαίδης Γονίντερμιρ" (1892), "Μια γυναίκα χωρίς σημασία"  (1893), "Ένας ιδανικός σύζυγος" και "Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός" (1895).
Το 1884 παντρεύτηκε την Κόνστανς Λόυντ και μαζί απέκτησαν δύο γιους. Από το 1893, όμως, η ιδιωτική του ζωή  είχε αρχίσει να τού στερεί την εύνοια τής υψηλής κοινωνίας. Το 1895 υπέβαλε μήνυση στον μαρκήσιο τού Κουίνσμπερι Τζον Ντάγκλας για συκοφαντία. Ο Μαρκήσιος ήταν ο πατέρας τού εραστή τού Ουάιλντ, τού Λόρδου Άλφρεντ Ντάγκλας. Στην διάρκεια τής δίκης παρουσιάστηκαν αποδείξεις οι οποίες ανάγκασαν τον Ουάιλντ να αποσύρει τη μήνυση και οδήγησαν στη σύλληψή του με την κατηγορία τού σοδομισμού (η ομοφυλοφιλία ήταν τότε ποινικό αδίκημα στην Αγγλία και  την καταδίκη του σε δύο χρόνια καταναγκαστικά έργα. Καρπός της φυλάκισής του ήταν το έργο "Εκ βαθέων"  (De Profundis), ένα μέρος του οποίου δημοσιεύτηκε το 1905 (και ολόκληρο όχι πριν από το 1949), καθώς και "Η μπαλάντα της φυλακής τού Ρέντινγκ" , που δημοσιεύτηκε το 1898. Μετά την αποφυλάκισή του, ο Γουάιλντ εγκαταστάθηκε στο Παρίσι  όπου και  πέθανε από μηνιγγίτιδα, στις 30 Νοεμβρίου 1900.
Συγγραφέας με μεγάλο ταλέντο,  ευφυής, παραδοξολόγος ,εκπρόσωπος τού ρεύματος των εστέτ και των παρακμιακών.

---

Ανθολόγηση τού κειμένου

Ακολουθεί μια μυθιστορηματική ανθολόγηση τού κειμένου, με ελάχιστες παραλείψεις γιατί το κείμενο είναι τόσο πνευματώδες και δεν σού κάνει παραχωρήσεις για ξεσκαρτάρισμα, σε αντίθεση με πολλά μυθιστορήματα  που λόγω βαριεμάρας που προκαλούν, μια ανθολόγηση θα κατέληγε σε ένα διήγημα καλό ή κακό, όπως από την αρχή έπρεπε να είχε γραφεί: σαν διήγημα αντί για μυθιστόρημα.
Μια και λοιπόν το κείμενο δεν μάς κάνει εκπτώσεις, αποφάσισα να τις κάνει η ανθολόγηση  στον αναγνώστη (αν βρεθεί ). Το κέρδος από τις εκπτώσεις σε ένα κείμενο προφανέστατα είναι ο χρόνος.  Έτσι λοιπόν όπως και στις πραγματικές εκπτώσεις οι τιμές διαφοροποιούνται: Η πρώτη κλίμακα είναι για τούς πολύ βιαστικούς. Διαβάζουν μόνο το με πράσινο χρώμα σηματοδοτημένο κείμενο, στο οποίο είναι κρυμμένη η σημασία  τής μυθοπλασίας ή ό,τι διευκολύνει γι αυτή.
Η δεύτερη κλίμακα είναι για τους λάτρεις τής παραδοξολογίας,  είναι  μαρκαρισμένο με Bold μαύρους χαραχτήρες,   και το κείμενο πολύ γαλαντόμο θα τούς ανταμείψει πλουσιοπάροχα.
Η τρίτη κατηγορία διαβάζει ολόκληρο το κείμενο με τούς κανονικούς, τούς Bold και τούς πράσινους χαραχτήρες και θα δει τι κερδίζει σε χρόνο πάντοτε, στη συνέχεια.
Σ᾿ αυτούς που δε γίνεται καμιά έκπτωση, είναι αυτοί που θα διαβάσουν και τις σημειώσεις που είναι με μπλέ χρώμα. Αυτοί που δεν θα τούς γίνει καμιά έκπτωση είναι  παράδοξα  και οι κερδισμένοι σε αντίθεση με τις πραγματικές εμπορικές εκπτώσεις.
(Ας μού συγχωρέσει ο αναγνώστης -στρια  αν βρεθεί  είπαμε αυτό το παιγνιδάκι).
Η ανθολόγηση έγινε κατά βάση από την έκδοση τού βιβλίου από τα "Γράμματα" και την "Κυριακάτικη ελευθεροτυπία ", στην οποία μεταφράστρια είναι η Τίνα Στεφανοπούλου, γιατί από αυτή την έκδοση είχα  κρατήσει σε σημειώσεις τις παραδοξολογίες τού βιβλίου. Σε πολλά σημεία όμως, όπου  υπήρχε κάποια σκοτεινάδα ή έλλειψη καθαρού νοήματος συμβουλευόμουνα και την έκδοση από το "Μεταίχμιο" στην οποία μεταφράστρια είναι η Γωγώ Αρβανίτη. 

Πρόλογος (1)

• Ο καλλιτέχνης είναι ο δημιουργός ωραίων πραγμάτων.
• Σκοπός τής τέχνης είναι να αποκαλύπτει τον εαυτό της και να κρύβει τον καλλιτέχνη.
• Κριτικός είναι αυτός που μπορεί να μεταφράζει με έναν άλλο τρόπο ή σ᾿  ένα νέο υλικό την εντύπωση που τού δημιουργούν τα ωραία πράγματα.
• Η υψηλότερη, όπως και η κατώτερη, μορφή κριτικής είναι ένας τρόπος  αυτοβιογραφίας.
• Εκείνοι που βρίσκουν άσχημα νοήματα σε ωραία πράγματα είναι διεφθαρμένοι χωρίς να είναι γοητευτικοί. Αυτό είναι ελάττωμα.
• Εκείνοι που βρίσκουν ωραία νοήματα σε ωραία πράγματα είναι οι καλλιεργημένοι. Γι᾿  αυτούς υπάρχει ελπίδα.
• Υπάρχουν οι εκλεκτοί για τούς οποίους τα ωραία πράγματα σημαίνουν μόνο Ομορφιά.
• Δεν υπάρχουν ηθικά ή ανήθικα βιβλία. Τα βιβλία είναι καλογραμμένα ή κακογραμμένα. Αυτό είναι όλο.
• Η αντιπάθεια τού δέκατου ένατου αιώνα για το Ρεαλισμό είναι η λύσσα τού Κάλιμπαν (2) που βλέπει το πρόσωπό του στον καθρέφτη.
• Η αντιπάθεια τού δέκατου ένατου αιώνα για το Ρομαντισμό είναι η λύσσα τού Κάλιμπαν που δε βλέπει το πρόσωπό του στον καθρέφτη.
• Η ηθική ζωή τού ανθρώπου αποτελεί μέρος τού υλικού που χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης, αλλά η ηθικότητα τής τέχνης συνίσταται στην τέλεια χρήση ενός μέσου που δεν είναι τέλειο. Κανένας καλλιτέχνης δεν επιθυμεί να αποδείξει κάτι. Ακόμη και τα πράγματα που είναι αληθινά, μπορούν να αποδειχτούν.
• Κανένας καλλιτέχνης δεν έχει ηθικές συμπάθειες. Μια ηθική συμπάθεια σ᾿  έναν καλλιτέχνη αποτελεί ασυγχώρητη επιτήδευση ύφους.
• Ένας καλλιτέχνης δεν μπορεί ποτέ να είναι νοσηρός. Ο καλλιτέχνης μπορεί να εκφράσει τα πάντα.
• Η σκέψη και η γλώσσα είναι για τον καλλιτέχνη εργαλεία για την τέχνη του.
• Η κακία και η αρετή είναι για τον καλλιτέχνη υλικό για την τέχνη του.
• Από την άποψη τής μορφής, το αρχέτυπο  για όλες τις τέχνες είναι η τέχνη τής μουσικής. Από την άποψη τού αισθήματος, αρχέτυπο είναι η τέχνη τού ηθοποιού.
• Όλη η τέχνη είναι συγχρόνως επιφάνεια και σύμβολο.
• Εκείνοι που προχωρούν πέρα από την επιφάνεια, το κάνουν με δικό τους κίνδυνο.
• Εκείνοι που διαβάζουν το σύμβολο, το κάνουν με δικό τους κίνδυνο.
• Είναι ο θεατής, και όχι η ζωή, αυτό που αντικαθρεφτίζει στην πραγματικότητα η τέχνη.
• Ο διχασμός των απόψεων πάνω σ᾿  ένα έργο τέχνης δείχνει ότι το έργο είναι νέο, πολυσύνθετο και σφριγηλό.
• Όταν οι κριτικοί διαφωνούν, ο καλλιτέχνης βρίσκεται σε συμφωνία με τον εαυτό του.
• Μπορούμε να συγχωρήσουμε έναν άνθρωπο γιατί έκανε ένα χρήσιμο πράγμα, στο βαθμό που δεν το θαυμάζει. Η μόνη δικαιολογία για να κάνει κάποιος ένα άχρηστο πράγμα είναι να το θαυμάζει απεριόριστα.
• Όλη η τέχνη είναι εντελώς άχρηστη.

Όσκαρ Γουάιλντ

Σημειώσεις
(1) Μια πολυσυζητημένη περίληψη των αισθητικών απόψεων τού Γουάιλντ. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη Δεκαπενθήμερη επιθεώρηση, στο τεύχος τού Μαρτίου τού 1981 [Σ]
[Σ]: Από εδώ και πέρα Τίνα Στεφανοπούλου σχόλια τής μεταφράστριας στην έκδοση τού βιβλίου από τα "Γράμματα" και την Ελευθεροτυπία (2006)
(2) Κάλιμπαν: Ο τερατόμορφος χαρακτήρας στην "Τρικυμία" τού Σαίξπηρ, υπηρέτης τού Πρόσπερο , ιθαγενής στο νησί που έχει εξοριστεί ο Πρόσπερο, Δούκας του Μιλάνου,  όταν χάνει τον θρόνο του, από τον αδελφό του  Αντόνιο, και καταλήγει σε ένα ερημονήσι μαζί με τη μικρή του κόρη, Μιράντα.

[Α]: από εδώ και πέρα Γωγώ Αρβανίτη μεταφράστρια στην έκδοση τού "Μεταίχμιου".

1

Το ατελιέ ήταν γεμάτο με την πλούσια μυρωδιά των ρόδων, κι όταν ο ελαφρός καλοκαιριάτικος αέρας φυσούσε ανάμεσα στα δέντρα τού κήπου, απ᾿  την ανοιχτή πόρτα έμπαινε το βαρύ άρωμα τής πασχαλιάς, ή η λεπτότερη μυρωδιά τής λουίζας.
Από τη γωνιά τού περσικού ντιβανιού με τα δερμάτινα μαξιλάρια όπου ήταν ξαπλωμένος, καπνίζοντας, σύμφωνα με τη συνήθειά του, αμέτρητα τσιγάρα, ο λόρδος Χένρυ Γουότον  μόλις που διέκρινε τη λάμψη των μελένιων και ευωδιαστών ανθών τού αγιοκλήματος, που τα τρεμουλιαστά κλαριά του έμοιαζε να σηκώνουν με δυσκολία το φορτίο μιας ομορφιάς τόσο πύρινης σαν τη δική τους. Που και που, η φανταστική σκιά των πουλιών που πετούσαν, διαγραφόταν φευγαλέα πάνω στη μεταξωτή κουρτίνα που κάλυπτε το τεράστιο παράθυρο, δημιουργώντας μια στιγμιαία εντύπωση γιαπωνέζικης ζωγραφιάς. Τού έφερναν στο νου εκείνους τούς ωχρούς ζωγράφους τού Τόκιο, με τα χαρακτηριστικά που μοιάζουν σκαλισμένα σε νεφρίτη· μέσα από την τέχνη τους, που είναι αναγκαστικά ακίνητη, προσπαθούν να μεταδώσουν την αίσθηση τής ταχύτητας και τής κίνησης. Το πνιγμένο βουητό των μελισσών που πετούσαν μες στο μακρύ, ακούρευτο γρασίδι, ή περιτριγύριζαν με μονότονη επιμονή τα σκονισμένα χρυσαφιά λουλούδια τού αναρριχώμενου αγιοκλήματος, έμοιαζε να κάνει την ησυχία ακόμη πιο καταθλιπτική. Ο αχνός απόηχος τού Λονδίνου ακουγόταν σαν τις βαθιές νότες ενός μακρινού εκκλησιαστικού οργάνου.
Στο κέντρο του δωματίου, προσαρμοσμένο σ᾿  έναν όρθιο τρίποδα, βρισκόταν το ολόσωμο πορτρέτο ενός νέου εξαιρετικής ομορφιάς, και μπροστά του, λίγο πιο κει, καθόταν ο ίδιος ο καλλιτέχνης, ο Μπάζιλ Χόλγουορντ, που η αιφνίδια εξαφάνισή του πριν από μερικά χρόνια προκάλεσε, τότε, μεγάλη αναταραχή κι  έδωσε λαβή σ᾿  ένα σωρό παράξενες εικασίες.
Καθώς ο καλλιτέχνης κοίταζε τη χαριτωμένη και ωραία μορφή που με τόση τέχνη είχε αποτυπώσει στον πίνακα, ένα χαμόγελο ευχαρίστησης πέρασε από το πρόσωπό του, και φάνηκε πως ήθελε να μείνει μόνιμα ζωγραφισμένο εκεί. Ξαφνικά όμως, ανακάθισε απότομα, και κλείνοντας τα μάτια, ακούμπησε τα δάχτυλα πάνω στα βλέφαρά του, λες κι ήθελε να κρατήσει φυλακισμένο μες στο μυαλό του κάποιο περίεργο όνειρο που φοβόταν ότι θα έχανε ξυπνώντας.
«Είναι το καλύτερο έργο σου, Μπάζιλ, το πιο όμορφο που ζωγράφισες ποτέ» είπε ο λόρδος Χένρυ νωχελικά. «Πρέπει οπωσδήποτε να το στείλεις τού χρόνου στην γκαλερί Γκρόσβενορ. Η Ακαδημία είναι πάρα πολύ μεγάλη και πολύ μπανάλ. Όσες φορές πήγα εκεί, είτε είχε τόσο κόσμο, που δεν μπορούσα να δω τούς πίνακες, πράγμα απαίσιο, είτε είχε τόσο πολλούς πίνακες, που δεν μπορούσα να δω τον κόσμο, πράγμα πολύ χειρότερο. Η Γκρόσβενορ είναι ο μοναδικός κατάλληλος χώρος».
«Νομίζω ότι δε θα το στείλω πουθενά» απάντησε ο καλλιτέχνης, ρίχνοντας πίσω το κεφάλι μ᾿  εκείνο τον παράδοξο τρόπο που έκανε τούς φίλους του να τον κοροϊδεύουν στην Οξφόρδη. «Όχι, δε θα τον στείλω πουθενά».
«Δε θα το στείλεις πουθενά; Αγαπητέ μου, γιατί; Έχεις συγκεκριμένο λόγο; Τι περίεργοι τύποι που είσαστε εσείς οι ζωγράφοι! Κάνετε το παν για να αποκτήσετε φήμη, και μόλις την αποκτήσετε, κάνετε το παν για να την καταστρέψετε.   Είναι πολύ ανόητο εκ μέρους σου, γιατί ένα μόνο είναι χειρότερο από το να μιλούν όλοι για σένα, κι αυτό είναι το να μη μιλούν καθόλου. Ένα πορτρέτο σαν αυτό θα σε τοποθετούσε στην κορυφή όλων των νέων ζωγράφων της Αγγλίας,  και θα ᾿κανε τούς γέρους ζωγράφους να σε ζηλέψουν, αν βέβαια οι γέροι είναι ικανοί για οποιοδήποτε συναίσθημα».
«Ξέρω ότι θα με κοροϊδέψεις» αποκρίθηκε ο άλλος, «αλλά πραγματικά δεν μπορώ να τον εκθέσω.  Έχω βάλει πάρα πολλά απ᾿  τον εαυτό μου».
Ο λόρδος Χένρυ τεντώθηκε πάνω στο ντιβάνι και γέλασε.
«Ναι, το ήξερα ότι θα γελούσες, αλλά αυτή είναι η αλήθεια».
«Έχεις βάλει πάρα πολλά από τον εαυτό σου! Στο λόγο μου, Μπάζιλ, δε φανταζόμουν ότι είσαι τόσο ματαιόδοξος, και πραγματικά δεν μπορώ να βρω την παραμικρή ομοιότητα ανάμεσα σ᾿  εσένα, με τα δυνατά και αδρά χαρακτηριστικά και τα κατάμαυρα μαλλιά σου, κι αυτόν το νεαρό Άδωνη, που μοιάζει καμωμένος από φίλντισι και ροδοπέταλα. Για τ᾿  όνομα του Θεού, αγαπητέ μου Μπάζιλ, αυτός είναι ένας Νάρκισσος, κι εσύ - εντάξει, φυσικά διαθέτεις έκφραση διανοουμένου κι όλα τα σχετικά.  Αλλά η ομορφιά, η αληθινή ομορφιά, τελειώνει εκεί που αρχίζει η έκφραση τής πνευματικότητας. Το ίδιο το πνεύμα είναι από τη φύση του μια υπερβολή και καταστρέφει κάθε αρμονία σ᾿  ένα πρόσωπο. Τη στιγμή που κάποιος κάθεται να σκεφτεί, γίνεται όλος μύτη ή όλος μέτωπο, ή κάτι άλλο εξίσου φριχτό. Κοίτα τούς επιτυχημένους άντρες κάθε επαγγέλματος που απαιτεί γνώση. Είναι απαίσιοι! Εκτός, φυσικά, από τούς λειτουργούς τής Εκκλησίας. Αλλά οι κληρικοί δε σκέφτονται. Ένας επίσκοπος εξακολουθεί να λέει αυτά που άκουγε όταν ήταν δεκαοχτώ χρονών παιδί, και σαν φυσική συνέπεια διατηρεί πάντοτε μια υπέροχη όψη. Ο μυστηριώδης νεαρός σου φίλος, που το όνομά του δε μού είπες ποτέ,  αλλά που το πορτρέτο του πραγματικά με μαγεύει, δε σκέφτεται ποτέ. Είμαι εντελώς σίγουρος. Είναι ένα άμυαλο, όμορφο πλάσμα, που θα ᾿πρεπε να το έχουμε κοντά μας το χειμώνα όταν δεν υπάρχουν λουλούδια να κοιτάζουμε, όπως επίσης και το καλοκαίρι, όταν χρειαζόμαστε κάτι για να δροσίζει το πνεύμα μας. Μην κολακεύεις τον εαυτό σου, Μπάζιλ, δεν έχεις την παραμικρή ομοιότητα με τον πίνακά σου».
«Δε με κατάλαβες, Χάρυ» αποκρίθηκε ο καλλιτέχνης. «Φυσικά και δεν τού μοιάζω καθόλου. Το ξέρω πολύ καλά. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά θα λυπόμουν αν του έμοιαζα. Δε με πιστεύεις; Σού λέω την αλήθεια.   Υπάρχει κάτι μοιραίο σε κάθε σωματική ή πνευματική υπεροχή, αυτό το μοιραίο που σαν σκυλί μοιάζει ν᾿  ακολουθεί σ᾿  όλη την πορεία τής ιστορίας τα διστακτικά βήματα των βασιλιάδων. Καλύτερα να μη διαφέρεις από τούς συνανθρώπους σου. Οι άσχημοι και οι ανόητοι είναι οι τυχεροί αυτού τού κόσμου. Μπορούν να κάθονται με την ησυχία τους και να χαζεύουν το έργο που παίζεται μπροστά στα μάτια τους. Μπορεί να μην ξέρουν τι θα πει νίκη, αλλά τουλάχιστον γλιτώνουν από τη γνώση τής ήττας. Ζουν όπως θα ᾿πρεπε να ζούμε όλοι, ατάραχοι. κι αδιάφοροι, δίχως ανησυχίες.  Δεν καταστρέφουν τούς άλλους, ούτε οδηγούνται στο χαμό από τα χέρια των άλλων. Η κοινωνική θέση και τα πλούτη σου Χάρυ, το δικό μου το μυαλό, το όποιο μου μυαλό - η τέχνη μου, ό,τι κι αν αξίζει, η ομορφιά τού Ντόριαν Γκρέυ - όλοι θα υποφέρουμε γι᾿  αυτά που μάς έδωσαν οι θεοί, θα υποφέρουμε τρομερά». «Ντόριαν Γκρέυ; Αυτό είναι τ᾿  όνομά του;» ρώτησε ο λόρδος Χένρυ, διασχίζοντας το ατελιέ και πλησιάζοντας τον Μπάζιλ Χόλγουορντ.
«Ναι, αυτό είναι τ᾿  όνομά του. Δε σκόπευα να σού το αποκαλύψω».
«Για ποιο λόγο όμως;»
«Α, δεν μπορώ να σού εξηγήσω. Όταν μού αρέσει πολύ κάποιος, δεν αποκαλύπτω σε κανέναν το όνομά του. Μού φαίνεται ότι λέγοντάς το, παραχωρώ στους ξένους ένα κομμάτι του.  Έχω καταλήξει να αγαπώ τη μυστικότητα. Μού φαίνεται ότι είναι το μόνο που μπορεί να κάνει τη σύγχρονη ζωή μας μυστηριώδη ή υπέροχη. Το πιο κοινό πράγμα γίνεται καταπληκτικό, αρκεί να το κρύψεις. Όταν φεύγω απ᾿  την πόλη, δε λέω ποτέ στους φίλους μου πού πηγαίνω. Αν το έκανα, θα έχανα κάθε ευχαρίστηση. Είναι μια ανόητη συνήθεια, μπορώ να πω, αλλά μού φαίνεται ότι φέρνει πολύ ρομαντισμό στη ζωή μας. Φαντάζομαι ότι με θεωρείς εντελώς ανόητο, έτσι δεν είναι;»
«Καθόλου» αποκρίθηκε ο λόρδος Χένρυ, «καθόλου, αγαπητέ μου Μπάζιλ.  Ξεχνάς, μού φαίνεται, ότι είμαι παντρεμένος, και η μοναδική γοητεία τού γάμου είναι ότι κάνει τη συνεχή απάτη και μυστικότητα αναγκαία και για τις δύο πλευρές. Δεν ξέρω ποτέ πού είναι η γυναίκα μου, και η γυναίκα μου ποτέ δεν ξέρει τι κάνω. Όταν συναντιόμαστε - συναντιόμαστε μερικές φορές, όταν βγαίνουμε έξω για φαγητό ή όταν πηγαίνουμε στου δούκα - λέμε ο ένας στον άλλον με κάθε σοβαρότητα τα πιο γελοία ψέματα. Η γυναίκα μου τα καταφέρνει πολύ καλά σ᾿  αυτό το παιχνίδι - πολύ καλύτερα από μένα, πρέπει να πω. Ποτέ δεν μπερδεύει τις μέρες και τις ώρες στα ψέματα που μού λέει, πράγμα που εγώ παθαίνω συνέχεια. Μα κι όταν ανακαλύπτει τα ψέματα που τής λέω εγώ, δεν κάνει τον παραμικρό καβγά. Μερικές φορές θα ᾿θελα να θυμώσει, αυτή όμως τίποτα. Το μόνο που κάνει είναι να γελάει μαζί μου».
«Απεχθάνομαι τον τρόπο που μιλάς για την έγγαμη ζωή σου, Χάρυ» είπε ο Μπάζιλ Χόλγουορντ, προχωρώντας αργά προς την πόρτα που έβγαζε στον κήπο. «Πιστεύω ότι είσαι ένας πολύ καλός σύζυγος, μα ντρέπεσαι ως το μεδούλι για τις ίδιες σου τις αρετές. Είσαι πολύ περίεργος τύπος. Δε λες ποτέ κάτι ηθικό, δεν κάνεις όμως και ποτέ κάτι ανήθικο. Ο κυνισμός σου δεν είναι παρά μια πόζα».
«Το να είσαι φυσικός είναι πόζα, και μάλιστα η πιο εξοργιστική πόζα που ξέρω» φώναξε ο λόρδος Χένρυ γελώντας, και οι δύο νέοι βγήκαν μαζί στον κήπο και κάθισαν στον μακρύ πάγκο από μπαμπού κάτω απ᾿  τη σκιά μιας ψηλής δάφνης. Το φως τού ήλιου γλιστρούσε μέσ᾿  απ᾿  τα γυαλιστερά φύλλα. Στο γρασίδι τρέμιζαν οι άσπρες μαργαρίτες.
Ύστερα από μια παύση, ο λόρδος Χένρυ έβγαλε το ρολόι του. «Νομίζω ότι πρέπει να πηγαίνω, Μπάζιλ» μουρμούρισε· «και πριν φύγω, επιμένω να μού απαντήσεις στην ερώτηση που σού έκανα λίγο πριν».
«Τι με ρώτησες;» είπε ο ζωγράφος, με τα μάτια καρφωμένα στο χώμα.
«Ξέρεις πολύ καλά».
«Δεν ξέρω, Χάρυ».
«Πολύ καλά, θα σού πω αμέσως. Θέλω να μού εξηγήσεις γιατί δε θέλεις να εκθέσεις το πορτρέτο τού Ντόριαν Γκρέυ. Θέλω τον πραγματικό λόγο».
«Σού τον είπα».
«Όχι, δε μού τον είπες. Είπες ότι έχεις περάσει πολλά απ᾿  τον εαυτό σου στον πίνακα. Αυτά είναι παιδιάστικα πράγματα».
«Χάρυ» είπε ο Μπάζιλ Χόλγουορντ, κοιτάζοντάς τον κατάματα,   «κάθε πορτρέτο που ζωγραφίστηκε με αληθινό αίσθημα, είναι πορτρέτο τού καλλιτέχνη κι όχι του μοντέλου του. Το μοντέλο είναι κάτι τυχαίο, η αφορμή μόνο. Δεν αποκαλύπτει αυτόν ο καλλιτέχνης. Πάνω στον ζωγραφισμένο μουσαμά, ο καλλιτέχνης αποκαλύπτει τον ίδιο του τον εαυτό. Δε θα εκθέσω τον πίνακα, γιατί φοβάμαι πως μέσα του υπάρχει το μυστικό της ψυχής μου».
Ο λόρδος Χένρυ γέλασε. «Και ποιο είν᾿  αυτό;» ρώτησε.
«Θα σού πω» είπε ο Χόλγουορντ, όμως μια έκφραση αμηχανίας ζωγραφίστηκε στο πρόσωπό του.
«Είμαι όλος αυτιά, Μπάζιλ» συνέχισε ο σύντροφός του κοιτάζοντας τον.
«Α, δεν έχω και τόσο πολλά να πω, Χάρυ» απάντησε ο ζωγράφος, «και φοβάμαι ότι δε θα τα καταλάβεις. Ίσως και να μην τα πιστέψεις».
Ο λόρδος Χένρυ χαμογέλασε, και σκύβοντας, έκοψε μια μαργαρίτα με ρόδινα πέταλα και την εξέτασε προσεκτικά. «Είμαι σίγουρος ότι θα τα καταλάβω» αποκρίθηκε, κοιτάζοντας επίμονα τον μικρό χρυσαφένιο δίσκο με τα άσπρα φτερά,  «κι όσο για την ικανότητά μου να πιστεύω αυτά που ακούω, μπορώ να πιστέψω τα πάντα, φτάνει να είν᾿  απίστευτα».
«Η ιστορία είναι η εξής» είπε ο ζωγράφος μετά από μια παύση. «Πριν από δυο μήνες πήγα σε μία δεξίωση τής λαίδης Μπράντον. Ξέρεις ότι εμείς οι φτωχοί καλλιτέχνες από καιρό σε καιρό πρέπει να εμφανιζόμαστε στις κοινωνικές εκδηλώσεις, μόνο και μόνο για να υπενθυμίζουμε στην κοινωνία ότι δεν είμαστε αγριάνθρωποι.  Με βραδινό κοστούμι κι άσπρη γραβάτα, όπως μού είπες κάποτε, ο καθένας, ακόμη κι ένας χρηματιστής, μπορεί ν᾿  αποκτήσει τη φήμη τού πολιτισμένου. Λοιπόν, δέκα λεπτά αφότου μπήκα στο σαλόνι, κι ενώ μιλούσα με κάτι τεράστιες, σημαιοστολισμένες γριές και ανιαρούς κυρίους, ένιωσα ξαφνικά ότι κάποιος με κοίταζε. Γύρισα λίγο το κεφάλι μου κι αντίκρισα για πρώτη φορά τον Ντόριαν Γκρέυ. Όταν συναντήθηκαν τα μάτια μας, ένιωσα να χλωμιάζω. Μια περίεργη αίσθηση τρόμου με κυρίεψε. Ήξερα ότι αντίκρυ μου είχα κάποιον με τόσο γοητευτική προσωπικότητα, που αν τής το επέτρεπα, θα απορροφούσε όλη μου την ύπαρξη, όλη μου την ψυχή, την ίδια μου την τέχνη. Εσύ ξέρεις, Χάρυ, πόσο ανεξάρτητος είμαι από τη φύση μου. Ήμουν πάντα αφέντης τού εαυτού μου, τουλάχιστον ως τη στιγμή που συνάντησα τον Ντόριαν Γκρέυ.  Ύστερα - δεν ξέρω πώς να σού το εξηγήσω - ήταν σαν κάτι να μού έλεγε ότι βρισκόμουν στα πρόθυρα μιας τρομερής κρίσης στη ζωή μου. Είχα την παράξενη αίσθηση ότι η μοίρα μού επιφύλασσε εξαίσιες χαρές και  εξαίσιες λύπες. Φοβήθηκα κι έκανα να φύγω απ᾿  το δωμάτιο. Δεν ήταν η συνείδησή μου που μ᾿  έσπρωξε να το κάνω, ήταν ένα είδος δειλίας. Δεν καυχιέμαι που προσπάθησα να το σκάσω».
«Η συνείδηση και η δειλία είναι στην πραγματικότητα το ίδιο πράγμα, Μπάζιλ. “Συνείδηση” είναι απλώς το εμπορικό όνομα τής εταιρείας. Αυτό είν᾿  όλο».
«Λεν το πιστεύω, Χάρυ, και νομίζω πως ούτε κι εσύ το πιστεύεις. Τέλος πάντων, όποιο κι αν ήταν το κίνητρό μου - μπορεί να ήταν και η περηφάνια, γιατί κάποτε ήμουν περήφανος - προσπάθησα να φτάσω ως την πόρτα. Εκεί, φυσικά, έπεσα πάνω στη λαίδη Μπράντον. “Δε θα μάς το σκάσετε από τόσο νωρίς, κύριε Χόλγουορντ!” τσίριξε. Ξέρεις πόσο περίεργα στριγκή είν᾿  η φωνή της».
«Ναι, είναι σ᾿  όλα της παγόνι εκτός από την ομορφιά» είπε ο λόρδος Χένρυ, μαδώντας μια μαργαρίτα με τα μακριά, νευρικά του δάχτυλα.
«Δεν μπορούσα να την ξεφορτωθώ. Με κουβάλησε και με σύστησε σε μέλη τής Βασιλικής Οικογένειας, σε διάφορους κυρίους με το Παράσημο τής Περικνημίδος, και σε ηλικιωμένες κυρίες με γιγάντιες τιάρες και παπαγαλίσιες μύτες. Μιλούσε για μένα σαν να ᾿μουν ο πιο αγαπημένος της φίλος. Είχαμε συναντηθεί μονάχα μια φορά προηγουμένως, αλλά τής είχε καρφωθεί στο μυαλό ότι έπρεπε να με μεταχειριστεί σαν εξέχον πρόσωπο. Νομίζω ότι εκείνες τις μέρες κάποιος πίνακάς μου είχε δημιουργήσει μεγάλη αίσθηση, τουλάχιστον αναφερόταν κολακευτικά στις εφημερίδες τής δεκάρας, πράγμα που στον δέκατο ένατο αιώνα μας ισοδυναμεί με την αθανασία. Βρέθηκα πάλι πρόσωπο με πρόσωπο με τον νεαρό που η προσωπικότητά του με είχε συγκινήσει τόσο περίεργα. Ήμασταν πάρα πολύ κοντά ο ένας στον άλλον, τα χέρια μας σχεδόν ακουμπούσαν. Τα μάτια μας συναντήθηκαν πάλι. Ήταν παράτολμο εκ μέρους μου, αλλά παρακάλεσα τη λαίδη Μπράντον να μάς συστήσει. Ή μάλλον, δεν ήταν και τόσο παράτολμο τελικά. Ήταν απλώς αναπόφευκτο. Θα μπορούσαμε ν᾿  αρχίσουμε να μιλάμε και χωρίς να μάς συστήσουν. Είμαι σίγουρος γι᾿  αυτό. Ο Ντόριαν μού το είπε αργότερα. Είχε νιώσει κι εκείνος ότι η συνάντησή μας ήταν καθορισμένη απ᾿  τη μοίρα».
«Και πώς περιέγραψε η λαίδη Μπράντον αυτόν τον υπέροχο νεαρό;» ρώτησε ο σύντροφός του. «Ξέρω ότι συνηθίζει να κάνει μια γρήγορη παρουσίαση όλων των καλεσμένων της. Θυμάμαι μια φορά που μού σύστησε έναν άγριο και κοκκινοπρόσωπο ηλικιωμένο κύριο, σκεπασμένο από πάνω ως κάτω με παράσημα και διακρίσεις και να  μού σφυρίζει στ᾿  αυτί,  με τραγικά ψιθυριστή φωνή  που πρέπει να άκουσαν καθαρότατα όλοι στο δωμάτιο, τις πιο καταπληκτικές λεπτομέρειες. Κυριολεκτικά το ᾿βαλα στα πόδια. Μού αρέσει να ανακαλύπτω τούς ανθρώπους μόνος μου.  Αλλά η λαίδη Μπράντον μεταχειρίζεται τούς καλεσμένους της ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ένας δημοπράτης μεταχειρίζεται τα αντικείμενα που βγάζει στο σφυρί. Είτε διαλύει κάθε μυστήριο που τούς περιβάλλει, είτε σού λέει τα πάντα γι᾿  αυτούς εκτός από κείνα που πραγματικά θέλεις να μάθεις».
«Καημένη λαίδη Μπράντον! Είσαι πολύ σκληρός μαζί της, Χάρυ!» είπε αδιάφορα ο Χόλγουορντ.
«Μα αγαπητέ μου, προσπάθησε να δημιουργήσει ένα κοσμικό σαλόνι, και το μόνο που κατάφερε ήταν να ανοίξει ένα εστιατόριο. Τι να θαυμάσω; Πες μου όμως, τι είπε για τον κύριο Ντόριαν Γκρέυ;»
«Α, διάφορα τού είδους, “Γλυκύτατο αγόρι - η καημένη η μητέρα του κι εγώ ήμασταν αχώριστες. Δε θυμάμαι με τι ακριβώς ασχολείται - μού φαίνεται - μού φαίνεται ότι δεν ασχολείται με τίποτα - α, ναι, παίζει πιάνο, ή μήπως βιολί, αγαπητέ κύριε Γκρέυ;” Ο Ντόριαν κι εγώ δεν μπορέσαμε να κρατήσουμε τα γέλια μας, και γίναμε φίλοι αμέσως».
«Το γέλιο δεν είναι καθόλου κακή αρχή για μια φιλία, και οπωσδήποτε είναι το καλύτερο τέλος της» είπε ο νεαρός λόρδος, κόβοντας άλλη μια μαργαρίτα.
Ο Χόλγουορντ κούνησε το κεφάλι του. «Δεν καταλαβαίνεις τι είναι η φιλία, Χάρυ» μουρμούρισε - «ούτε και τι είναι η εχθρότητα, εδώ που τα λέμε.  Εσύ συμπαθείς τούς πάντες, δηλαδή, αδιαφορείς για τούς πάντες».
«Με αδικείς φοβερά!» φώναξε ο λόρδος Χένρυ.  Διαλέγω τούς φίλους μου για την ομορφιά τους, τις γνωριμίες μου για τον καλό τους χαρακτήρα και τούς εχθρούς μου για το καλό τους μυαλό. Χρειάζεται φοβερή προσοχή στην επιλογή των εχθρών σου. Εγώ δεν έχω κανέναν εχθρό που να ναι ηλίθιος. Είναι όλοι άνθρωποι με μεγάλη πνευματική δύναμη, και κατά συνέπεια όλοι τους με εκτιμούν. Δεν είναι πολύ ματαιόδοξο εκ μέρους μου; Νομίζω ότι είναι».
«Κι εγώ νομίζω ότι είναι, Χάρυ. Αλλά σύμφωνα με τις κατηγορίες σου, εγώ πρέπει ν᾿  ανήκω απλώς στις γνωριμίες».
«Αγαπητέ μου Μπάζιλ, είσαι κάτι πολύ περισσότερο από μια γνωριμία».
«Και κάτι πολύ λιγότερο από φίλος. Κάτι σαν αδελφός, θα ᾿λεγα».
«Αδελφός! Δεν αγαπώ καθόλου τούς αδελφούς. Ο μεγάλος μου αδελφός δε λέει να πεθάνει, και οι μικρότεροι αδελφοί μου δεν κάνουν τίποτ᾿  άλλο απ᾿  το να πεθαίνουν».
«Χάρυ!» αναφώνησε ο Χόλγουορντ, σουφρώνοντας τα φρύδια.
«Αγαπητέ μου, αστειεύομαι.  Ωστόσο, είν᾿  αλήθεια, δεν μπορώ παρά να απεχθάνομαι τούς συγγενείς μου. Φαντάζομαι πως  οφείλεται στο γεγονός ότι κανένας μας δεν ανέχεται να έχουν οι άλλοι τα ελαττώματα που έχουμε εμείς. Κατανοώ απόλυτα τη μανία τής αγγλικής δημοκρατίας κατά τής διαφθοράς των ανώτερων τάξεων. Οι μάζες πιστεύουν ότι ο αλκοολισμός, η ηλιθιότητα και η ανηθικότητα τούς ανήκουν αποκλειστικά, και ότι αν κάποιος από μάς παραφερθεί ή γελοιοποιηθεί, κυνηγάει λάθρα στα δικά τους δάση. Όταν ο καημένος ο Σάουθγουορκ ήταν στα δικαστήρια για το διαζύγιό του, η οργή και η αγανάκτησή τους ήταν κάτι το καταπληκτικό. Εντούτοις πιστεύω ότι ούτε το ένα δέκατο τού προλεταριάτου δε ζει ηθικά».
«Δε συμφωνώ με τίποτε απ᾿  όσα είπες, Χάρυ, κι επιπλέον νομίζω πως ούτε κι εσύ συμφωνείς».
Ο λόρδος Χένρυ χάιδεψε το μυτερό καστανό γένι του και χτύπησε τη μύτη τής λουστρινένιας του μπότας με το εβένινο μπαστούνι του. «Πόσο Εγγλέζος είσαι, Μπάζιλ! Είναι η δεύτερη φορά που κάνεις αυτή την παρατήρηση. Αν κάποιος εκφράσει μια ιδέα σ᾿  έναν αληθινό Εγγλέζο - πράγμα πολύ απερίσκεπτο, έτσι κι αλλιώς - αυτός ούτε που θα το σκεφτεί να εξετάσει αν είναι σωστή ή λαθεμένη. Το μόνο που θεωρεί σημαντικό είναι αν την πιστεύει αυτός που την ξεστομίζει.  Η αξία μιας ιδέας όμως δεν έχει την παραμικρή σχέση με την ειλικρίνεια τού ανθρώπου που την εκφράζει. Και μάλιστα, το πιθανότερο είναι πως όσο πιο ανειλικρινής είναι, τόσο πιο αγνά πνευματική είναι η ιδέα, γιατί στην περίπτωση αυτή δε χρωματίζεται από τις ανάγκες ούτε απ᾿  τις επιθυμίες και τις προκαταλήψεις του. Ας είναι, δεν έχω καμιά πρόθεση να συζητήσω μαζί σου για πολιτική, κοινωνιολογία ή μεταφυσική. Μού αρέσουν οι άνθρωποι περισσότερο από τις αρχές, και περισσότερο από καθετί στον κόσμο μού αρέσουν οι άνθρωποι που δεν έχουν καθόλου αρχές. Πες μου κι άλλα για τον κύριο Ντόριαν Γκρέυ. Πόσο συχνά τον βλέπεις;»
«Κάθε μέρα. Δε θα ᾿μουν ευτυχισμένος αν δεν τον έβλεπα κάθε μέρα. Μου είναι απολύτως απαραίτητος».
«Τι περίεργο! Πίστευα ότι δε θα μπορούσες να ενδιαφερθείς για τίποτ᾿  άλλο εκτός από την τέχνη σου».
«Αυτός είναι για μένα όλη μου η τέχνη τώρα» είπε σοβαρά ο ζωγράφος. «Μερικές φορές σκέφτομαι, Χάρυ, ότι στην ιστορία τού κόσμου υπάρχουν μόνο δύο σημαντικές εποχές. Η πρώτη είναι η εμφάνιση ενός νέου μέσου στην τέχνη, και η δεύτερη είναι η εμφάνιση μιας νέας μορφής, μιας νέας προσωπικότητας, φτιαγμένης για να επηρεάσει την τέχνη. Ό,τι ήταν για τους Βενετσιάνους η ανακάλυψη τής ελαιογραφίας και το πρόσωπο τού Αντίνοου (1) για τούς γλύπτες τής ελληνιστικής εποχής, θα είναι μια μέρα για μένα το πρόσωπο του Ντόριαν Γκρέυ. Δεν είναι μόνο ότι ζωγραφίζω, σκιτσάρω, και σχεδιάζω εμπνεόμενος απ᾿  αυτόν. Φυσικά και τα ᾿χω κάνει όλ᾿  αυτά. Για μένα όμως είναι κάτι παραπάνω από ένα μοντέλο ή το θέμα για έναν πίνακα. Δε σού λέω ότι δεν είμαι ικανοποιημένος απ᾿  όσα ζωγράφισα με θέμα τον Ντόριαν, ή ότι η ομορφιά του είναι τέτοια, που η τέχνη δεν μπορεί να την εκφράσει. Δεν υπάρχει τίποτα που να μην μπορεί να το εκφράσει η τέχνη, και ξέρω ότι τα έργα που δημιούργησα από τότε που γνώρισα τον Ντόριαν Γκρέυ είναι πολύ καλά, είναι ό,τι καλύτερο έχω κάνει στη ζωή μου. Αλλά με κάποιο περίεργο τρόπο - αναρωτιέμαι αν μπορείς να με καταλάβεις - η προσωπικότητά του μού έχει εμπνεύσει έναν εντελώς καινούριο τρόπο έκφρασης, ένα εντελώς νέο ύφος. Βλέπω τα πράγματα διαφορετικά, τα σκέφτομαι διαφορετικά. Μπορώ τώρα να αναπλάσω τη ζωή με έναν τρόπο που μού ήταν άγνωστος προηγουμένως. “Ένα όνειρο μορφής σε ημέρες σκέψης” - ποιος το είπε; Δε θυμάμαι, αλλά αυτό ακριβώς ήταν για μένα ο Ντόριαν Γκρέυ. Η απλή οπτική παρουσία αυτού τού αγοριού - γιατί έτσι τον σκέφτομαι, σαν ένα αγόρι, κι ας είναι πάνω από είκοσι χρονών - η απλή οπτική του παρουσία - αχ! αναρωτιέμαι, μπορείς να καταλάβεις τι σημαίνει αυτό; Χωρίς να το συνειδητοποιεί, χαράζει για μένα τις κατευθυντήριες γραμμές μιας νέας σχολής, μιας σχολής που θα έχει όλο το πάθος τού ρομαντικού κι όλη την τελειότητα τού ελληνικού πνεύματος. Η αρμονία ψυχής και σώματος - πόσο σημαντικό είναι αυτό! Εμείς, μέσα στην τρέλα μας, χωρίσαμε το σώμα απ᾿  την ψυχή κι ανακαλύψαμε ένα ρεαλισμό που είναι χυδαίος, έναν ιδεαλισμό που είναι κενός. Χάρυ! Αν μπορούσες να καταλάβεις τι είναι για μένα ο Ντόριαν Γκρέυ! Θυμάσαι εκείνο το τοπίο μου, που ο Άγκνιου (2) μού πρόσφερε ένα τεράστιο ποσό για να το αγοράσει, μα που εγώ δε θέλησα ν᾿  αποχωριστώ; Είναι ένα από τα καλύτερα έργα που έκανα ποτέ. Και γιατί; Γιατί όταν το ζωγράφιζα, ο Ντόριαν Γκρέυ καθόταν πλάι μου. Κάποια υπόγεια και λεπτή επίδραση περνούσε από κείνον σ᾿  εμένα, και πρώτη φορά στη ζωή μου είδα στο απλό δάσος που ζωγράφιζα το θαύμα που πάντα αναζητούσα και πάντα μού ξέφευγε».
«Μπάζιλ, αυτό είναι καταπληκτικό! Πρέπει να γνωρίσω τον Ντόριαν Γκρέυ».

(1) Ο Αντίνοος ( 27 Νοεμβρίου 111 - πριν τις 30 Οκτωβρίου 130), ήταν Έλληνας νέος με καταγωγή από τη Βιθυνία, ευνοούμενος και εραστής, τού Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού. Η ημέρα και ο μήνας γέννησής του προέρχονται από μία επιγραφή σε ένα δισκίο που χρονολογείται από το 136 μ.Χ. Το έτος είναι αβέβαιο, αλλά ο Αντίνοος πρέπει να ήταν 18 ετών όταν πνίγηκε, αν και η ακριβής ημερομηνία του πνιγμού είναι κι αυτή ασαφής αλλά σίγουρα λίγες ημέρες πριν από τις 30 Οκτωβρίου του 130 π.Χ., όταν ο Αδριανός ίδρυσε την Αντινοόπολη. ( Βικιπαίδεια )

(2) William Agnew (1825-1910), έμπορος έργων τέχνης  {Σ}

Ο Χόλγουορντ σηκώθηκε απ᾿  τον πάγκο κι άρχισε να περπατά πάνω κάτω στον κήπο. Σε λίγη ώρα επέστρεψε. «Χάρυ» είπε, ο Ντόριαν Γκρέυ είναι για μένα απλά ένα κίνητρο για την τέχνη μου. Εσύ μπορεί να μη διακρίνεις τίποτα σ᾿  αυτόν. Εγώ βλέπω τα πάντα. Και μάλιστα, η παρουσία του είναι ακόμη πιο έντονη στα έργα μου που δεν απεικονίζουν τη μορφή του. Όπως σού είπα, είναι για μένα η έμπνευση ενός καινούριου τρόπου έκφρασης. Τον ανακαλύπτω στις καμπύλες κάποιων συγκεκριμένων γραμμών, στην τέλεια ομορφιά και υπέροχη λεπτότητα κάποιων χρωμάτων. Αυτό είν᾿  όλο».
Τότε γιατί δε θέλεις να εκθέσεις το πορτρέτο του;» ρώτησε ο λόρδος Χένρυ.
«Γιατί, χωρίς να το κάνω σκόπιμα, στο πορτρέτο έχει περάσει  κάτι  απ᾿  όλη αυτή την παράξενη καλλιτεχνική ειδωλολατρία, για την οποία, φυσικά, δε θέλησα ποτέ να τού μιλήσω. Δεν ξέρει τίποτα γι᾿  αυτήν. Και δε θα μάθει ποτέ.  Αλλά ο κόσμος μπορεί να τη μαντέψει και δε θέλω να γυμνώσω την ψυχή μου στα ρηχά και αδιάκριτα βλέμματά του. Δε θα βάλω ποτέ την καρδιά μου κάτω από το μικροσκόπιο των άλλων. Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι τού εαυτού μου στον πίνακα, Χάρυ - ένα υπερβολικά μεγάλο κομμάτι του εαυτού μου!»
 «Οι ποιητές δεν έχουν τέτοιους δισταγμούς. Ξέρουν πόσο χρήσιμο είναι το πάθος στις πωλήσεις. Στις μέρες μας, μια ραγισμένη καρδιά θα κάνει πολλές εκδόσεις».
«Τούς μισώ γι᾿  αυτό!» φώναξε ο Χόλγουορντ. «Ένας καλλιτέχνης πρέπει να δημιουργεί όμορφα πράγματα, δε θα ᾿πρεπε όμως να περνάει κανένα κομμάτι τής ζωής του μέσα τους. Ζούμε σε μια εποχή που οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν την τέχνη λες κι είναι κάποιου είδους αυτοβιογραφία. Έχουμε χάσει την αφηρημένη αίσθηση τής ομορφιάς. Κάποια μέρα θα δείξω στον κόσμο τι είναι η ομορφιά με την αφηρημένη της έννοια - και γι᾿  αυτό το λόγο, ο κόσμος ποτέ δε θα δει το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέυ που ζωγράφισα».
«Νομίζω ότι κάνεις λάθος, Μπάζιλ, μα δε θα μαλώσω μαζί σου. Μόνο οι πνευματικά χαμένοι μπαίνουν στον κόπο να μαλώσουν. Πες μου, σ᾿  αγαπάει πολύ ο Ντόριαν Γκρέυ;»
Ο ζωγράφος έμεινε σκεφτικός για λίγα λεπτά. «Με συμπαθεί» αποκρίθηκε μετά από μια μικρή παύση. «Το ξέρω ότι με συμπαθεί. Φυσικά κι εγώ τον κολακεύω τρομερά. Βρίσκω μια παράξενη ευχαρίστηση στο να τού λέω πράγματα που ξέρω ότι θα μετανιώσω που τα είπα. Κατά κανόνα, μού φέρεται με τρόπο ιδιαίτερα γοητευτικό, καθόμαστε στο ατελιέ και συζητάμε για χιλιάδες πράγματα. Πότε πότε, όμως, είναι φοβερά απερίσκεπτος, και δείχνει να νιώθει μεγάλη απόλαυση στο να μού προκαλεί πόνο. Τότε, Χάρυ, νιώθω ότι έδωσα την ψυχή μου ολόκληρη σε κάποιον που τη μεταχειρίζεται σαν να ᾿ταν ένα λουλούδι για την μπουτονιέρα του, ένα μικρό στολίδι για να κολακέψει τη ματαιοδοξία του, ένα στολίδι για μια μέρα τού καλοκαιριού».
«Οι μέρες τού καλοκαιριού, Μπάζιλ, συνήθως διαρκούν πολύ» μουρμούρισε ο λόρδος Χένρυ. «Μπορεί εσύ να κουραστείς πριν από κείνον. Είναι μια θλιβερή σκέψη, αλλά δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η μεγαλοφυΐα διαρκεί περισσότερο από την  ομορφιά. Αυτό άλλωστε εξηγεί και το γεγονός ότι όλοι καταβάλλουμε τόσο μεγάλες προσπάθειες να υπερμορφωθούμε. Στην άγρια πάλη για την ύπαρξη, θέλουμε να έχουμε κάτι που αντέχει, έτσι γεμίζουμε το μυαλό μας με άχρηστα πράγματα και γεγονότα, με την ανόητη ελπίδα ότι θα διατηρήσουμε τη θέση μας. Ο καλά πληροφορημένος άνθρωπος - αυτό είναι το σύγχρονο ιδανικό. Και το μυαλό τού καλά πληροφορημένου ανθρώπου είναι και απαίσιο. Μοιάζει με παλαιοπωλείο γεμάτο τέρατα και σκόνη, οπού το κάθε αντικείμενο τιμάται πολύ πάνω από την πραγματική του αξία. Κι ωστόσο, νομίζω ότι πρώτος θα κουραστείς εσύ. Κάποια μέρα θα κοιτάξεις το φίλο σου, και θα σού φανεί ακατάλληλος για σχέδιο ή δε θα σού αρέσει το χρώμα του, ή κάτι τέτοιο. Μέσα σου θα τον κατηγορήσεις με πικρία και θα πιστέψεις στα σοβαρά ότι σού φέρθηκε πολύ άσχημα. Την επόμενη φορά που θα σε επισκεφθεί, εσύ θα είσαι εντελώς ψυχρός και αδιάφορος. Και θα είναι κρίμα, γιατί η συμπεριφορά αυτή θα σε αλλάξει. Όσα μού είπες, είναι ένα σκέτο ρομάντζο, ένα ρομάντζο τής τέχνης, ας το πούμε έτσι, και το χειρότερο μετά από ένα ρομάντζο είναι πως μένεις χωρίς κανένα ρομαντισμό».
«Χάρυ, πώς μιλάς έτσι; Όσο ζω, η προσωπικότητα τού Ντόριαν Γκρέυ θα μ᾿  εξουσιάζει. Δεν μπορείς να νιώσεις αυτό που νιώθω εγώ. Εσύ αλλάζεις πάρα πολύ συχνά».
«Αχ, αγαπητέ μου Μπάζιλ, ακριβώς γι᾿  αυτό μπορώ να το νιώσω.  Όσοι είναι πιστοί, ξέρουν μόνο την ασήμαντη πλευρά τής αγάπης: οι άπιστοι είναι εκείνοι που νιώθουν τις τραγωδίες τής αγάπης». Και ο λόρδος Χένρυ άναψε τον κομψό ασημένιο αναπτήρα του κι άρχισε να καπνίζει ένα τσιγάρο με ύφος σοβαρό και ικανοποιημένο, λες και είχε καταφέρει να εκφράσει το νόημα τού κόσμου με μια και μόνο φράση. Ανάμεσα στα γυαλιστερά πράσινα φύλλα τού κισσού πετάρισαν φλύαρα σπουργίτια, και οι γαλάζιες σκιές των σύννεφων κυνηγήθηκαν πάνω στο χορτάρι σαν χελιδόνια. Πόσο ευχάριστα ήταν στον κήπο!  Και πόση χαρά ένιωθε με τα αισθήματα των άλλων! - πολύ περισσότερη απ᾿  ό,τι με τις ιδέες τους, έτσι τού φαινόταν. Η ίδια μας η ψυχή και τα πάθη των φίλων μας - είναι τα πιο μαγευτικά πράγματα στη ζωή. Στο μυαλό του ζωγραφίστηκε η εικόνα τού ανιαρού γεύματος που είχε χάσει μένοντας τόσο πολύ με τον Μπάζιλ Χόλγουορντ, και σιωπηλά το διασκέδαζε. Αν είχε πάει στο σπίτι τής θείας του, σίγουρα θα είχε συναντήσει εκεί το λόρδο Γκούντμποντυ, και όλη η συζήτηση θα περιστρεφόταν γύρω από τα συσσίτια των φτωχών και την αναγκαιότητα να χτιστούν πρότυπα νυχτερινά άσυλα.   Κάθε τάξη θα έκανε κήρυγμα για τη σημασία εκείνων των αρετών που δεν υπήρχε καμία ανάγκη να εφαρμόζουν τα μέλη της στη δική τους τη ζωή. Οι πλούσιοι θα μιλούσαν για την αξία τής οικονομίας, και οι τεμπέληδες θα ρητόρευαν με ευφράδεια για την αξιοπρέπεια τής εργασίας. Ήταν υπέροχο που είχε ξεφύγει απ᾿  όλα αυτά! Με τη σκέψη τής θείας του, μια ιδέα πέρασε απ᾿  το μυαλό του. Στράφηκε στον Χόλγουορντ και είπε: «Αγαπητέ μου, μόλις το θυμήθηκα».
«Τι θυμήθηκες, Χάρυ;»
«Πού, άκουσα το όνομα του Ντόριαν Γκρέυ».
«Πού το άκουσες;» ρώτησε ο Χόλγουορντ, σουφρώνοντας ελαφρά τα φρύδια.
«Μη θυμώνεις, Μπάζιλ. Στο σπίτι τής θείας μου, τής λαίδης Άγκαθα. Μού είπε ότι είχε ανακαλύψει έναν καταπληκτικό νεαρό που θα τη βοηθούσε στο Ηστ Εντ, και ότι το όνομά του είναι Ντόριαν Γκρέυ. Πρέπει να πω ότι δε μού αποκάλυψε πως είναι όμορφος.   Οι γυναίκες δεν εκτιμούν και πολύ την ομορφιά, τουλάχιστον οι καλές. Είπε μόνο ότι είναι πολύ πρόθυμος κι έχει υπέροχο χαρακτήρα. Αμέσως φαντάστηκα ένα πλάσμα με γυαλιά, αραιά μαλλιά και απαίσιες φακίδες να περπατάει άχαρα πάνω σε τεράστια πόδια. Μακάρι να το ήξερα ότι επρόκειτο για το φίλο σου».
«Χαίρομαι πολύ που δεν το ήξερες, Χάρυ».
«Γιατί;»
«Δε θέλω να τον γνωρίσεις».
«Δε θέλεις να τον γνωρίσω;»
«Όχι».
«Ο κύριος Ντόριαν Γκρέυ είναι στο ατελιέ, κύριε» είπε ο οικονόμος, μπαίνοντας στον κήπο.
«Τώρα είσαι υποχρεωμένος να μού τον γνωρίσεις» φώναξε ο λόρδος Χένρυ γελώντας.
Ο ζωγράφος στράφηκε στον υπηρέτη του που στεκόταν ανοιγοκλείνοντας τα μάτια στο φως τού ήλιου. «Παρακάλεσε τον κύριο Γκρέυ να περιμένει, Πάρκερ. Θα έρθω σε λίγο». Ο υπηρέτης υποκλίθηκε και προχώρησε προς το σπίτι.
Έπειτα  κοίταξε κατάματα το λόρδο Χένρυ. «Ο Ντόριαν είναι ο πιο αγαπημένος μου φίλος» είπε. «Έχει ένα χαρακτήρα απλό και ωραίο. Η θεία σου είχε δίκιο σ᾿  όσα είπε γι᾿  αυτόν. Μην τον χαλάσεις. Μην προσπαθήσεις να τον επηρεάσεις. Η επιρροή σου θα ήταν κακή. Ο κόσμος είναι μεγάλος κι έχει άλλους θαυμάσιους ανθρώπους. Μη μού πάρεις τον μοναδικό άνθρωπο που δίνει στην τέχνη μου την όποια γοητεία διαθέτει. Όλη μου η καλλιτεχνική ζωή εξαρτάται απ᾿  αυτόν. Πρόσεξε, Χάρυ, σ᾿  εμπιστεύομαι». Μιλούσε πολύ αργά, και οι λέξεις έμοιαζε να βγαίνουν απ᾿  το στόμα του παρά τη θέλησή του.
«Τι  ανοησίες είν᾿  αυτές που λες!» είπε ο λόρδος Χένρυ χαμογελώντας, και πιάνοντας τον Χόλγουορντ απ᾿  το μπράτσο, τον οδήγησε σχεδόν με το ζόρι στο σπίτι.

2

Μόλις μπήκαν, είδαν τον Ντόριαν Γκρέυ. Καθόταν στο πιάνο, έχοντας γυρισμένη την πλάτη του, και ξεφύλλιζε ένα έργο τού Σούμαν με τίτλο "Σκηνές τού Δάσους". «Πρέπει οπωσδήποτε να μού δανείσεις τις "Σκηνές τού Δάσους",  Μπάζιλ» φώναξε. «Θέλω να τις μάθω. Είναι υπέροχες».
«Θα εξαρτηθεί απ᾿  το πώς θα ποζάρεις σήμερα, Ντόριαν».
«Α, βαρέθηκα να ποζάρω, και δε θέλω ολόσωμο πορτρέτο» απάντησε το αγόρι, στρίβοντας πάνω στο σκαμνάκι τού πιάνου με ύφος πεισματάρικο και γεμάτο έξαψη. Όταν είδε το λόρδο Χένρυ, ένα αχνό κοκκίνισμα φάνηκε για μια στιγμή στα μάγουλά του, και σηκώθηκε απότομα. «Συγνώμη, Μπάζιλ, δεν ήξερα ότι είχες παρέα».
«Από δω ο λόρδος Χένρυ Γουότον, Ντόριαν, ένας παλιός μου φίλος από την Οξφόρδη. Μόλις τού έλεγα πόσο καταπληκτικά ποζάρεις, αλλά εσύ μού τα χάλασες όλα τώρα».
«Τη δική μου ευχαρίστηση που σάς γνωρίζω δεν τη χαλάσατε πάντως, κύριε Γκρέυ» είπε ο λόρδος Χένρυ, πλησιάζοντας και απλώνοντας το χέρι του. Η θεία μου μού μίλησε πολλές φορές για σάς. Είστε ένας από τούς ευνοουμένους της, και πολύ φοβάμαι, ένα από τα θύματά της».
«Αυτές τις μέρες η λαίδη Άγκαθα μ᾿  έχει γραμμένο στα μαύρα κατάστιχα» αποκρίθηκε ο Ντόριαν με ένα αστείο ύφος μεταμέλειας. «Υποσχέθηκα να πάω μαζί της σε μια συγκέντρωση στο Γουάιτσαπελ την περασμένη Τρίτη και το ξέχασα. Θα παίζαμε ένα ντουέτο μαζί - ή μάλλον, τρία ντουέτα. Ούτε που μπορώ να φανταστώ τι θα μού πει για την αμέλειά μου. Δεν τολμώ να την επισκεφθώ».
«Α, θα σάς βοηθήσω εγώ να τα ξαναφτιάξετε με τη θεία μου. Σάς είναι πολύ αφοσιωμένη. Και δε νομίζω πως έχει μεγάλη σημασία που δεν πήγατε στη συγκέντρωση. Το κοινό μπορεί να πίστεψε ότι αυτό που άκουσε ήταν ντουέτο.  Όταν η θεία Άγκαθα κάθεται να παίξει πιάνο, κάνει αρκετή φασαρία για δύο».
«Αυτό που λέτε για τη θεία σας είναι απαίσιο, αλλά κι εμένα δε με κολακεύει ιδιαίτερα» απάντησε γελώντας ο Ντόριαν.
Ο λόρδος Χένρυ τον κοίταξε εξεταστικά. Ναι, οπωσδήποτε ήταν εκπληκτικά όμορφος, με τα λεπτοσμιλεμένα πορφυρά του χείλη, τα καθαρά γαλάζια μάτια, τα σγουρά χρυσαφένια μαλλιά του. Υπήρχε κάτι στο πρόσωπό του που σ᾿  έκανε να τον εμπιστεύεσαι αμέσως. Πάνω του ήταν ζωγραφισμένη όλη η ειλικρίνεια  τής νιότης, όλη της η παθιασμένη αγνότητα. Ένιωθες βλέποντάς τον, ότι είχε διατηρήσει τον εαυτό του ακηλίδωτο από όλες τις κακίες τού κόσμου. Διόλου παράξενο που ο Μπάζιλ Χόλγουορντ τον λάτρευε.
«Είστε πολύ γοητευτικός για να ασχολείστε με τη φιλανθρωπία, κύριε Γκρέυ - υπερβολικά γοητευτικός». Και ο λόρδος Χένρυ κάθισε αναπαυτικά στο ντιβάνι κι άνοιξε την ταμπακιέρα του.
Όλη αυτή την ώρα, ο ζωγράφος ανακάτευε τα χρώματά του και ετοίμαζε τα πινέλα του. Έδειχνε ανήσυχος, και όταν άκουσε την τελευταία παρατήρηση τού λόρδου Χένρυ, τού έριξε μια ματιά, δίστασε για μια στιγμή κι ύστερα είπε: «Χάρυ, θέλω να τελειώσω αυτό τον πίνακα σήμερα. Θα το θεωρούσες τρομερή αγένεια εκ μέρους μου αν σού ζητούσα να φύγεις;»
Ο λόρδος Χένρυ χαμογέλασε και κοίταξε τον Ντόριαν Γκρέυ. «Θέλετε να φύγω, κύριε Γκρέυ;
«Α, σάς παρακαλώ, λόρδε Χένρυ, μη φεύγετε. Βλέπω ότι ο Μπάζιλ είναι στις κακές του. Δεν τον αντέχω όταν είναι μουτρωμένος. Κι άλλωστε, θέλω να μού πείτε γιατί δεν πρέπει να ασχολούμαι με τη φιλανθρωπία».
«Λεν ξέρω αν θα σάς το πω αυτό, κύριε Γκρέυ. Είναι τόσο ανιαρό θέμα για να το συζητάει κανείς στα σοβαρά. Όμως, ασφαλώς και δε θα φύγω τώρα που μού το ζητήσατε. Δε σε πειράζει, Μπάζιλ, έτσι δεν είναι; Πολλές φορές μού είπες ότι σού αρέσει να έχουν τα μοντέλα σου κάποιον να κουβεντιάζουν».
Ο Χόλγουορντ δάγκωσε τα χείλια του. «Αν το θέλει ο Ντόριαν, φυσικά πρέπει να μείνεις. Οι ιδιοτροπίες τού Ντόριαν είναι νόμοι για όλους τούς άλλους, εκτός απ᾿  τον εαυτό του».
Ο λόρδος Χένρυ πήρε τα γάντια και το καπέλο του. «Πολύ ευγενικό εκ μέρους σου που επιμένεις να μείνω, Μπάζιλ, αλλά δυστυχώς πρέπει να πηγαίνω. Υποσχέθηκα να συναντήσω κάποιον στο Ορλίνς. Χαίρετε, κύριε Γκρέυ. Ελάτε να με δείτε κανένα απόγευμα στην Κάρζον Στρiτ. Είμαι σχεδόν πάντα στο σπίτι στις πέντε το απόγευμα. Γράψτε μου πότε θα έρθετε. Θα λυπηθώ πολύ αν έρθετε και τύχει να λείπω».
«Μπάζιλ» φώναξε ο Ντόριαν Γκρέυ, «αν φύγει ο λόρδος Χένρυ, θα φύγω κι εγώ. Δεν ανοίγεις το στόμα σου όταν ζωγραφίζεις, και είναι τρομερά ανιαρό να κάθομαι σ᾿  ένα βάθρο και να προσπαθώ να πάρω ευχάριστο ύφος. Παρακάλεσέ τον να μείνει. Επιμένω».
«Μείνε, Χάρυ, για το χατίρι τού Ντόριαν, και το δικό μου» είπε ο Χόλγουορντ, κοιτάζοντας έντονα τον πίνακά του. «Έχει δίκιο, ποτέ δε μιλάω όταν εργάζομαι, ούτε καν ακούω τι μού λένε, και πρέπει να είναι πολύ βαρετό για τα καημένα τα μοντέλα μου. Σε παρακαλώ με όλη μου την καρδιά να μείνεις».
«Και τι θα γίνει μ᾿  αυτόν που με περιμένει στο Ορλίνς;»
Ο ζωγράφος γέλασε. «Δε νομίζω ότι θα σε προβληματίσει και πολύ αυτό. Κάθισε, Χάρυ. Και τώρα, Ντόριαν, ανέβα στο βάθρο και προσπάθησε να μην κουνιέσαι πολύ. Επίσης σε συμβουλεύω να μη δώσεις την παραμικρή προσοχή σ᾿  αυτά που θα σού πει ο λόρδος Χένρυ. Επηρεάζει άσχημα όλους τούς φίλους του, με μοναδική εξαίρεση εμένα».
Ο Ντόριαν Γκρέυ ανέβηκε στο βάθρο με ύφος νεαρού Έλληνα μάρτυρα, κι έκανε έναν μικρό μορφασμό δυσαρέσκειας στο λόρδο Χένρυ, που τον είχε συμπαθήσει ιδιαίτερα. Ήταν τόσο διαφορετικός από τον Μπάζιλ. Οι δυο τους ήταν μια ευχάριστη αντίθεση. Και είχε τόσο ωραία φωνή. Σε λίγα λεπτά, τού είπε: «Ασκείτε πραγματικά τόσο κακή επιρροή στους φίλους σας, λόρδε Χένρυ; Τόσο κακή όσο λέει ο Μπάζιλ;»
 «Δεν υπάρχει καλή επιρροή, κύριε Γκρέυ. Κάθε επιρροή είναι ανήθικη - ανήθικη από επιστημονική άποψη».
«Γιατί;»
«Διότι το να ασκείς επιρροή πάνω σ᾿  έναν άνθρωπο σημαίνει ότι τού δίνεις την ίδια σου την ψυχή. Εκείνος τότε δεν έχει τον δικό του φυσικό τρόπο σκέψης, δεν τον φλογίζουν τα δικά του πάθη. Οι αρετές του δεν είναι αληθινές. Οι αμαρτίες του, αν υπάρχει αυτό που ονομάζουμε αμαρτία, είναι δανεικές. Γίνεται η ηχώ τής μουσικής κάποιου άλλου, ο ηθοποιός ενός έργου που δε γράφτηκε γι᾿  αυτόν. Ο σκοπός τής ζωής είναι η εξέλιξη τού εαυτού μας. Να πραγματοποιήσουμε τις επιταγές τής φύσης μας, γι᾿  αυτό το σκοπό ήρθαμε στη γη. Οι άνθρωποι φοβούνται τον εαυτό τους στις μέρες μας. Έχουν ξεχάσει το ύψιστο καθήκον, κι χρέος που έχουμε απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό. Φυσικά είναι γεμάτοι ευσπλαχνία. Ταΐζουν τούς πεινασμένους και ντύνουν τούς ζητιάνους. Αλλά οι ίδιες τους οι ψυχές πεινούν και είναι γυμνές. Το θάρρος έχει εκλείψει απ᾿  τη φυλή μας. Ίσως και ποτέ να μην το είχαμε. Ο φόβος μπροστά στην κοινωνία, που είναι η βάση τής ηθικής, ο φόβος μπροστά στο Θεό, που είναι το μυστικό τής θρησκείας - αυτά μάς κυβερνούν. Αλλά...»
«Γύρισε το κεφάλι σου λίγο πιο δεξιά, Ντόριαν, έλα, σαν καλό παιδί» είπε ο ζωγράφος, απορροφημένος απ᾿  τη δουλειά του·  το μόνο που πρόσεξε ήταν ότι στο πρόσωπο τού αγοριού υπήρχε μια έκφραση που δεν είχε ξαναδεί.
«Κι όμως» συνέχισε ο λόρδος Χένρυ, με τη σιγανή, μελωδική φωνή του, και μ᾿  εκείνη τη χαριτωμένη, χαρακτηριστική κίνηση τού χεριού του που την είχε από μαθητής στο Ίτον, «πιστεύω ότι αν ένας άνθρωπος ζούσε τη ζωή του με πληρότητα, αν την εξαντλούσε ως την τελευταία της σταγόνα, αν έδινε μορφή σε κάθε του συναίσθημα κι έκφραση σε κάθε του σκέψη, αν υλοποιούσε κάθε του όνειρο - πιστεύω ότι ο κόσμος θα κέρδιζε μια τόσο καινούρια κι ορμητική χαρά, που θα ξεχνούσαμε όλες τις αρρώστιες τού  μεσαιωνισμού και θα επιστρέφαμε στο ελληνικό ιδεώδες - ίσως και σε κάτι λεπτότερο, πλουσιότερο κι από το ελληνικό ιδεώδες. Αλλά ακόμη και ο πιο γενναίος ανάμεσά μας φοβάται τον ίδιο του τον εαυτό. Ο αυτοακρωτηριασμός των αγρίων επιβιώνει τραγικά μέσα μας στην αυταπάρνηση που φθείρει τις ζωές μας. Τιμωρούμαστε για τις αρνήσεις μας. Κάθε παρόρμηση που πολεμάμε να καταπνίξουμε, μένει κρυμμένη και δουλεύει μέσα στο μυαλό και μάς δηλητηριάζει. Το σώμα αμαρτάνει μια φορά και ξεμπερδεύει, γιατί η πράξη είναι ένας τρόπος εξαγνισμού. Δε μένει τίποτ᾿  άλλο παρά η ανάμνηση μιας απόλαυσης ή η πολυτέλεια τής  μεταμέλειας. Ο μόνος τρόπος να ξεφορτωθείς έναν πειρασμό είναι να ενδώσεις σ᾿  αυτόν. Αν τού αντισταθείς, η ψυχή σου θα  αρρωστήσει απ᾿  τη λαχτάρα για τα πράγματα που η ίδια απαγόρεψε  στον εαυτό της, απ᾿  την επιθυμία για όσα οι τερατώδεις νόμοι τής έχουν κηρύξει τερατώδη και παράνομα. Κάποιος είπε ότι τα πιο σημαντικά γεγονότα τού κόσμου συντελούνται μέσα στο μυαλό. Στο μυαλό λοιπόν, και μόνο σ᾿  αυτό, γίνονται και οι μεγαλύτερες αμαρτίες τού κόσμου. Εσείς, κύριε Γκρέυ, εσείς ο ίδιος, με την τριανταφυλλένια σας νιότη και τη λευκορόδινη εφηβεία σας, έχετε πάθη που σάς κάνουν να φοβάστε, σκέψεις που σάς γεμίζουν με τρόμο, ονειροπολήσεις κι όνειρα που η ανάμνησή τους και μόνο θα ᾿κανε τα μάγουλά σας να κοκκινίσουν από ντροπή...»
«Σταματήστε!» τραύλισε ο Ντόριαν Γκρέυ. «Σταματήστε! Με μπερδέψατε. Δεν ξέρω τι να πω. Υπάρχει κάποια απάντηση σ᾿  αυτά που λέτε, μα δεν μπορώ να τη βρω. Μη μιλάτε. Αφήστε με να σκεφτώ. Ή μάλλον, αφήστε με να προσπαθήσω να πάψω να σκέφτομαι». Έμεινε κάπου δέκα λεπτά στη θέση του, ακίνητος, με χείλη μισάνοιχτα και μάτια που έλαμπαν παράξενα. Ένιωθε αμυδρά ότι επιδράσεις εντελώς καινούριες είχαν περάσει μέσα του και λειτουργούσαν καταλυτικά. Όμως ταυτόχρονα, είχε την αίσθηση ότι στην πραγματικότητα τις είχε δημιουργήσει ο ίδιος. Τα λίγα λόγια που ο φίλος τού Μπάζιλ τού είχε πει - λόγια ειπωμένα τυχαία, χωρίς αμφιβολία, λόγια με σκόπιμες παραδοξολογίες - είχαν αγγίξει κάποια κρυμμένη χορδή του που τίποτα δεν την είχε αγγίξει ως τότε, και που την ένιωθε τώρα να δονείται και να πάλλει μ᾿  έναν παράξενο παλμό.
Η μουσική μόνο τον είχε συγκινήσει έτσι. Η μουσική τον είχε προβληματίσει πολλές φορές. Αλλά η μουσική δεν είναι έναρθρος λόγος. Δε δημιουργεί μέσα μας έναν καινούριο κόσμο, αλλά ένα καινούριο χάος. Λόγια! Σκέτα λόγια! Πόσο φοβερά ήταν! Πόσο καθαρά, ζωντανά και σκληρά! Δεν μπορείς να τούς ξεφύγεις. Κι ωστόσο, τι πανούργα μαγεία που κρύβουν! Μοιάζει να μπορούν να δώσουν πλαστική μορφή σε άμορφα πράγματα, μοιάζει να έχουν μια μουσική εντελώς δική τους, σαν τη μουσική τής βιόλας ή τού λαγούτου. Σκέτα λόγια! Υπάρχει τίποτα τόσο αληθινό όσο τα λόγια; Ναι, υπήρχαν πράγματα στην εφηβεία του που δεν τα είχε καταλάβει. Τα καταλάβαινε τώρα. Η ζωή ξαφνικά τού φάνηκε ζωγραφισμένη με πύρινα χρώματα. Ένιωσε ότι για καιρό περπατούσε πάνω στη φωτιά. Γιατί δεν το είχε καταλάβει;
Με το  αχνό του χαμόγελο, ο λόρδος Χένρυ τον παρατηρούσε.
Ήξερε  την ακριβή ψυχολογική στιγμή όπου δεν έπρεπε να πει τίποτα. Ένιωθε εντονότατο ενδιαφέρον. Είχε μείνει κατάπληκτος βλέποντας την ξαφνική επίδραση που είχαν προκαλέσει τα λόγια του, και φέρνοντας στο μυαλό του ένα βιβλίο που είχε διαβάσει όταν ήταν δεκαέξι χρόνων, ένα βιβλίο που τού είχε αποκαλύψει πολλά που δεν ήξερε ως τότε, αναρωτιόταν αν ο  Ντόριαν Γκρέυ ζούσε μια παρόμοια εμπειρία. Εκείνος είχε απλώς  ρίξει ένα βέλος στα τυφλά. Είχε άραγε χτυπήσει το στόχο του; Πόσο γοητευτικό ήταν αυτό το αγόρι!
Ο Χόλγουορντ ζωγράφιζε αφοσιωμένος, με τις υπέροχες, τολμηρές πινελιές του· είχαν την αληθινή λεπτότητα και την τέλεια ευαισθησία, που, στην τέχνη τουλάχιστον, προέρχεται μόνο από τη δύναμη. Δε συνειδητοποιούσε τη σιωπή που είχε πέσει, γύρω του.
«Μπάζιλ, κουράστηκα» φώναξε ξαφνικά ο Ντόριαν Γκρέυ. «Θέλω να βγω λιγάκι στον κήπο. Η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική εδώ  μέσα».
Αγαπητέ μου, με συγχωρείς. Όταν ζωγραφίζω, δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτ᾿  άλλο. Αλλά ποτέ δεν πόζαρες καλύτερα. Ήσουν τελείως ακίνητος. Και κατάφερα να συλλάβω την εικόνα που ήθελα - τα μισάνοιχτα χείλη και το λαμπερό βλέμμα στα μάτια. Δεν ξέρω τι σού έλεγε ο Χάρυ, σίγουρα όμως σ᾿  έκανε να πάρεις την πιο υπέροχη έκφραση που μπορούσα να φανταστώ. Υποθέτω ότι σού έκανε κομπλιμέντα. Δεν πρέπει να πιστέψεις ούτε λέξη απ᾿  όσα σού είπε».
«Σε βεβαιώνω πως δε μου ᾿κανε κανένα κομπλιμέντο. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που δεν πιστεύω λέξη απ᾿  όσα μου είπε».
«Ξέρετε πολύ καλά ότι τα πιστεύετε όλα» είπε ο λόρδος Χένρυ, κοιτάζοντας τον με τα ονειροπόλα μάτια του. «Θα ᾿ρθω στον κήπο μαζί σας. Κάνει φοβερή ζέστη στο ατελιέ. Μπάζιλ, στείλε μας κάτι παγωμένο να πιούμε, κάτι με φράουλες».
«Ευχαρίστως, Χάρυ. Χτύπα το κουδούνι, και όταν έρθει ο Πάρκερ, θα τού πω τι θέλετε. Εγώ πρέπει να τελειώσω το φόντο. Θα σάς  βρω αργότερα. Μην κρατήσεις πολύ τον Ντόριαν. Ποτέ δεν  ήμουν σε τόσο καλή φόρμα για δουλειά όσο σήμερα. Το έργο αυτό  θα είναι το αριστούργημά μου. Είναι ήδη το αριστούργημα μου ακόμη και μισοτελειωμένο».
Ο λόρδος Χένρυ βγήκε στον κήπο και βρήκε τον Ντόριαν Γκρέυ να έχει βυθίσει το πρόσωπό του στα δροσερά άνθη τής πασχαλιάς, ρουφώντας μέσα σε πυρετό το άρωμά τους σαν να ᾿τανε κρασί. Τον πλησίασε κι έβαλε το χέρι του στον ώμο τού νέου. «Έχετε πολύ δίκιο που το κάνετε αυτό» μουρμούρισε.  «Τίποτα πέρα από τις αισθήσεις δεν μπορεί να γιατρέψει την ψυχή, ακριβώς όπως τίποτα εκτός απ᾿  την ψυχή δεν μπορεί να γιατρέψει τις αισθήσεις».
Το αγόρι αναπήδησε ξαφνιασμένο κι έκανε λίγο πίσω. Δε φορούσε καπέλο, και τα φύλλα είχαν ανακατέψει τις ατίθασες μπούκλες του, μπλέκοντας τις χρυσές τους κλωστές. Στα μάτια του υπήρχε ένα βλέμμα φόβου, το βλέμμα που έχουν οι άνθρωποι όταν κάτι τούς κάνει να ξυπνήσουν απότομα. Τα λεπτοσμιλεμένα του ρουθούνια έτρεμαν, και κάποιο κρυμμένο νεύρο κίνησε το πορφυρό των χειλιών του και τ᾿  άφησε να τρέμουν.
«Ναι» συνέχισε ο λόρδος Χένρυ, «αυτό είναι ένα από τα μεγάλα μυστικά τής ζωής - να θεραπεύεις την ψυχή με τις αισθήσεις, και τις αισθήσεις με την ψυχή. Είστε ένα θαυμάσιο πλάσμα. Ξέρετε περισσότερα απ᾿  όσα νομίζετε ότι ξέρετε, αλλά συγχρόνως ξέρετε και λιγότερα απ᾿  όσα θα θέλατε».
Ο Ντόριαν Γκρέυ συνοφρυώθηκε κι έστρεψε αλλού το κεφάλι του. Δεν μπορούσε παρά να τού αρέσει ο ψηλός, χαριτωμένος νεαρός που στεκόταν πλάι του. Το ρομαντικό μελαχρινό του πρόσωπο και η κουρασμένη του έκφραση τού κινούσαν το ενδιαφέρον. Υπήρχε κάτι στη σιγανή, νωχελική φωνή του, που ήταν πέρα για πέρα μαγευτικό. Ακόμη και τα δροσερά, λευκά, σαν λουλούδια χέρια του, είχαν μια περίεργη γοητεία. Καθώς μιλούσε, και η φωνή του ηχούσε σαν μουσική, έκαναν κάποιες κινήσεις και έμοιαζε να έχουν μια εντελώς δική τους γλώσσα. Ένιωθε ωστόσο ότι τον φοβόταν, και ντρεπόταν για το φόβο του. Γιατί χρειάστηκε να έρθει ένας άγνωστος για να τού αποκαλύψει τον ίδιο του τον εαυτό; Ήξερε τον Μπάζιλ Χόλγουορντ εδώ και μήνες, αλλά η φιλία μεταξύ τους δεν τον είχε αλλάξει σε τίποτα. Ξαφνικά, μπήκε κάποιος στη ζωή του που τού φαινόταν ότι είχε αποκαλύψει μπροστά του το μυστήριο τής ζωής. Αλλά έστω κι έτσι, για ποιο λόγο να τον φοβάται; Δεν ήταν πια σχολιαρόπαιδο ούτε κανένα κοριτσάκι. Ήταν γελοίο να φοβάται.
«Ας πάμε να καθίσουμε στη σκιά» είπε ο λόρδος Χένρυ. «Ο Πάρκερ έφερε ήδη το δίσκο με τα ποτά, και αν μείνετε κι άλλο κάτω  απ᾿  αυτό τον φοβερό ήλιο, θα χαλάσει η επιδερμίδα σας και ο  Μπάζιλ δε θα σάς ξαναζωγραφίσει ποτέ πια. Πραγματικά, δεν πρέπει ν᾿  αφήσετε να σάς μαυρίσει ο ήλιος. Δε θα σάς πήγαινε».
«Και τι σημασία έχει;» φώναξε ο Ντόριαν Γκρέυ, γελώντας, την ώρα που πήγαινε να καθίσει στον πάγκο, στην άκρη του κήπου.
«Για σάς, κύριε Γκρέυ, θα είχε τεράστια σημασία».
«Για ποιο λόγο;»
«Γιατί έχετε την πιο υπέροχη νιότη, και η νιότη είναι το μόνο που  αξίζει να έχει κανείς».
«Δεν το αισθάνομαι αυτό, λόρδε Χένρυ».
«Όχι, τώρα δεν το αισθάνεσθε. Κάποια μέρα, όταν θα είστε γέρος,  άσχημος και γεμάτος ρυτίδες, όταν η σκέψη θα έχει χαράξει τις  βαθιές της γραμμές στο μέτωπό σας και το πάθος θα έχει σημαδέψει τα χείλη σας με τις φοβερές του φλόγες, θα το αισθανθείτε, θα το αισθανθείτε με τρόμο. Τώρα, όπου και να πάτε, γοητεύετε όλο τον κόσμο. Θα είναι πάντα έτσι;... Έχετε ένα υπέροχο πρόσωπο, κύριε Γκρέυ. Μη συνοφρυώνεστε. Έτσι είναι. Και η ομορφιά είναι μια μορφή μεγαλοφυΐας - για την ακρίβεια είναι ανώτερη απ᾿  τη μεγαλοφυΐα, γιατί δε χρειάζεται να την εξηγήσεις. Είναι ένα από τα μεγάλα γεγονότα τής ζωής, όπως το φως  τού ήλιου, όπως η άνοιξη ή η αντανάκλαση πάνω στα σκοτεινά νερά αυτού τού ασημένιου όστρακου που ονομάζουμε σελήνη. Κανείς δεν μπορεί να την αμφισβητήσει. Έχει το θείο δικαίωμα τής ηγεμονίας. Κάνει πρίγκιπες όσους την έχουν. Χαμογελάτε; Αχ! Όταν τη χάσετε, δε θα χαμογελάτε... Ο κόσμος λέει μερικές φορές ότι η ομορφιά είναι μόνο επιφανειακή. Μπορεί κι να ᾿ναι έτσι. Αλλά τουλάχιστον δεν είναι τόσο επιφανειακή όσο η σκέψη. Για μένα, η ομορφιά είναι το θαύμα των θαυμάτων. Μόνο οι ρηχοί άνθρωποι δεν κρίνουν από τα φαινόμενα. Το αληθινό μυστήριο τού κόσμου είναι το ορατό, όχι το αόρατο... Ναι  κύριε Γκρέυ, οι θεοί φάνηκαν πολύ καλοί μαζί σας. Αλλά αυτό  που δίνουν οι θεοί, πολύ γρήγορα το παίρνουν πίσω. Έχετε στη διάθεση  σας μόνο μερικά χρόνια που μπορείτε να τα ζήσετε αληθινά, τέλεια κι ολοκληρωμένα. Όταν φύγει η νιότη σας, θα φύγει μαζί της και η ομορφιά σας, και τότε θα ανακαλύψετε ξαφνικά ότι δεν έχετε μπροστά σας άλλους θριάμβους, ή ότι θα πρέπει να αρκεστείτε σ᾿  εκείνους τούς ταπεινούς θριάμβους που η ανάμνηση τού παρελθόντος σας θα τούς κάνει πιο πικρούς κι από τις ήττες. Κάθε μήνας που περνάει, θα σάς φέρνει πιο κοντά σε κάτι φοβερό. Ο χρόνος σάς ζηλεύει και μάχεται τα ρόδα και τούς κρίνους σας. Θα γίνετε ωχρός, με μάγουλα βαθουλωμένα και μάτια άτονα. Θα υποφέρετε τρομερά... Αχ! Συνειδητοποιήστε τη νιότη σας όσο ακόμα την έχετε. Μη σπαταλήσετε απερίσκεπτα το χρυσάφι των ημερών σας, ακούγοντας τούς ανιαρούς ανθρώπους, προσπαθώντας να βοηθήσετε τούς απελπισμένους και τούς αποτυχημένους, ή παραδίνοντας τη ζωή σας στους αδαείς, σε ανθρώπους κοινούς και χυδαίους. Αυτοί είναι οι νοσηροί στόχοι, τα ψεύτικα ιδεώδη τής εποχής μας. Ζήστε! Ζήστε την υπέροχη ζωή που κρύβετε μέσα σας! Μην αφήσετε τίποτε να σάς ξεφύγει. Αναζητήστε νέες εντυπώσεις και αισθήσεις. Μη φοβάστε τίποτα... Έναν νέο ηδονισμό - αυτό χρειάζεται ο αιώνας μας. Θα μπορούσατε να είστε το ορατό του σύμβολο. Με την προσωπικότητα που έχετε, δεν υπάρχει τίποτα που δε θα μπορούσατε να κάνετε. Ο κόσμος σάς ανήκει, αλλά μόνο για λίγο καιρό... Τη στιγμή που σάς συνάντησα, είδα ότι δεν έχετε την παραμικρή συναίσθηση τού τι πραγματικά είστε, τού τι θα μπορούσατε να είστε. Είναι τόσο πολλά αυτά που με γοήτεψαν πάνω σας, που ένιωσα ότι πρέπει να σάς πω μερικά πράγματα για σάς. Σκέφτηκα πόσο τραγικό θα ήταν αν σπαταλιόσασταν. Γιατί η νιότη σας θα κρατήσει τόσο λίγο καιρό - τόσο λίγο. Τα αγριολούλουδα τού βουνού μαραίνονται, αλλά ανθίζουν ξανά. Το αγιόκλημα θα είναι τού χρόνου τον Ιούνιο το ίδιο κίτρινο όπως και τώρα. Σ᾿  ένα μήνα η κληματίδα θα ᾿ναι γεμάτη κόκκινα αστεράκια, και κάθε χρόνο η πράσινη νύχτα των φύλλων της, θα φυλάει στον κόρφο της τα πορφυρά της άστρα. Εμείς όμως δεν ξαναβρίσκουμε τη νιότη μας ποτέ. Ο παλμός τής χαράς που σφύζει μέσα μας όταν είμαστε είκοσι χρονών, γίνεται όλο και πιο άτονος, νωθρός. Τα μέλη μας αδυνατίζουν, οι αισθήσεις μας ατροφούν. Εκφυλιζόμαστε σε φρικαλέες μαριονέτες, στοιχειωμένες απ᾿  την ανάμνηση των παθών που φοβηθήκαμε κι αποφύγαμε, από τούς εξαίσιους πειρασμούς στους οποίους δεν είχαμε το θάρρος να ενδώσουμε. Νιότη! Νιότη! Δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο πιο πολύτιμο απ᾿  τη νιότη!»
Ο Ντόριαν Γκρέυ άκουγε, με μάτια ορθάνοιχτα και βλέμμα απορημένο. Το κλαδί τής πασχαλιάς έπεσε απ᾿  τα χέρια του στο χαλίκι  τού κήπου. Μια άγρια μέλισσα το πλησίασε και ζουζούνισε για  μια στιγμή γύρω του. Ύστερα άρχισε να σκαρφαλώνει πίνω στη γεμάτη αστράκια σφαίρα των μικρούτσικων λουλουδιών. Ο Ντόριαν Γκρέυ την παρατηρούσε με το παράξενο εκείνο ενδιαφέρον για πράγματα ασήμαντα που προσπαθούμε να αναπτύξουμε  όταν κάτι άλλο, πολύ πιο σημαντικό μάς κάνει να φοβόμαστε, όταν μάς συγκινεί ένα καινούριο συναίσθημα που δεν μπορούμε να εκφράσουμε, ή όταν μια σκέψη που μάς τρομάζει, πολιορκεί άξαφνα το μυαλό μας και μάς καλεί να παραδοθούμε. Σε  λίγο, η μέλισσα πέταξε μακριά. Την είδε να σέρνεται πάνω στο πιτσιλωτό χωνάκι μιας περικοκλάδας. Το λουλούδι τρεμούλιασε  ελαφρά κι άρχισε να λικνίζεται απαλά μπρος πίσω.
Ξαφνικά, εμφανίστηκε ο ζωγράφος στην πόρτα τού ατελιέ και τούς έκανε επιτακτικά νοήματα να περάσουν μέσα. Εκείνοι κοιτάχτηκαν και χαμογέλασαν.
«Σάς περιμένω» φώναξε. «Ελάτε. Το φως είναι τέλειο και μπορείτε να φέρετε εδώ τα ποτά σας».
Σηκώθηκαν και προχώρησαν μαζί στο δρομάκι.
«Χαίρεστε που με γνωρίσατε, κύριε Γκρέυ» είπε ο λόρδος Xένρυ κοιτάζοντάς τον.
«Ναι, τώρα χαίρομαι. Αναρωτιέμαι όμως, θα χαίρομαι άραγε πάντα;»
«Πάντα! Τι απαίσια λέξη! Με κάνει ν᾿  ανατριχιάζω όποτε την ακούω. Οι γυναίκες την αγαπούν ιδιαίτερα και τη χρησιμοποιούν υπερβολικά. Καταστρέφουν κάθε ρομάντζο, προσπαθώντας  να το κάνουν να κρατήσει για πάντα. Κι εκτός αυτού, είναι λέξη άνευ νοήματος. Η μόνη διαφορά ανάμεσα σ᾿  ένα καπρίτσιο και  σ᾿  ένα πάθος που κρατάει μια ολόκληρη ζωή είναι ότι το καπρίτσιο διαρκεί λίγο περισσότερο».
Καθώς έμπαιναν στο ατελιέ, ο Ντόριαν Γκρέυ ακούμπησε το χέρι του στο μπράτσο τού λόρδου Χένρυ. «Αν είναι έτσι, μακάρι η φιλία μας να είναι ένα καπρίτσιο» μουρμούρισε, κοκκινίζοντας με την τόλμη του, ανέβηκε στο βάθρο και ξαναπήρε την πόζα του.
Ο λόρδος Χένρυ βυθίστηκε σε μια μεγάλη ψάθινη πολυθρόνα και τον παρατηρούσε. Η ορμητική κίνηση τού πινέλου πάνω στο μουσαμά ήταν ο μόνος ήχος που έσπαζε τη σιωπή, εκτός απ᾿  τις στιγμές που ο Χόλγουορντ έκανε ένα βήμα πίσω για να κοιτάξει το έργο του από απόσταση. Το βαρύ άρωμα των ρόδων έμοιαζε να καλύπτει τα πάντα.
Μετά από κάνα τέταρτο, ο Χόλγουορντ σταμάτησε να ζωγραφίζει, κοίταξε για αρκετή ώρα τον Ντόριαν Γκρέυ, ύστερα ξανακοίταξε επίμονα τον πίνακα, δαγκώνοντας την άκρη ενός τεράστιου πινέλου και σουφρώνοντας τα φρύδια. «Τελείωσε» φώναξε τελικά, και σκύβοντας έγραψε το όνομά του με μεγάλα κατακόκκινα γράμματα στην αριστερή γωνία τού μουσαμά.
Ο λόρδος Χένρυ πλησίασε και κοίταξε εξεταστικά τον πίνακα. Ήταν σίγουρα ένα θαυμάσιο έργο τέχνης και η ομοιότητα με το μοντέλο ήταν καταπληκτική.
«Αγαπητέ μου, σε συγχαίρω θερμότατα» είπε. «Ζωγράφισες το πιο ωραίο πορτρέτο τής σύγχρονης εποχής. Κύριε Γκρέυ, πλησιάστε να δείτε τον εαυτό σας».
Το αγόρι αναπήδησε ξαφνιασμένο, λες και ξυπνούσε από ένα όνειρο. «Τέλειωσε στ᾿  αλήθεια;» μουρμούρισε, κατεβαίνοντας από το βάθρο.
«Τέλειωσε εντελώς» είπε ο ζωγράφος. «Κι εσύ πόζαρες καταπληκτικά σήμερα. Σού είμαι ιδιαίτερα υποχρεωμένος».
«Αυτό οφείλεται εξολοκλήρου σε μένα» παρεμβλήθηκε ο λόρδος Χένρυ. «Έτσι δεν είναι, κύριε Γκρέυ;»
Ο Ντόριαν δεν έδωσε καμιά απάντηση, πέρασε νωθρά μπροστά απ᾿  το πορτρέτο του και γύρισε να το κοιτάξει. Όταν το είδε, έκανε ένα βήμα πίσω και τα μάγουλά του έγιναν για μια στιγμή κατακόκκινα από ευχαρίστηση. Μια λάμψη χαράς φώτισε τα μάτια του, λες κι αναγνώριζε τον εαυτό του για πρώτη φορά. Στεκόταν μπροστά στο πορτρέτο του ακίνητος κι αποσβολωμένος, αντιλαμβανόταν θολά ότι ο Χόλγουορντ τού μιλούσε, μα δεν μπορούσε να συλλάβει το νόημα των λόγων του. Η αίσθηση τής ομορφιάς τού φανερώθηκε μπροστά του σαν αποκάλυψη. Ποτέ προηγουμένως δεν την είχε νιώσει. Οι φιλοφρονήσεις τού Μπάζιλ Χόλγουορντ τού φαίνονταν απλές μα γοητευτικές υπερβολές, σαν αυτές που γεννά η φιλία. Τις είχε ακούσει, είχε γελάσει και τις είχε ξεχάσει. Δεν τον είχαν επηρεάσει καθόλου. Έπειτα ήρθε ο λόρδος Χένρυ Γουότον, και τα λόγια του ήταν ένας πανηγυρικός ύμνος τής νιότης που κατέληξε με τη φοβερή προειδοποίηση ότι  η νιότη διαρκεί πολύ λίγο. Είχε συγκινηθεί, και τώρα, καθώς στεκόταν αντικρίζοντας τη σκιά τής ομορφιάς του, όλη η αλήθεια τής περιγραφής που είχε ακούσει άστραψε μες στο μυαλό του. Ναι, θα ερχόταν μια μέρα που το πρόσωπό του θα ήταν μαραμένο και ρυτιδιασμένο, τα μάτια του άτονα και άχρωμα, η χάρη τής κορμοστασιάς του κατεστραμμένη και παραμορφωμένη. Το  πορφυρό χρώμα θα ᾿σβηνε απ᾿  τα χείλη του, το χρυσάφι των μαλλιών του θα θάμπωνε. Η ζωή που θα έχτιζε την ψυχή του θα ερείπωνε  το κορμί του. Θα γινόταν φριχτός, απαίσιος κι άχαρος.
Με τη σκέψη αυτή, ένας οξύς πόνος τον διαπέρασε σαν μαχαιριά κι έκανε κάθε λεπτή ίνα τού κορμιού του να ριγήσει. Τα μάτια του  σκοτείνιασαν στο χρώμα τού αμέθυστου και μια ομίχλη από  δάκρυα τα θάμπωσε. Ένιωσε λες κι ένα παγωμένο χέρι ακουμπούσε πάνω στην καρδιά του.
«Δεν σ᾿  αρέσει;» φώναξε ο Χόλγουορντ στο τέλος, πληγωμένος λιγάκι  από τη σιωπή τού αγοριού και μην καταλαβαίνοντας τη  σημασία της.
«Φυσικά τού αρέσει» είπε ο λόρδος Χένρυ. «Και σε ποιον δε θ᾿ άρεσε; Είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα τής σύγχρονης τέχνης. Ό,τι  και να ζητήσεις για τον πίνακα αυτόν, θα σού το δώσω. Πρέπει  οπωσδήποτε να τον αποκτήσω».
«Δε μού ανήκει, Χάρυ».
«Και σε ποιον ανήκει;»
«Στο Ντόριαν, φυσικά» αποκρίθηκε ο ζωγράφος.
«Είναι πολύ τυχερός ο Ντόριαν».
«Τι θλιβερό!» μουρμούρισε ο Ντόριαν Γκρέυ, με τα μάτια καρφωμένα  ακόμη στο πορτρέτο του.  «Τι θλιβερό! Εγώ θα γεράσω, θα γίνω φριχτός, αποκρουστικός. Όμως αυτός ο πίνακας θα μείνει πάντα νέος. Δε θα γεράσει, θα έχει πάντα την ηλικία τούτης τής μέρας τού Ιουνίου... Αν ήταν δυνατόν να γίνει το αντίθετο! Αν ήταν δυνατόν εγώ να μείνω για πάντα νέος και να γεράσει το  πορτρέτο! Γι᾿  αυτό - γι᾿  αυτό - θα ᾿δινα τα πάντα! Ναι, δεν υπάρχει  τίποτα στον κόσμο που δε θα ᾿δινα! Θα ᾿δινα και την ψυχή  μου ακόμη!»
«Δε νομίζω ότι θα σού άρεσε κάτι τέτοιο, Μπάζιλ» φώναξε ο λόρδος Χένρυ γελώντας. «Θα ήταν πολύ σκληρό για το έργο σου»
 «Πράγματι, θα είχα σοβαρότατες αντιρρήσεις» είπε ο Χόλγουορντ.
Ο Ντόριαν Γκρέυ στράφηκε και τον κοίταξε. «Το πιστεύω ότι θα ᾿χες αντιρρήσεις, Μπάζιλ. Αγαπάς την τέχνη σου περισσότερο απ᾿  τους φίλους σου. Εγώ για σένα δεν είμαι παρά ένα παλιό, πρασινισμένο μπρούντζινο άγαλμα. Ίσως και κάτι λιγότερο, τολμώ να πω».
Ο ζωγράφος τον κοίταζε κατάπληκτος. Αυτά τα λόγια δεν ταίριαζαν καθόλου στον Ντόριαν. Τι είχε συμβεί; Έδειχνε πολύ θυμωμένος. Το πρόσωπό του ήταν κατακόκκινο και τα μάγουλά του έκαιγαν.
«Ναι» συνέχισε, «για σένα έχω πολύ μικρότερη αξία απ᾿  τον φιλντισένιο σου Ερμή ή τον ασημένιο Φαύνο σου, αυτοί πάντα θα σ᾿  αρέσουν. Πόσο καιρό θα σού αρέσω εγώ; Ώσπου ν᾿  αποκτήσω την πρώτη μου ρυτίδα, φαντάζομαι. Ξέρω τώρα πια πως όταν κάποιος χάσει την ομορφιά του, όση έτυχε να έχει, χάνει τα πάντα. Το πορτρέτο σου μού το δίδαξε αυτό. Ο λόρδος Χένρυ Γουότον έχει απόλυτο δίκιο. Η νιότη είναι το μόνο που αξίζει να έχει κανείς. Όταν δω ότι γερνάω, θα σκοτωθώ».
Ο Χόλγουορντ  χλώμιασε και τον έπιασε από το χέρι. «Ντόριαν! Ντόριαν!» φώναξε, «μη μιλάς έτσι! Ποτέ δεν είχα πιο αγαπημένο φίλο από σένα, ούτε και θ᾿  αποκτήσω ποτέ. Δεν μπορεί να ζηλεύεις τα υλικά αντικείμενα εσύ - εσύ που είσαι πιο όμορφος από οποιοδήποτε απ᾿  αυτά!»
«Ζηλεύω το καθετί που η ομορφιά του δεν πεθαίνει. Ζηλεύω το πορτρέτο που μού ζωγράφισες. Γιατί αυτό να μπορεί να διατηρήσει κάτι που εγώ πρέπει να χάσω; Κάθε στιγμή που περνάει, αφαιρεί κάτι από μένα και προσθέτει κάτι σ᾿  εκείνο. Αχ, να γινόταν το αντίθετο! Να γινόταν ν᾿  αλλάζει ο πίνακας κι εγώ να μείνω για πάντα όπως είμαι τώρα! Γιατί τον ζωγράφισες; Θα με κοροϊδέψει μια μέρα - θα με κοροϊδέψει φριχτά!» Καυτά δάκρυα πλημμύρισαν τα μάτια του, τράβηξε απότομα το χέρι του, και πέφτοντας στο ντιβάνι, έκρυψε το πρόσωπό του στα μαξιλάρια, σαν να προσευχόταν.
«Αυτό είναι δικό σου έργο, Χάρυ» είπε με πικρία ο ζωγράφος.
Ο λόρδος Χένρυ σήκωσε τούς ώμους. «Αυτός είναι ο αληθινός Ντόριαν Γκρέυ - αυτό είν᾿  όλο».
«Όχι, δεν είναι».
«Αν δεν είναι, τότε σε τι φταίω εγώ;»
«Έπρεπε  να είχες φύγει όταν σού το ζήτησα» ψιθύρισε.
«Έμεινα όταν μού το ζήτησες» ήταν η απάντηση τού λόρδου Χένρυ.
«Χάρυ, δεν μπορώ να μαλώσω με τούς δυο καλύτερους φίλους  μου συγχρόνως, αλλά και οι δυο σας μ᾿  έχετε κάνει να μισήσω  το τελειότερο  έργο που έκανα ποτέ, και θα το καταστρέψω. Τι είναι  στο κάτω κάτω, μουσαμάς και χρώματα. Δεν θα το αφήσω να μπει  ανάμεσα στις ζωές των τριών μας και να τις χαλάσει».
Ο Ντόριαν Γκρέυ σήκωσε το χρυσαφένιο κεφάλι του απ᾿  το μαξιλάρι, και με κάτασπρο πρόσωπο και δακρυσμένα μάτια είδε το ζωγράφο να προχωράει προς τον πάγκο με τα εργαλεία που βρισκόταν κάτω από το παράθυρο με τις κοντές κουρτίνες. Τι έκανε κει; Σκάλιζε μέσα σ᾿  ένα σωρό από σωληνάρια και στεγνά πινέλα, αναζητώντας κάτι. Ναι, έψαχνε τη μακριά σπάτουλα με τη λεπτή λάμα από σκληρό ατσάλι. Κάποια στιγμή τη βρήκε. Είχε  σκοπό να σκίσει το μουσαμά.
Μ᾿ έναν πνιγμένο λυγμό το αγόρι πετάχτηκε από το ντιβάνι κι ορμώντας στον Χόλγουορντ, τού άρπαξε την κοφτερή σπάτουλα  απ᾿  το χέρι και την εκσφενδόνισε στην άλλη άκρη τού ατελιέ. «Μη, Μπάζιλ, μην το κάνεις αυτό!» φώναξε. «Θα ήταν δολοφονία»
«Χαίρομαι που επιτέλους εκτίμησες το έργο μου, Ντόριαν» είπε ο  ζωγράφος ψυχρά, αφού συνήλθε από την έκπληξή του.
«Δεν πίστευα  ότι θα το εκτιμούσες ποτέ».
«Να το εκτιμήσω; Εγώ είμαι ερωτευμένος μαζί του, Μπάζιλ! Είναι  κομμάτι τού εαυτού μου. Το νιώθω».
«Ωραία λοιπόν, μόλις στεγνώσεις, θα σε περάσω με βερνίκι, θα σε κορνιζώσω και θα σε στείλω σπίτι σου. Ύστερα μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις με τον εαυτό σου». Διέσχισε το δωμάτιο, χτύπησε το κουδούνι και ειδοποίησε να τούς φέρουν το τσάι.
Θα πιεις ένα τσάι, Ντόριαν, έτσι δεν είναι; Εσύ, Χάρυ; Ή μήπως δεν  καταδέχεσαι αυτές τις απλές απολαύσεις;»
«Λατρεύω τις απλές απολαύσεις» είπε ο λόρδος Χένρυ. «Είναι το τελευταίο καταφύγιο των σύνθετων ανθρώπων. Απεχθάνομαι όμως τις σκηνές,  εκτός   από  εκείνες  που   διαδραματίζονται   στο  πάλκο. Τι παράλογοι άνθρωποι που είστε, και οι δυο σας! Αναρωτιέμαι  ποιος όρισε τον άνθρωπο ως “ζώον λογικόν”. Είναι ο πιο ανώριμος ορισμός που δόθηκε ποτέ.  Ο άνθρωπος είναι πολλά πράγματα, μόνο λογικός δεν είναι. Εδώ που τα λέμε, χαίρομαι που δεν είναι, αλλά πολύ θα ᾿θελα να σταματήσετε να μαλώνετε για το πορτρέτο. Καλύτερα να το δώσεις σ᾿  εμένα, Μπάζιλ. Αυτό το ανόητο παιδί δεν το θέλει στ᾿  αλήθεια, ενώ εγώ το θέλω πολύ».
«Αν το δώσεις σ᾿  άλλον, Μπάζιλ, δε θα σού το συγχωρήσω ποτέ!» φώναξε ο Ντόριαν Γκρέυ. «Και δεν επιτρέπω σε κανέναν να με αποκαλεί ανόητο παιδί».
«Ξέρεις πολύ καλά ότι ο πίνακας είναι δικός σου, Ντόριαν. Σού τον έδωσα απ᾿  τη στιγμή που άρχισα να τον ζωγραφίζω».
«Και ξέρετε πολύ καλά ότι φερθήκατε λιγάκι ανόητα, κύριε Γκρέυ, κι ότι στην πραγματικότητα δεν έχετε καμιά αντίρρηση να σάς υπενθυμίζουν πως είστε εξαιρετικά νέος».
«Σήμερα το πρωί θα είχα πολύ σοβαρές αντιρρήσεις, λόρδε Χένρυ».
«Α! Σήμερα το πρωί! Από τότε μέχρι τώρα ζήσατε πολλά».
Ακούστηκε ένας χτύπος στην πόρτα και μπήκε ο οικονόμος μ᾿  έναν φορτωμένο δίσκο που τον ακούμπησε σ᾿ ένα γιαπωνέζικο τραπεζάκι. Πιατάκια και φλιτζάνια κροτάλισαν χαρούμενα με τη συνοδεία τού ατμού που έβγαινε σφυρίζοντας από την ασημένια τσαγιέρα εποχής Γεωργίου. Ένας υπηρέτης έφερε δύο πορσελάνινα πιάτα με στρογγυλά καλύμματα. Ο Ντόριαν Γκρέυ πήγε στο τραπεζάκι και σέρβιρε το τσάι. Οι δυο άντρες πλησίασαν νωχελικά και σήκωσαν τα καλύμματα να δουν τι τούς είχαν φέρει.
«Να πάμε στο θέατρο απόψε» είπε ο λόρδος Χένρυ. «Σίγουρα κάπου θα παίζουν κάτι ενδιαφέρον. Υποσχέθηκα να δειπνήσω στου Γουάιτ, αλλά το ραντεβού που έχω είναι με έναν παλιό φίλο, οπότε μπορώ να τού στείλω ένα τηλεγράφημα ότι είμαι άρρωστος  ή ότι δεν μπορώ να πάω εξαιτίας ενός άλλου ραντεβού που έδωσα εκ των υστέρων. Νομίζω ότι θα ᾿ταν μια όμορφη δικαιολογία: θα ξαφνιάσει με την ειλικρίνειά της».
«Πόσο βαριέμαι να φοράω επίσημο ένδυμα» μουρμούρισε ο Χόλγουορντ. «Κι όταν επιτέλους το βάλεις, βλέπεις πως είναι απαίσιο».
«Ναι» αποκρίθηκε ο λόρδος Χένρυ με ύφος ονειροπόλο, «το κοστούμι τού δέκατου ένατου αιώνα είναι αποκρουστικό. Είναι υπερβολικά σκούρο, υπερβολικά καταθλιπτικό.  Η αμαρτία είναι το μόνο στοιχείο με αληθινό χρώμα που έχει απομείνει στη σύγχρονη ζωή».
«Δεν πρέπει να λες τέτοια πράγματα μπροστά στον Ντόριαν, Χάρυ».
«Μπροστά σε ποιον Ντόριαν; Σ᾿  αυτόν που σερβίρει το τσάι ή σ᾿ αυτόν τού πορτρέτου;»
«Και στους δυο».
«Θα  ᾿ θελα πολύ να έρθω μαζί σας στο θέατρο, λόρδε Χένρυ» είπε το αγόρι.
«Ελάτε, λοιπόν. Θα έρθεις κι εσύ, Μπάζιλ, έτσι δεν είναι;»
«Δεν μπορώ. Θα προτιμούσα να μην έρθω. Έχω πολλή δουλειά να κάνω».
«Τότε θα πάμε μόνοι μας, κύριε Γκρέυ».
«Θα μού άρεσε πολύ».
Ο ζωγράφος δάγκωσε τα χείλη του, και με το φλιτζάνι στο χέρι  πήγε στον πίνακα. «Εγώ θα μείνω με τον αληθινό Ντόριαν» είπε θλιμμένα.
«Αυτός είναι ο αληθινός Ντόριαν;» φώναξε το πρωτότυπο τού πορτρέτου, πλησιάζοντάς το. «Είμαι στ᾿  αλήθεια έτσι;»
«Ναι, είσαι ακριβώς έτσι».
«Τι ωραία, Μπάζιλ!»
«Εξωτερικά τουλάχιστον τού μοιάζεις. Εκείνος όμως δε θ᾿  αλλάξει ποτέ» αναστέναξε ο Χόλγουορντ. «Κάτι είναι κι αυτό».
«Πως κάνουν έτσι οι άνθρωποι για την πίστη!» αναφώνησε ο λόρδος  Χένρυ.   «Για τ᾿  όνομα τού Θεού, ακόμη και στον έρωτα η πίστη είναι θέμα φυσιολογίας. Δεν έχει καμιά σχέση με τη θέληση  μας. Οι νέοι θέλουν να είναι πιστοί, και δεν είναι, οι γέροι θέλουν  να είναι άπιστοι, και δεν μπορούν: αυτό μόνο μπορεί να πει κανείς».
«Μην πας στο θέατρο απόψε, Ντόριαν» είπε ο Χόλγουορντ. Μείνε εδώ να δειπνήσουμε μαζί».
«Λεν μπορώ, Μπάζιλ».
«Γιατί;»
«Γιατί υποσχέθηκα στο λόρδο Χένρυ Γουότον να πάω μαζί του»,
«Δεν  θα σε συμπαθήσει περισσότερο επειδή κρατάς το λόγο σου. Εκείνος ποτέ δεν κρατάει τον δικό του. Σε παρακαλώ, μην πας»
Ο Ντόριαν Γκρέυ γέλασε και κούνησε το κεφάλι αρνητικά.
«Σε ικετεύω».
Το αγόρι δίστασε και κοίταξε το λόρδο Χένρυ που τούς παρατηρούσε από το τραπεζάκι τού τσαγιού·  το χαμόγελό του μαρτυρούσε πόσο διασκέδαζε με τη σκηνή.
«Πρέπει να πάω, Μπάζιλ» αποκρίθηκε.
«Πολύ καλά» είπε ο Χόλγουορντ, και πλησιάζοντας στο τραπεζάκι, ακούμπησε το φλιτζάνι του στο δίσκο. «Είναι μάλλον αργά, και μια που πρέπει ν᾿  αλλάξετε, καλύτερα να μην καθυστερήσετε άλλο. Αντίο, Χάρυ. Αντίο, Ντόριαν. Έλα γρήγορα να με δεις. Έλα αύριο».
«Βεβαίως».
«Δε θα το ξεχάσεις;»
«Φυσικά και δε θα το ξεχάσω» φώναξε ο Ντόριαν.
«Και... Χάρυ!»
«Ναι, Μπάζιλ;»
«Θυμάσαι τι σε παρακάλεσα όταν ήμασταν στον κήπο το πρωί».
«Το ξέχασα».
«Σού έχω εμπιστοσύνη».
«Εγώ όμως δεν ξέρω αν μπορώ να έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου» είπε ο λόρδος Χένρυ γελώντας. «Ελάτε, κύριε Γκρέυ, το μόνιππό μου είναι έξω και μπορώ να σάς αφήσω στο σπίτι σας. Αντίο, Μπάζιλ. Περάσαμε ένα πολύ ενδιαφέρον απόγευμα».
Καθώς η πόρτα έκλεινε πίσω τους, ο ζωγράφος σωριάστηκε σ᾿  έναν καναπέ και μια έκφραση πόνου ζωγραφίστηκε στο πρόσωπό του.

3

Στις δώδεκα  και μισή την επόμενη μέρα, ο λόρδος Χένρυ Γουότον έκανε  μια βόλτα από την Κέρζον Στριτ στο Όλμπανυ για να επισκεφθεί το θείο του, το λόρδο Φέρμορ, έναν καλόκαρδο αν και κάπως αγροίκο ηλικιωμένο εργένη, που ο κόσμος θεωρούσε εγωιστή γιατί δεν κέρδιζε τίποτα συγκεκριμένο απ᾿  αυτόν, και η υψηλή κοινωνία γενναιόδωρο γιατί τάιζε τούς ανθρώπους που τον διασκέδαζαν. Ο πατέρας του ήταν ο πρεσβευτής μας στη Μαδρίτη όταν η  Ισαβέλλα ήταν νέα και ο Πριμ εντελώς άγνωστος, (1) αλλά παραιτήθηκε από το Διπλωματικό Σώμα υποκύπτοντας σ᾿  ένα στιγμιαίο καπρίτσιο, προϊόν τής ενόχλησής του γιατί δεν τού είχε προσφερθεί η πρεσβεία στο Παρίσι,  μια θέση που θεωρούσε ότι τού άξιζε  δικαιωματικά λόγω τής ευγενούς καταγωγής, τής νωθρότητας  του, των καλών αγγλικών στις αναφορές του και τού άμετρου  πάθους του για τις απολαύσεις. Ο γιος, που ήταν γραμματέας τού πατέρα του, παραιτήθηκε κι αυτός μαζί του, πράξη που τότε  είχε θεωρηθεί κάπως ανόητη, κι αφού κληρονόμησε τον τίτλο  ευγενείας μερικούς μήνες αργότερα, επιδόθηκε με σοβαρότητα στη μελέτη τής μεγάλης αριστοκρατικής τέχνης που συνίσταται στο να μην κάνεις απολύτως τίποτα. Είχε δύο μεγάλα σπίτια στην πόλη, αλλά προτιμούσε να ζει σ᾿  ένα διαμέρισμα, γιατί τού ήταν πιο βολικό, κι έτρωγε τις περισσότερες φορές στη λέσχη του. Ασχολιόταν πότε πότε με τη διεύθυνση των ανθρακωρυχείων του στις κομητείες τού Μίντλαντ, δικαιολογώντας αυτό το ίχνος εργατικότητας με το επιχείρημα ότι το μοναδικό καλό τής ιδιοκτησίας κοιτασμάτων γαιάνθρακα είναι, ότι εξασφαλίζει σε ένα τζέντλεμαν την πολυτέλεια να καίει ξύλα στο τζάκι του. Ως προς τις πολιτικές του πεποιθήσεις, ήταν συντηρητικός, εκτός από τις περιόδους που οι συντηρητικοί ήταν στην εξουσία, γιατί τότε τούς κατηγορούσε σ᾿  όλο τον κόσμο ότι ήταν ένα μάτσο ριζοσπάστες. Ήταν ήρωας για τον καμαριέρη του, που τον έκανε ό,τι ήθελε, και ο φόβος και ο τρόμος των περισσοτέρων συγγενών του, που κι αυτός με τη σειρά του τούς έκανε ό,τι ήθελε. Μόνο η Αγγλία θα μπορούσε να τον έχει δημιουργήσει, κι εκείνος έλεγε πάντα ότι η χώρα πήγαινε κατά διαβόλου. Οι αρχές του ήταν ξεπερασμένες, μα για τις προκαταλήψεις του θα ᾿χε κανείς να πει πολλά. Όταν ο λόρδος Χένρυ μπήκε στο δωμάτιο, βρήκε τον θείο του να κάθεται φορώντας ένα χοντρό κυνηγετικό σακάκι, να καπνίζει το πούρο του και να γκρινιάζει διαβάζοντας τούς Τάιμς. «Λοιπόν, Χάρυ» είπε ο ηλικιωμένος τζέντλεμαν, «τι σ᾿  έκανε να βγεις από το σπίτι σου τόσο νωρίς; Πίστευα ότι εσείς οι κομψευόμενοι νεαροί δε σηκώνεστε ποτέ πριν απ᾿  τις δύο, και πριν από τις πέντε δεν εμφανίζεστε πουθενά».
«Απλά και μόνο η συγγενική στοργή, θείε Τζωρτζ, σε βεβαιώ. Θέλω κάτι από σένα».
«Λεφτά, υποθέτω» είπε ο λόρδος Φέρμορ, κάνοντας μια γκριμάτσα. «Έλα, λοιπόν, κάτσε κάτω και πες  μου τα. Οι νέοι στις μέρες μας φαντάζονται ότι το χρήμα είναι το παν».
«Ναι» μουρμούρισε ο λόρδος Χένρυ, στερεώνοντας το λουλούδι στην μπουτονιέρα του, «κι όταν μεγαλώσουν, βεβαιώνονται ότι είχαν δίκιο. Αλλά εγώ δε θέλω λεφτά.  Μόνο οι άνθρωποι που πληρώνουν τούς λογαριασμούς τους χρειάζονται χρήματα, θείε Τζωρτζ, κι εγώ ποτέ δεν πληρώνω τούς δικούς μου. Η πίστωση είναι το κεφάλαιο τού μικρότερου γιου μιας οικογένειας και μπορείς να ζήσεις θαυμάσια μ᾿  αυτήν. Αυτό που θέλω είναι μερικές πληροφορίες. Όχι χρήσιμες πληροφορίες, φυσικά, εντελώς άχρηστες».
«Καλώς, μπορώ να σού πω οτιδήποτε περιέχεται σε μια αγγλική κυανή βίβλο,(2) Χάρυ, αν και στις μέρες μας γράφουν ένα σωρό ανοησίες. Όταν ήμουν στο Διπλωματικό Σώμα, τα πράγματα ήταν πολύ καλύτερα. Αλλά ακούω ότι τώρα τούς παίρνουν μ᾿  εξετάσεις. Τι να περιμένεις μετά απ᾿  αυτό; Οι εξετάσεις, κύριε, είναι μια σκέτη ανοησία από την αρχή ως το τέλος.  Αν κάποιος είναι τζέντλεμαν, ξέρει αρκετά, και αν δεν είναι τζέντλεμαν, ό,τι και να ξέρει, τού κάνει κακό».

(1). Ισαβέλλα Β᾿ : βασίλισσα τής Ισπανίας από το 1833 έως το 1868.
       Χουάν Πριμ: Ισπανός στρατηγός και πολιτικός (1814-1870) που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εκθρόνησή της. [Σ]
(2) Αγγλική κυανή βίβλος: οι επίσημες εκθέσεις και τα έγγραφα τής Βουλής των Κοινοτήτων και του Ανακτοβουλίου ήταν γνωστά ως κυανές βίβλοι. [Σ]

«Ο κύριος Ντόριαν Γκρέυ δεν περιέχεται στις κυανές βίβλους, θείε  Τζωρτζ» είπε ο λόρδος Χένρυ νωχελικά.
«Ο κύριος Ντόριαν Γκρέυ; Ποιος είν᾿  αυτός;» ρώτησε ο λόρδος Φέρμορ, σουφρώνοντας τα πυκνά κάτασπρα φρύδια του.
«Αυτό  θέλω να μάθω από σένα, θείε Τζωρτζ. Ή μάλλον, ξέρω ποιος είναι. Είναι ο τελευταίος εγγονός τού λόρδου Κέλσο. Η μητέρα του  ήταν μια Ντεβερό, η λαίδη Μάργκαρετ Ντεβερό. Θέλω να μού μιλήσεις για τη μητέρα του. Πώς ήταν; Ποιον παντρεύτηκε; Στον καιρό σου ήξερες τούς πάντες, πρέπει να την έχεις γνωρίσει. Ενδιαφέρομαι πάρα πολύ για τον κύριο Γκρέυ. Μόλις τον γνώρισα».
«Εγγονός τού Κέλσο!» επανέλαβε ο ηλικιωμένος κύριος. Εγγονός τού Κέλσο! ... Ναι, βέβαια... Ήξερα τη μητέρα του πολύ καλά! Νομίζω ότι ήμουν παρών στη βάφτισή της. Ήταν φοβερά ωραία  κοπέλα η Μάργκαρετ  Ντεβερό, κι έκανε όλους τους άντρες έξαλλους  όταν το ᾿σκασε  μ᾿  έναν απένταρο νεαρό, ένα μηδενικό, σε πληροφορώ, έναν υπαξιωματικό τού πεζικού, ή κάτι τέτοιο. Βέβαια. Τα θυμάμαι όλα, λες κι έγιναν χτες. Ο κακόμοιρος ο νεαρός  σκοτώθηκε σε μια μονομαχία στο Σπα, λίγους μήνες μετά το γάμο. Κυκλοφόρησαν κακές φήμες σχετικά μ᾿  αυτή τη μονομαχία. Είπαν ότι ο Κέλσο έβαλε κάποιον απατεώνα τυχοδιώκτη, ένα άθλιο Βέλγο, να προσβάλει το γαμπρό του δημοσίως· τον πλήρωσε για να το κάνει, μάλιστα, κύριε, τον πλήρωσε· κι εκείνος  ο τύπος τον τρύπησε κατάστηθα σαν να ᾿ταν περιστέρι. Η υπόθεση   κουκουλώθηκε βέβαια, αλλά, μα το Θεό, για αρκετό καιρό μετά ο Κέλσο έτρωγε την μπριζόλα του ολομόναχος στη λέσχη. Μού είπαν ότι έφερε την κόρη του πίσω στην Αγγλία, αλλά  εκείνη δεν τού ξαναμίλησε ποτέ πια. Α, ναι, ήταν βρωμοδουλειά. Και η κοπέλα πέθανε, πέθανε σ᾿  ένα χρόνο. Ώστε άφησε ένα γιο  έτσι; Το είχα ξεχάσει αυτό. Τι τύπος είναι; Αν μοιάζει τής  μητέρας  του, πρέπει να ᾿ναι ωραίος άντρας».
«Είναι πάρα πολύ όμορφος» βεβαίωσε ο λόρδος Χένρυ.
«Ελπίζω να πέσει σε καλά χέρια» συνέχισε ο ηλικιωμένος κύριος. «Πρέπει να  τον περιμένει μια καλή περιουσία αν ο Κέλσο φρόντισε να  τού εξασφαλίσει το μέλλον. Και η μητέρα του είχε λεφτά. Όλη  η περιουσία τού Σέλμπι πέρασε σ᾿  αυτήν μέσω τού παππού της. Ο παππούς της μισούσε τον Κέλσο, τον θεωρούσε σπαγκοραμμένο. Και ήταν, εδώ που τα λέμε. Ήρθε μια φορά στη Μαδρίτη τότε που ήμουν εκεί. Μα το Θεό, ντράπηκα γι᾿  αυτόν. Η βασίλισσα με ρώτησε ποιος ήταν αυτός ο Άγγλος ευγενής που καβγάδιζε συνέχεια με τούς αμαξάδες πριν τούς πληρώσει. Έμεινε ιστορική η τσιγκουνιά του. Για ένα μήνα μετά την επίσκεψή του δεν τολμούσα να εμφανιστώ στην Αυλή. Ελπίζω να μεταχειρίστηκε τον εγγονό του καλύτερα απ᾿  τούς αμαξάδες».
«Δεν ξέρω» αποκρίθηκε ο λόρδος Χένρυ. «Νομίζω ότι όταν ενηλικιωθεί, θα έχει μια καλή περιουσία. Ξέρω πως έχει πάρει κιόλας το Σέλμπι. Μού το είπε. Και... η μητέρα του ήταν πολύ όμορφη;»
«Η Μάργκαρετ Ντεβερό ήταν απ᾿  τα πιο ωραία πλάσματα που έχω δει στη ζωή μου, Χάρυ. Τι στην ευχή την έκανε να φερθεί όπως φέρθηκε, ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω. Θα μπορούσε να παντρευτεί όποιον ήθελε. Ο Κάρλινγκτον ήταν ξετρελαμένος μαζί της. Ήταν όμως πολύ ρομαντική. Όλες οι γυναίκες τής οικογένειας ήταν ρομαντικές. Οι άντρες δεν έλεγαν και πολλά πράγματα, αλλά οι γυναίκες! Οι γυναίκες ήταν υπέροχες. Ο Κάρλινγκτον έπεσε στα γόνατα και την ικέτευε να τον παντρευτεί. Ο ίδιος μού το είπε. Εκείνη γέλασε μαζί του, και να φανταστείς ότι δεν υπήρχε κοπέλα στο Λονδίνο που να μην τον κυνηγάει. Α, επί τη ευκαιρία, Χάρυ, μια που μιλάμε για ανόητους γάμους, τι είναι αυτή η ιστορία που μού είπε ο πατέρας σου; Ο Ντάρτμουρ θέλει να παντρευτεί Αμερικάνα; Δεν τού κάνουν οι Αγγλίδες;»
«Αυτή την εποχή είναι μάλλον τής μόδας να παντρεύονται Αμερικάνες, θείε Τζωρτζ».
«Εγώ υποστηρίζω τις Αγγλίδες και ποντάρω ό,τι θέλεις πάνω τους, Χάρυ» είπε ο λόρδος Φέρμορ, χτυπώντας τη γροθιά του στο τραπέζι.
«Τα φαβορί αυτό τον καιρό είναι οι Αμερικάνες».
«Δεν κρατούν πολύ, έτσι μού είπαν» μουρμούρισε ο θείος του.
«Ένας μακρόχρονος αρραβώνας αντοχής τις εξαντλεί, αλλά στο δρόμο μετ᾿  εμποδίων είναι άπιαστες. Πουλιά στον αέρα πιάνουν. Νομίζω ότι ο Ντάρτμουρ  δεν έχει την παραμικρή πιθανότητα να γλιτώσει».
«Ποια είναι η οικογένεια της;» ρώτησε γκρινιάρικα ο ηλικιωμένος κύριος. «Έχει οικογένεια;»
Ο λόρδος Χένρυ κούνησε το κεφάλι.  «Οι Αμερικανίδες επιδεικνύουν την ίδια εξυπνάδα στην απόκρυψη των γονιών τους, όσο και οι Αγγλίδες στην αποσιώπηση τού παρελθόντος τους» είπε  ενώ σηκωνόταν να φύγει.
«Συσκευάζουν χοιρινά, δηλαδή, οι δικοί της;»
«Ελπίζω θείε Τζωρτζ, ελπίζω. Θα είναι τυχερός ο Ντάρτμουρ αν η  οικογένεια της ασχολείται με τη συσκευασία χοιρινών,  γιατί ακούω ότι είναι το πιο επικερδές επάγγελμα στην Αμερική,  μετά την πολιτική βέβαια».
«Είναι χαριτωμένη;»
«Φέρεται σαν να ᾿ταν καλλονή. Οι περισσότερες Αμερικάνες αυτό κάνουν. Είναι το μυστικό τής γοητείας τους».
Για πιο  λόγο οι Αμερικάνες δεν κάθονται στην πατρίδα τους; Συνέχεια  μάς λένε ότι η Αμερική είναι παράδεισος για τις γυναίκες»
 «Μα είναι. Αυτός είναι και ο λόγος που, σαν την Εύα, θέλουν τόσο  πολύ να φύγουν από κει» είπε ο λόρδος Χένρυ. Αντίο θείε  Τζωρτζ. Αν μείνω κι άλλο, θ᾿  αργήσω στο γεύμα. Ευχαριστώ για τις πληροφορίες που μού ᾿δωσες.  Θέλω να μαθαίνω τα πάντα  για τούς καινούριους φίλους μου και τίποτε απολύτως για τούς παλιούς».
«Πού θα  γευματίσεις, Χάρυ;»
«Στης θείας Άγκαθα. Προσκάλεσα τον εαυτό μου και τον κύριο Γκρέυ. «Είναι ο πιο πρόσφατος προστατευόμενός της».
«Χμμμ! Να πεις στη θεία σου την Άγκαθα, Χάρυ, να πάψει να με ενοχλεί με τις φιλανθρωπικές της εκκλήσεις. Τις έχω σιχαθεί. Για  όνομα τού Θεού, αυτή η γυναίκα νομίζει ότι δεν έχω άλλη δουλειά να κάνω  απ᾿  το να υπογράφω επιταγές για τις ανόητες φαντασιοπληξίες της».
«Εντάξει  θείε Τζωρτζ, θα τής το πω, αλλά δε θα έχει κανένα αποτέλεσμα  Οι φιλάνθρωποι χάνουν κάθε αίσθηση ανθρωπιάς. Είναι  το χαρακτηριστικό που τους διακρίνει από τους άλλους».
Ο ηλικιωμένος κύριος συμφώνησε μ᾿  ένα γρύλισμα, και χτύπησε το  κουδούνι να έρθει ο υπηρέτης του. Ο λόρδος Χένρυ διέσχισε τη χαμηλή στοά, βγήκε στην Μπέρλινγκτον Στριτ και κατευθύνθηκε  στην Πλατεία Μπέρκλεϋ.
Αυτή λοιπόν ήταν η ιστορία των γονιών τού Ντόριαν Γκρέυ. Αν και ο θείος του, τού την είχε διηγηθεί πολύ ωμά, τον είχε συγκινήσει, τού  είχε δημιουργήσει την αίσθηση ενός παράξενου σχεδόν σύγχρονου ρομάντζου. Μια ωραία γυναίκα που διακινδυνεύει τα πάντα για ένα τρελό πάθος. Μερικές εβδομάδες παράφορης ευτυχίας, που τις κόβει δραματικά ένα φριχτό και ύπουλο έγκλημα. Μήνες σιωπηρής αγωνίας, κι ύστερα ένα παιδί που γεννιέται μες στον πόνο. Τη μητέρα την αρπάζει ο θάνατος, το αγόρι μένει μόνο του κάτω απ᾿  την τυραννία ενός γέρου και άκαρδου ανθρώπου. Ναι, πολύ ενδιαφέρον σκηνικό. Ταίριαζε πολύ στο αγόρι, το έκανε να δείχνει ακόμα πιο τέλειο. Πίσω από καθετί εξαίσιο κρύβεται και κάτι τραγικό. Κόσμοι ολόκληροι πρέπει να νιώσουν τούς πόνους τής γέννας, για να γεννηθεί και το πιο ταπεινό λουλούδι... Και πόσο γοητευτικός ήταν ο Ντόριαν Γκρέυ στο δείπνο το προηγούμενο βράδυ, καθώς καθόταν απέναντι του στη λέσχη, με μάτια ταραγμένα και χείλη μισάνοιχτα από φοβισμένη ευχαρίστηση, με τα κόκκινα αμπαζούρ των κεριών να κάνουν ακόμη πιο ρόδινο το θαύμα τού προσώπου του. Μιλώντας μαζί του, ένιωθε σαν να ᾿παιζε ένα εξαίσιο και υπερευαίσθητο βιολί. Ανταποκρινόταν σε κάθε κίνηση, σε κάθε άγγιγμα τού δοξαριού... Υπάρχει κάτι φοβερά μαγευτικό στο να ασκείς επιρροή πάνω σε κάποιον άλλον. Δεν υπάρχει πράξη που να συγκρίνεται μ᾿  αυτήν. Να προβάλλεις την ψυχή σου σε μια χαριτωμένη μορφή, να την αφήνεις εκεί για λίγο, ν᾿  ακούς τις σκέψεις σου να ξαναγυρίζουν σαν ηχώ μαζί μ᾿  όλη τη μουσική τού πάθους και τής νιότης, να μεταβιβάζεις την ιδιοσυγκρασία σου σε κάποιον άλλο σαν να ᾿ταν κάποιο λεπτό ρευστό ή ένα παράξενο άρωμα, υπάρχει μεγάλη χαρά σ᾿  όλα αυτά - ίσως η μόνη χαρά που έμεινε να μάς προσφέρει τόση ικανοποίηση σε μια εποχή τόσο περιορισμένη και χυδαία σαν τη δική μας, μια εποχή που είναι βάρβαρα σαρκική στις απολαύσεις της και βάρβαρα κοινότυπη στους στόχους της... Ήταν υπέροχος τύπος αυτός ο νεαρός που από μια παράξενη σύμπτωση είχε συναντήσει στο ατελιέ τού Μπάζιλ, ή μάλλον θα μπορούσε να πλαστεί σε υπέροχο άνθρωπο. Όλη η χάρη τού κόσμου ήταν δική του, το ίδιο και η λευκή αγνότητα τής εφηβείας, κι η ομορφιά του σαν εκείνη που μάς αποκαλύπτουν τα αρχαία ελληνικά αγάλματα. Μπορούσε κανείς να τον πλάσει και να τού δώσει όποια μορφή ήθελε. Μπορούσε να τον κάνει Τιτάνα ή παιχνίδι. Τι κρίμα που μια τέτοια ομορφιά ήταν μοιραίο να ξεφτίσει!... Και ο Μπάζιλ; Από ψυχολογική άποψη, πόσο ενδιαφέρον είχε ο ζωγράφος! Το νέο στυλ στην τέχνη, τον νέο τρόπο ενατένισης τής ζωής, όλα αυτά τού τα είχε με τόσο παράδοξο τρόπο υποβάλει η απλή οπτική παρουσία ενός  ανθρώπου που δεν είχε την παραμικρή συναίσθηση τής δύναμής του. Το σιωπηλό πνεύμα που κρυβόταν στα σκοτεινά δάση και περπατούσε αόρατο στα λιβάδια, ξαφνικά είχε φανερωθεί, σαν Δρυάδα, δίχως φόβο, γιατί στην ψυχή τού ζωγράφου που τόσο καιρό  την αναζητούσε είχε ξυπνήσει το θαυμάσιο όραμα, που σ᾿ αυτό  και μόνο αποκαλύπτονται τα υπέροχα πράγματα. Τα απλά  οχήματα και οι μορφές των πραγμάτων σαν να ᾿γιναν πιο εκλεπτυσμένα, κέρδισαν κάποια αξία συμβολική, σαν να ᾿ταν πρότυπα κάποιας άλλης, πιο τέλειας μορφής, που έκαναν πραγματικότητα τη σκιά  της: πόσο παράξενα ήταν όλα αυτά! Θυμόταν κάτι παρόμοιο απ᾿  την Ιστορία. Δεν ήταν ο Πλάτων, αυτός ο καλλιτέχνης τής σκέψης, που πρώτος το είχε αναλύσει; Δεν ήταν ο Μπουοναρότι (3) που το είχε σκαλίσει στα χρωματιστά μάρμαρα μιας σειράς  σονέτων; Αλλά στον αιώνα μας κάτι τέτοιο ήταν παράξενο... Ναι, θα προσπαθούσε να γίνει για τον Ντόριαν Γκρέυ αυτό που, χωρίς να το ξέρει, ήταν ο έφηβος για το ζωγράφο που δημιούργησε το υπέροχο πορτρέτο. Θα προσπαθούσε να κυριαρχήσει  επάνω του - τον είχε ήδη σχεδόν κατακτήσει. Θα έκανε το θαυμάσιο πνεύμα του δικό του. Υπήρχε κάτι μαγευτικό σ᾿  αυτόν το  γιο  τού Έρωτα και τού Θανάτου.
(3) Μπουοναρότι: πιο γνωστός ως Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564), γλύπτης, ζωγράφος και ποιητής. [Σ]
Ξαφνικά σταμάτησε κι έριξε μια ματιά στα σπίτια τού δρόμου. Διαπίστωσε ότι είχε προσπεράσει αρκετά το σπίτι τής θείας του,  χαμογέλασε και γύρισε πίσω. Όταν μπήκε στο κάπως σκοτεινό χολ, ο οικονόμος τού είπε ότι οι άλλοι είχαν καθίσει στο τραπέζι. Έδωσε σ᾿  έναν υπηρέτη το καπέλο και το μπαστούνι του και μπήκε στην τραπεζαρία.
«Όπως πάντα, Χάρυ, αργοπορημένος» φώναξε η θεία του, κουνώντας  το κεφάλι επιτιμητικά.
Βρήκε μια εύσχημη δικαιολογία, κι αφού κάθισε στην άδεια θέση  πλάι της, έριξε μια ματιά γύρω για να δει ποιοι βρίσκονταν εκεί. Ο Ντόριαν τού έκανε μια ντροπαλή υπόκλιση απ᾿ την άλλη άκρη τού τραπεζιού, και τα μάγουλά του κοκκίνισαν από ευχαρίστηση. Απέναντι του καθόταν η δούκισσα τού Χάρλεϋ, μια κυρία με αξιοθαύμαστα καλή καρδιά και καλή διάθεση, που είχε τη συμπάθεια όλων των γνωστών της· είχε τις ογκώδεις εκείνες αρχιτεκτονικές αναλογίες, οι οποίες στις γυναίκες που δεν είναι δούκισσες περιγράφονται από τούς σύγχρονους ιστορικούς ως παχυσαρκία.  Δίπλα της, στα δεξιά της, καθόταν ο Σερ Τόμας Μπάρντον, ένας ριζοσπάστης βουλευτής, που ακολουθούσε στη δημόσια ζωή τον αρχηγό του και στην ιδιωτική τις συνταγές των καλύτερων μαγείρων, δειπνώντας με τούς συντηρητικούς και συζητώντας εμβριθώς με τούς φιλελεύθερους, σύμφωνα με τον σοφό και πασίγνωστο κανόνα. Η θέση στα αριστερά τής δούκισσας ήταν κατειλημμένη από τον κύριο Έρσκιν τού Τρέντλυ, έναν ηλικιωμένο τζέντλεμαν με μεγάλη καλλιέργεια και γοητεία, που όμως, είχε αποκτήσει την κακή συνήθεια τής σιωπής, γιατί, όπως εξήγησε κάποτε στη λαίδη Άγκαθα,  είπε ό,τι είχε να πει πριν πατήσει τα τριάντα. Δίπλα του καθόταν η κυρία Βαντελέρ, μια από τις πιο παλιές φίλες τής θείας του, μια πραγματική αγία, αλλά τόσο απαίσια ντυμένη, που θύμιζε κακοδεμένο προσευχητάριο. Ευτυχώς για κείνον, η κυρία Βαντελέρ είχε δίπλα της το λόρδο Φόντελ, μια ευφυέστατη μεσόκοπη μετριότητα, έναν κύριο φαλακρό σαν υπουργική δήλωση στη Βουλή των Κοινοτήτων· κουβέντιαζε μαζί του μ᾿  εκείνο το ιδιαίτερα σοβαρό ύφος, ένα από τα ασυγχώρητα σφάλματα που κάνουν όλοι οι πραγματικά καλοί άνθρωποι, όπως είχε παρατηρήσει κάποτε ο ίδιος, και από τα οποία κανένας τους δεν καταφέρνει ποτέ να απαλλαγεί.
«Συζητάμε για τον καημένο τον Ντάρτμουρ, λόρδε Χένρυ» φώναξε η δούκισσα, κάνοντάς του ένα χαρούμενο νεύμα από την απέναντι μεριά τού τραπεζιού. «Πιστεύετε ότι θα παντρευτεί τελικά αυτήν τη γοητευτική νεαρή ύπαρξη;»
«Πιστεύω ότι εκείνη έχει πάρει απόφαση να τού κάνει πρόταση γάμου, δούκισσα».
«Τι φοβερό!» αναφώνησε η λαίδη Άγκαθα. «Νομίζω ότι κάποιος θα ᾿πρεπε να κάνει κάτι για να μη γίνει αυτός ο γάμος».
«Πληροφορήθηκα, από έγκυρες πηγές, ότι ο πατέρας της έχει ένα κατάστημα αμερικάνικων νεωτερισμών» είπε ο Σερ Τόμας Μπάρντον με ύφος υπεροπτικό.
«Ο θείος μου έκανε μια εικασία περί συσκευασίας χοιρινών, Σερ Τόμας».
«Νεωτερισμοί! Τι είναι οι αμερικάνικοι νεωτερισμοί;» ρώτησε η δούκισσα, σηκώνοντας τα μεγάλα της χέρια σε ένδειξη απορίας και τονίζοντας ιδιαίτερα το «είναι».
«Αμερικάνικα μυθιστορήματα» αποκρίθηκε ο λόρδος Χένρυ, ενώ σερβιριζόταν ένα ορτύκι.
Η δούκισσα έδειξε να απορεί
«Μην τού δίνεις σημασία, αγαπητή μου» ψιθύρισε η λαίδη Άγκαθα. «Ποτέ δε σοβαρολογεί».
«Όταν ανακαλύφθηκε η Αμερική» είπε ο ριζοσπάστης βουλευτής, κι άρχισε να παραθέτει μια σειρά από βαρετά γεγονότα. Όπως όλοι οι άνθρωποι που προσπαθούν να εξαντλήσουν ένα θέμα, το μόνο που κατάφερε ήταν να εξαντλήσει τούς ακροατές του. Η δούκισσα αναστέναξε κι αποφάσισε να κάνει χρήση τού προνομίου της να διακόπτει. «Μακάρι να μην είχε ανακαλυφθεί η Αμερική ποτέ!» αναφώνησε. «Πραγματικά, με τον αθέμιτο ανταγωνισμό των Αμερικανίδων, τα κορίτσια μας θα μείνουν στο ράφι. Είναι πολύ άδικο».
«Ίσως, τελικά, η Αμερική να μην έχει ανακαλυφθεί ακόμα» είπε ο κύριος Έρσκιν. «Εγώ θα ᾿λεγα ότι απλώς την έχουν εντοπίσει».
«Α! Μα έχω δει δείγματα των κατοίκων της» αποκρίθηκε με κάποια ασάφεια η δούκισσα. «Πρέπει να ομολογήσω ότι οι περισσότεροι είναι εξαιρετικά χαριτωμένοι. Και ντύνονται πολύ καλά. Αγοράζουν όλα τους τα ρούχα απ᾿ το Παρίσι. Μακάρι να ᾿χα κι εγώ την οικονομική δυνατότητα να κάνω το ίδιο».
«Λένε ότι όταν οι καλοί Αμερικάνοι πεθαίνουν, πάνε στο Παρίσι» χαχάνισε ο Σερ Τόμας, που είχε μια μεγάλη γκαρνταρόμπα από χιουμοριστικά αποφόρια.
«Αλήθεια! Και πού πηγαίνουν οι κακοί Αμερικάνοι όταν πεθαίνουν;» ρώτησε η δούκισσα.
«Πηγαίνουν στην Αμερική» μουρμούρισε ο λόρδος Χένρυ.
Ο Σερ Τόμας συνοφρυώθηκε. «Νομίζω ότι ο ανιψιός σας είναι αρνητικά προκατειλημμένος εναντίον αυτής τής μεγάλης χώρας» είπε στη λαίδη Άγκαθα. «Τη διέσχισα ολόκληρη με αυτοκίνητα, που έθεταν στη διάθεσή μου οι τοπικοί άρχοντες· σε τέτοια ζητήματα είναι εξαιρετικά πολιτισμένοι. Σας διαβεβαιώ ότι μορφώνεται κανείς κάνοντας ένα ταξίδι εκεί».
«Πρέπει δηλαδή να δούμε το Σικάγο για να μορφωθούμε;» ρώτησε ο κύριος Έρσκιν με παράπονο. «Δεν έχω και πολλή διάθεση για ένα τέτοιο ταξίδι».
Ο Σερ Τόμας κούνησε εμφατικά το χέρι. «Ο κύριος Έρσκιν τού Τρέντλυ έχει τον κόσμο ολόκληρο στα ράφια τής βιβλιοθήκης του. Εμείς οι πρακτικοί άνθρωποι θέλουμε να τα βλέπουμε τα πράγματα, όχι να διαβάζουμε γι᾿ αυτά. Οι Αμερικάνοι είναι φοβερά ενδιαφέροντες άνθρωποι. Είναι απόλυτα λογικοί. Νομίζω ότι αυτό είναι το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα. Ναι, κύριε Έρσκιν, ένας λαός απόλυτα λογικός. Σάς διαβεβαιώ, δεν κάνουν ανοησίες οι Αμερικάνοι».
«Τι φοβερό!» φώναξε ο λόρδος Χένρυ.  «Μπορώ να ανεχθώ την κτηνώδη βία, αλλά η κτηνώδης λογική μου είμαι εντελώς ανυπόφορη. Είναι λίγο άδικο να τη χρησιμοποιεί κανείς. Δίνει αντικανονικά χτυπήματα στο πνεύμα». «Δε σας καταλαβαίνω» είπε ο Σερ Τόμας, και το πρόσωπό του έγινε κατακόκκινο.
«Εγώ σάς καταλαβαίνω, λόρδε Χένρυ» μουρμούρισε ο κύριος Έρσκιν χαμογελώντας.
«Οι παραδοξολογίες είναι καλές στην ώρα τους...» συμπλήρωσε ο βαρονέτος.
«Ήταν παραδοξολογία αυτό;» ρώτησε ο κύριος Έρσκιν. «Δε νομίζω. Ίσως και να ᾿ταν.  Εν πάση περιπτώσει, η μέθοδος τής παραδοξολογίας είναι ο δρόμος για την αλήθεια. Για να δοκιμάσουμε την πραγματικότητα, πρέπει να τη βάλουμε να περπατήσει πάνω σ᾿  ένα τεντωμένο σκοινί. Όταν οι αλήθειες γίνουν ακροβάτισσες, τότε μπορούμε να τις κρίνουμε».
«Ω Θεέ μου!» είπε η λαίδη Άγκαθα. «Πώς κουβεντιάζετε έτσι εσείς οι άντρες! Δεν καταλαβαίνω ποτέ για ποιο πράγμα μιλάτε. Χάρυ, είμαι πολύ θυμωμένη μαζί σου. Γιατί προσπαθείς να πείσεις τον καλό μας κύριο Ντόριαν Γκρέυ να εγκαταλείψει το Ιστ Εντ; Σε διαβεβαιώ ότι μάς είναι πολύτιμος. Ο καημένος ο κόσμος εκεί θα ενθουσιαζόταν με το πιάνο του».
«Θέλω να παίζει για μένα» φώναξε ο λόρδος Χένρυ χαμογελώντας, και κοιτάζοντας προς την άλλη άκρη τού τραπεζιού, συνέλαβε να τού απαντάει μια λαμπερή ματιά.
«Μα οι άνθρωποι στο Γουάιτσαπελ είναι τόσο δυστυχισμένοι» συνέχισε η λαίδη Άγκαθα.
«Μπορώ να συμμεριστώ οτιδήποτε εκτός από τη δυστυχία» είπε ο λόρδος Χένρυ σηκώνοντας τούς ώμους.  «Τη δυστυχία με τίποτα δεν μπορώ να τη δεχτώ. Είναι τόσο άσχημη, τόσο φριχτή, τόσο καταθλιπτική. Υπάρχει κάτι τρομερά νοσηρό στη συμπάθεια των συγχρόνων μας για τον πόνο τού άλλου. Θα ᾿πρεπε να μάς συγκινούν τα χρώματα, η ομορφιά, η χαρά τής ζωής. Όσο λιγότερα λέμε για τις πληγές τής ζωής, τόσο το καλύτερο».
Παρ᾿  όλα αυτά, το Ιστ Εντ είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα» παρατήρησε ο Σερ Τόμας, κουνώντας βαρυσήμαντα το κεφάλι του.
«Ακριβώς» αποκρίθηκε ο νεαρός λόρδος. «Έχουμε μπροστά μας το πρόβλημα τής δουλείας, και προσπαθούμε να το λύσουμε ψυχαγωγώντας τούς δούλους».
Ο πολιτικός τού έριξε μια έντονη ματιά. «Ποια αλλαγή προτείνετε, λοιπόν;» ρώτησε.
Ο λόρδος Χένρυ γέλασε. «Δεν επιθυμώ να αλλάξει τίποτα στην Αγγλία εκτός απ᾿  τον καιρό» απάντησε. «Αρκούμαι στη φιλοσοφική ενατένιση τού ζητήματος. Αλλά, μια κι ο δέκατος ένατος αιώνας έχει χρεοκοπήσει απ᾿  την κατασπατάληση τής συμπόνιας του, θα πρότεινα να στραφούμε στην επιστήμη για να ορθοποδήσουμε. Το πλεονέκτημα των συναισθημάτων είναι ότι μάς παρασύρουν, και το πλεονέκτημα τής επιστήμης είναι ότι δεν είναι συναισθηματική».
«Μα έχουμε τόσο βαριές ευθύνες» τόλμησε να πει η κυρία Βαντελέρ ντροπαλά.
«Τρομερά βαριές» επανέλαβε σαν ηχώ η λαίδη Άγκαθα.
Ο λόρδος Χένρυ κοίταξε τον κύριο Έρσκιν. «Η ανθρωπότητα παίρνει τον εαυτό της πολύ στα σοβαρά. Αυτό είναι το προπατορικό αμάρτημα τού κόσμου. Αν ο άνθρωπος των σπηλαίων ήξερε να γελά, η Ιστορία θα ᾿ταν διαφορετική».
«Μού προσφέρετε μεγάλη ανακούφιση» κελάηδησε η δούκισσα. «Πάντα ένιωθα κάπως ένοχη όταν επισκεπτόμουν την αγαπητή σας θεία, γιατί δεν ενδιαφέρομαι καθόλου για το Ιστ Εντ. Στο μέλλον θα μπορώ να την αντικρίζω κατάματα χωρίς να κοκκινίζω».
«Το κοκκίνισμα είναι ταιριαστό στολίδι για μια γυναίκα, δούκισσα» παρατήρησε ο λόρδος Χένρυ.
«Μόνο όταν είσαι νέα» αποκρίθηκε εκείνη. «Όταν μια γριά γυναίκα σαν εμένα κοκκινίζει, είναι πολύ κακό σημάδι. Α! Λόρδε Χένρυ, θα ήθελα να μού πείτε πώς να ξαναγίνω νέα».
Εκείνος έμεινε για λίγο σκεφτικός.«Μπορείτε να θυμηθείτε κάποιο μεγάλο σφάλμα που κάνατε στην πρώτη σας νιότη, δούκισσα;» ρώτησε, κοιτάζοντάς την από την απέναντι πλευρά τού τραπεζιού.
«Πάρα πολλά, φοβάμαι» φώναξε.
«Τότε ξανακάντε τα» τής είπε με ύφος σοβαρό. «Για να ξανακερδίσει κανείς τα νιάτα του, δεν έχει παρά να επαναλάβει τις νεανικές του τρέλες».
«Υπέροχη θεωρία!» αναφώνησε η δούκισσα. «Πρέπει οπωσδήποτε να την εφαρμόσω».
«Επικίνδυνη θεωρία!» είπε μέσ᾿  απ᾿  τα σφιγμένα χείλη του ο Σερ Τόμας. Η λαίδη Άγκαθα κούνησε το κεφάλι της επιτιμητικά, αλλά δεν μπορούσε παρά να τής φανεί διασκεδαστική η θεωρία τού ανιψιού της. Ο κύριος Έρσκιν άκουγε με ενδιαφέρον.
«Ναι» συνέχισε ο λόρδος Χένρυ,  «είναι ένα από τα μεγάλα μυστικά τής ζωής. Στις μέρες μας, οι άνθρωποι πεθαίνουν από μια ύπουλη αίσθηση κοινής λογικής, και ανακαλύπτουν, όταν είναι πια πολύ αργά, ότι τα μόνα πράγματα για τα οποία κανείς ποτέ δε μετανιώνει, είναι για τα λάθη του».
Όλοι στο τραπέζι γέλασαν.
Στο μεταξύ, ο λόρδος Χένρυ εξακολουθούσε να παίζει με την ιδέα του, κι όσο περνούσε η ώρα, γινόταν όλο και πιο τολμηρός. Την πετούσε στον αέρα και τη μεταμόρφωνε, την άφηνε να τού ξεφύγει και την ξαναφυλάκιζε. Την έκανε να ιριδίζει γεμάτη φαντασία, αιθεροβατώντας με τα φτερά τής παραδοξολογίας. (4) Καθώς μιλούσε, ο ύμνος τής νεανικής τρέλας υψώθηκε σε φιλοσοφικό σύστημα, η ίδια η φιλοσοφία ξανάγινε νέα κι έμπαινε στο ρυθμό τής τρελής μουσικής τής απόλαυσης, φορώντας, θαρρείς, το λεκιασμένο με κρασί φόρεμά της και το στεφάνι τού κισσού, χόρευε σαν Βάκχη (5) πάνω στους λόφους τής ζωής και κορόιδευε τον αργό Σειληνό (5), γιατί ήταν ακόμα νηφάλιος. Τα γεγονότα το ᾿βαζαν στα πόδια μπροστά της σαν τρομαγμένα ζωάκια τού δάσους. Τα λευκά της πόδια πατούσαν με δύναμη τα σταφύλια μες στο τεράστιο πατητήρι που δίπλα του κάθεται ο σοφός Ομάρ,(6) ώσπου ο αφρισμένος χυμός υψωνόταν γύρω από τις γυμνές της κνήμες κύματα κατακόκκινες φυσαλίδες, ή σκαρφάλωνε σαν κόκκινος αφρός στο χείλος τού ληνού (7) κι έσταζε και κυλούσε στις υγρές, μαύρες του πλευρές. Ένιωθε ότι τα μάτια τού Ντόριαν Γκρέυ ήταν καρφωμένα πάνω του, και η αίσθηση ότι ανάμεσα στο κοινό του υπήρχε κάποιος που ήθελε να μαγέψει, έμοιαζε να κάνει το πνεύμα του πιο οξύ, τη φαντασία του πιο γόνιμη και φωτεινή. Ήταν λαμπερός, υπέροχος, ανεύθυνος. Γοήτευε τούς ακροατές του, τούς έκανε να ξεφεύγουν απ᾿  τα όρια του εαυτού τους και ν᾿  ακολουθούν γελώντας τον μαγικό του αυλό. Ο Ντόριαν Γκρέυ δεν πήρε στιγμή το βλέμμα του από πάνω του, στεκόταν μαγεμένος, με τα χαμόγελα να κυνηγιούνται πάνω στα χείλη του, και το θαυμασμό να γίνεται όλο και πιο μεγάλος και βαθύς στα μάτια του, που σκοτείνιαζαν ολοένα.

(4).       Ο τρόπος που μιλά εδώ ο λόρδος Χένρυ παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη ομοιότητα με τον τρόπο που οι σύγχρονοι του Γουάιλντ τον περιγράφουν να μιλά στις συναναστροφές του. [Σ]
(5).        Σειληνός (Σειληνοί) σύντροφοι τού Διονύσου,  συνήθως διασκέδαζαν το Διόνυσο παίζοντας μουσική και χορεύοντας με τις Μαινάδες (Βάκχες)
(6).       Ο σοφός Ομάρ: αναφορά στον Πέρση ποιητή Ομάρ Καγιάμ. Η μετάφραση τού Ρουμπαγιάτ που είχε       κάνει  ο Έντουαρντ Φιτζέραλντ ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής εκείνη την εποχή. [Σ]
 (7).        Ληνός είναι το πατητήρι των σταφυλιών.

Κάποια στιγμή, ντυμένη με τη λιβρέα τής εποχής, η πραγματικότητα μπήκε στο δωμάτιο με τη μορφή ενός υπηρέτη που ανήγγειλε στη δούκισσα ότι η άμαξά της την περίμενε. Εκείνη σήκωσε τα χέρια μ᾿  ένα ύφος κωμικής απελπισίας. «Τι ενοχλητικό!» φώναξε. «Πρέπει να φύγω. Είμαι υποχρεωμένη να περάσω να πάρω το σύζυγό μου απ᾿  τη λέσχη του και να τον κουβαλήσω σε μια ανόητη συγκέντρωση στην αίθουσα Γουίλις, όπου θα εκτελέσει χρέη προέδρου. Αν αργήσω, θα γίνει έξω φρενών, και δε θέλω να υποστώ συζυγική σκηνή φορώντας αυτό το καπελάκι. Είναι πολύ εύθραυστο. Μια απότομη κουβέντα θα το κατέστρεφε. Όχι, πρέπει να φύγω, αγαπητή Άγκαθα.  Αντίο, λόρδε Χένρυ, είστε υπέροχος, και φοβερά επικίνδυνος για την ηθική. Πραγματικά, δεν ξέρω τι να πω για τις απόψεις σας. Πρέπει να δειπνήσουμε μαζί κανένα βράδυ. Τι λέτε για την Τρίτη; Είστε ελεύθερος την Τρίτη;»
«Για σάς θα αθετούσα οποιαδήποτε υπόσχεση, δούκισσα» είπε ο λόρδος Χένρυ με μια υπόκλιση.
«Α! Πολύ ευγενικό, μα και πολύ κακό εκ μέρους σας» φώναξε· «φροντίστε να έρθετε λοιπόν». Και με τα λόγια αυτά βγήκε μεγαλοπρεπώς από το δωμάτιο, ακολουθούμενη από τη λαίδη Άγκαθα και τις άλλες κυρίες.
Όταν ο λόρδος Χένρυ ξανακάθισε στο τραπέζι, ο κύριος Έρσκιν τον πλησίασε, βρήκε μια θέση κοντά του κι ακούμπησε το χέρι πάνω στο μπράτσο του.
«Μιλάτε και δημιουργείτε χιλιάδες βιβλία» είπε, «γιατί δε γράφετε ένα;»
«Μ᾿  αρέσει πάρα πολύ να διαβάζω βιβλία, κύριε Έρσκιν, τόσο, που δε θα ᾿θελα να γράψω. Θα ήθελα όμως κάποτε να γράψω ένα μυθιστόρημα. Ένα μυθιστόρημα όμορφο σαν περσικό χαλί, και το ίδιο εξωπραγματικό. Στην Αγγλία όμως ο κόσμος δε διαβάζει, αν εξαιρέσεις τις εφημερίδες, τα αλφαβητάρια και τις εγκυκλοπαίδειες. Οι Άγγλοι αντιλαμβάνονται λιγότερο απ᾿  όλους τους λαούς τού κόσμου την ομορφιά τής λογοτεχνίας». «Πολύ φοβάμαι ότι έχετε δίκιο» απάντησε ο κύριος Έρσκιν. «Είχα κι εγώ κάποτε λογοτεχνικές φιλοδοξίες, αλλά τις εγκατέλειψα εδώ και πολύ καιρό. Και τώρα, αγαπητέ μου νεαρέ φίλε, αν μού επιτρέπετε να σάς αποκαλώ έτσι, μπορώ να σάς ρωτήσω αν πραγματικά τα πιστεύετε αυτά που μας είπατε στη διάρκεια του γεύματος;»
«Ξέχασα τελείως τι είπα» χαμογέλασε ο λόρδος Χένρυ. «Ήταν πολύ άσχημα αυτά που έλεγα;»
«Πραγματικά, πολύ άσχημα. Είμαι υποχρεωμένος να σάς θεωρήσω εξαιρετικά επικίνδυνο, και αν συμβεί κάτι στην καλή μας δούκισσα, όλοι θα σας θεωρήσουμε ως τον κυρίως υπεύθυνο. Αλλά θα ήθελα να σάς μιλήσω για τη ζωή. Η γενιά που ανήκω είναι φοβερά ανιαρή. Κάποια μέρα, όταν κουραστείτε απ᾿ το Λονδίνο, ελάτε στο Τρέντλυ να μού εκθέσετε τη φιλοσοφία των απολαύσεων, πίνοντας ένα καταπληκτικό κρασί Βουργουνδίας που έχω την τύχη να διαθέτω».
«Θα είναι χαρά μου να σάς επισκεφθώ. Μια πρόσκληση για το Τρέντλυ είναι μεγάλη τιμή. Έχει έναν τέλειο οικοδεσπότη και μια τέλεια βιβλιοθήκη».
«Εσείς θα τη συμπληρώσετε» αποκρίθηκε ο ηλικιωμένος τζέντλεμαν με μια ευγενική υπόκλιση. «Και τώρα πρέπει να αποχαιρετήσω την εξαιρετική σας θεία. Με περιμένουν στη λέσχη Αθήναιον.  Είναι η ώρα που πάμε εκεί και κοιμόμαστε».
«Όλοι σας, κύριε Έρσκιν;»
 «Και οι σαράντα, σε ισάριθμες πολυθρόνες. Κάνουμε προπόνηση για μια Αγγλική Ακαδημία των Γραμμάτων».
Ο λόρδος Χένρυ γέλασε και σηκώθηκε. «Πηγαίνω στο Πάρκο» φώναξε.
Καθώς έβγαινε απ᾿  την πόρτα, ο Ντόριαν Γκρέυ τον άγγιξε στο μπράτσο. «Επιτρέψτε μου να έρθω μαζί σας» μουρμούρισε.
«Μα νόμιζα ότι είχατε υποσχεθεί στον Μπάζιλ Χόλγουορντ να τον επισκεφθείτε» απάντησε ο λόρδος Χένρυ.
«Προτιμώ να έρθω μαζί σας. Ναι, νιώθω ότι πρέπει να έρθω μαζί σας. Επιτρέψτε μου να σάς συνοδέψω. Και μού υπόσχεστε ότι θα μιλάτε όλη την ώρα; Κανένας δε μιλά τόσο ωραία όσο εσείς».
«Α, μίλησα αρκετά για σήμερα» είπε ο λόρδος Χένρυ χαμογελώντας. «Το μόνο που θέλω να κάνω τώρα είναι να δω τη ζωή. Μπορείτε να έρθετε να την κοιτάξετε κι εσείς μαζί μου, αν θέλετε».

4

Κάποιο απόγευμα, ένα μήνα αργότερα, ο Ντόριαν Γκρέυ βρισκόταν ξαπλωμένος σε μια πολυτελή πολυθρόνα στη μικρή βιβλιοθήκη τού σπιτιού τού λόρδου Χένρυ στο Μέηφεαρ.
Ο λόρδος Χένρυ δεν είχε γυρίσει ακόμη. Αργούσε πάντα στα ραντεβού του, ήταν γι᾿  αυτόν ζήτημα αρχής. Θεωρούσε ότι η ακρίβεια δεν είναι τίποτ᾿  άλλο παρά μια κλέφτρα τού χρόνου. Έτσι λοιπόν, το αγόρι είχε ένα ύφος μάλλον μουτρωμένο καθώς ξεφύλλιζε με δάχτυλα άτονα μια πολυτελή έκδοση τής Μανόν Λεσκώ(1) που είχε βρει σ᾿  ένα ράφι. Το επίσημο και μονότονο τικ τακ τού ρολογιού τής εποχής τού Λουδοβίκου ΙΔ΄  τον ενοχλούσε. Μια δυο φορές μάλιστα σκέφτηκε να φύγει.
Επιτέλους, άκουσε βήματα έξω απ᾿  το δωμάτιο κι η πόρτα άνοιξε. «Άργησες φοβερά, Χάρυ!» μουρμούρισε.
«Φοβάμαι ότι δεν είναι ο Χάρυ, κύριε Γκρέυ» αποκρίθηκε μια διαπεραστική φωνή.
Γύρισε γρήγορα να δει και σηκώθηκε όρθιος. «Με συγχωρείτε. Νόμισα...»
 «Νομίσατε ότι ήταν ο σύζυγός μου. Δυστυχώς, πρόκειται για τη γυναίκα του. Επιτρέψτε μου να συστηθώ. Σάς ξέρω ήδη πολύ καλά από τις φωτογραφίες σας. Νομίζω ότι ο σύζυγός μου έχει γύρω στις δεκαεφτά».
«Δεκαεφτά, λαίδη Χένρυ;»
«Έστω, δεκαοχτώ τότε. Και σάς είδα τις προάλλες στην Όπερα μαζί του». Γελούσε νευρικά καθώς μιλούσε, και τον παρατηρούσε με τα απλανή μάτια της που θύμιζαν μη-με-λησμόνει. Ήταν μια παράξενη γυναίκα, που τα φορέματά της έδιναν πάντα την εντύπωση ότι είχαν σχεδιαστεί σε στιγμές λύσσας και φορέθηκαν μέσα σε καταιγίδα. Συνήθως ήταν ερωτευμένη με κάποιον, κι επειδή τα πάθη της δεν έβρισκαν ποτέ ανταπόκριση, είχε διατηρήσει όλες τις αυταπάτες της. Προσπαθούσε να είναι εντυπωσιακή, όμως το μόνο που κατάφερνε ήταν να δείχνει ατημέλητη. Το όνομά της ήταν Βικτώρια και είχε μια φοβερή μανία να πηγαίνει στην εκκλησία.
«Με είδατε στην παράσταση τού Λόενγκριν,(2) λαίδη Χένρυ, έτσι δεν είναι;»
«Ναι, ο Λόενγκριν ήταν. Μού αρέσει η μουσική τού Βάγκνερ περισσότερο από κάθε άλλη.  Είναι τόσο δυνατή, που μπορείς να μιλάς όλη την ώρα χωρίς οι άλλοι ν᾿  ακούνε τι λες. Αυτό είναι μεγάλο πλεονέκτημα. Δε συμφωνείτε, κύριε Γκρέυ;»
Το ίδιο νευρικό κοφτό γελάκι βγήκε από τα στενά της χείλη, και τα δάχτυλά της άρχισαν να παίζουν μ᾿  έναν μακρύ χαρτοκόπτη από ταρταρούγα.
Ο Ντόριαν χαμογέλασε και κούνησε το κεφάλι αρνητικά: «Φοβάμαι ότι δε συμφωνώ, λαίδη Χένρυ. Ποτέ δε μιλώ την ώρα που ακούω μουσική, τουλάχιστον όταν η μουσική είναι καλή. Αν ακούς κακή μουσική, τότε ναι, τότε έχεις χρέος να την πνίξεις κουβεντιάζοντας».
«Α! Αυτή είναι άποψη τού Χάρυ, σωστά, κύριε Γκρέυ; Ακούω πάντα τις απόψεις τού Χάρυ από τα στόματα των φίλων του. Εδώ που τα λέμε, μόνο έτσι τις μαθαίνω. Αλλά δεν πρέπει να σκεφτείτε ότι δεν αγαπώ την καλή μουσική. Τη λατρεύω, αλλά τη φοβάμαι κιόλας. Με κάνει τόσο ρομαντική! Έχω λατρέψει πιανίστες - μερικές φορές και δύο συγχρόνως, όπως μού λέει ο Χάρυ. Δεν ξέρω τι έχουν πάνω τους που με ξετρελαίνει. Ίσως το ότι είναι ξένοι. Και είναι πραγματικά, έτσι δεν είναι; Ακόμη κι αυτοί που γεννήθηκαν στην Αγγλία σε λίγο καιρό γίνονται ξένοι, δε συμφωνείτε; Είναι πολύ έξυπνο εκ μέρους τους και πολύ κολακευτικό για την τέχνη. Την κάνει εντελώς κοσμοπολίτικη, σωστά; Έχετε έρθει ποτέ σε κανένα πάρτι μου, κύριε Γκρέυ; Πρέπει να έρθετε. Δεν έχω την οικονομική δυνατότητα να γεμίσω το σπίτι ορχιδέες, με ξένους όμως το γεμίζω, όσο και να κοστίζει. Κάνουν ένα σαλόνι να δείχνει τόσο γραφικό!

(1) Μανόν Λεσκώ: Μυθιστόρημα τού Αββά Πρεβό (1731).  Η Μανόν Λεσκώ ηρωίδα μυθιστορήματος ξεσήκωσε θύελλα στη ζωή τού εραστή της, τού ιππότη ντε Γκριέ, αλλά και τού δημιουργού της, τού Αββά Πρεβό, που διώχθηκε για το "άσεμνο" έργο του. Σύμβολο άπιστου και άστατου θηλυκού, κι όμως ερωτευμένη, κι όμως αξιολάτρευτη μέσα στην απλοϊκότητά της, τη ζωντάνια της, τη λαχτάρα της για πλούτη και διασκεδάσεις. (Βιβλιονέτ)
(2) Λόενγκριν: Ο Λόενγκριν   είναι ρομαντική όπερα σε λιμπρέτο και μουσική του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Η πρεμιέρα της όπερας το 1850. 

Αλλά, να ο Χάρυ! Χάρυ, ήρθα να σε ψάξω, να σε ρωτήσω κάτι - ξέχασα τι ήταν - και ανακάλυψα τον κύριο Γκρέυ εδώ. Είχαμε μια πολύ ευχάριστη κουβεντούλα για τη μουσική. Έχουμε τις ίδιες ιδέες. Όχι· νομίζω ότι οι ιδέες μας είναι τελείως διαφορετικές. Αλλά η κουβεντούλα ήταν πολύ ευχάριστη. Χάρηκα πολύ που τον συνάντησα».
«Κι εγώ χαίρομαι που τ᾿  ακούω, αγάπη μου, χαίρομαι ιδιαιτέρως» είπε ο λόρδος Χένρυ, σηκώνοντας τα σκούρα φρύδια του στο σχήμα τού μισοφέγγαρου και κοιτάζοντας και τούς δυο μ᾿  ένα εύθυμο χαμόγελο. «Πολύ λυπάμαι που άργησα, Ντόριαν. Πήγα να δω ένα παλιό ύφασμα μπροκάρ στη Γουώρντορ Στριτ, και χρειάστηκε να παζαρέψω ώρες για να το πάρω.  Στις μέρες μας, οι άνθρωποι ξέρουν την τιμή των πάντων, αλλά αγνοούν την αξία τους».
«Δυστυχώς, πρέπει να πηγαίνω» αναφώνησε η λαίδη Χένρυ, σπάζοντας την αμήχανη σιωπή με το ανόητο, απότομο γελάκι της. «Υποσχέθηκα να πάω τη δούκισσα μια βόλτα με την άμαξα. Αντίο σας, κύριε Γκρέυ. Αντίο, Χάρυ. Θα δειπνήσεις έξω, φαντάζομαι. Το ίδιο κι εγώ. Ίσως σε συναντήσω στης λαίδης Θόρνμπερυ».
«Μάλλον, αγαπητή μου» είπε ο λόρδος Χένρυ, κλείνοντας πίσω της την πόρτα, καθώς εκείνη, με όψη παραδείσιου πτηνού που είχε μείνει όλη νύχτα κάτω απ᾿  τη βροχή, βγήκε με βήμα πεταχτό απ᾿  το δωμάτιο, αφήνοντας πίσω της ένα ανεπαίσθητο άρωμα γιασεμιού. Ύστερα άναψε ένα τσιγάρο και βυθίστηκε στον καναπέ.
«Ποτέ μην παντρευτείς γυναίκα με μαλλιά στο χρώμα τού άχυρου, Ντόριαν» είπε μετά από μερικές ρουφηξιές.
«Γιατί, Χάρυ;»
«Γιατί είναι φοβερά συναισθηματικές».
«Μα μού αρέσουν οι συναισθηματικοί άνθρωποι».
«Μην παντρευτείς ποτέ, Ντόριαν. Οι άντρες παντρεύονται γιατί έχουν κουραστεί, οι γυναίκες γιατί νιώθουν περιέργεια - και οι μεν και οι δε απογοητεύονται».
«Δε νομίζω ότι θα παντρευτώ, Χένρυ. Είμαι πάρα πολύ ερωτευμένος. Είναι ένας απ᾿  τούς αφορισμούς σου. Τον βάζω σε εφαρμογή, όπως κάνω με το καθετί που λες».
«Με ποια είσαι ερωτευμένος;» ρώτησε ο λόρδος Χένρυ μετά από μια μικρή παύση.
«Με μια ηθοποιό» είπε ο Ντόριαν Γκρέυ κοκκινίζοντας.
Ο λόρδος Χένρυ σήκωσε τους ώμους. «Αυτό είναι μάλλον κοινότυπο ντεμπούτο».
«Δε θα το ᾿λεγες αυτό αν την έβλεπες, Χάρυ».
«Ποια είναι;»
«Το όνομά της είναι Σίμπυλ Βέιν».
«Δεν το ᾿χω ξανακούσει».
«Κανένας δεν την ξέρει. Αλλά ο κόσμος θα τη μάθει μια μέρα. Είναι ιδιοφυΐα».
«Αγαπητό μου παιδί, καμιά γυναίκα δεν είναι ιδιοφυΐα. Οι γυναίκες είναι διακοσμητικό φύλο. Δεν έχουν ποτέ και τίποτε να πουν, αλλά το λένε χαριτωμένα. Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το θρίαμβο τής ύλης επί τού πνεύματος, ακριβώς όπως οι άντρες αντιπροσωπεύουν το θρίαμβο τού πνεύματος επί τής ηθικής».
«Χάρυ, πώς μπορείς να λες τέτοια πράγματα;»
«Αγαπητέ μου Ντόριαν, είναι η αλήθεια. Αυτό τον καιρό, ασχολούμαι με την ανάλυση των γυναικών, κι επομένως ξέρω τι σού λέω. Το θέμα δεν είναι τόσο δυσνόητο όσο πίστευα. Βρίσκω ότι, σε τελική ανάλυση, υπάρχουν μόνο δύο είδη γυναικών, οι άχρωμες και οι λαμπερές. Οι άχρωμες γυναίκες είναι πάρα πολύ χρήσιμες. Αν θέλεις να αποκτήσεις φήμη αξιοσέβαστου πολίτη, δεν έχεις παρά να τις βγάλεις για φαγητό έξω. Οι άλλες γυναίκες είναι πολύ γοητευτικές. Κάνουν όμως ένα σφάλμα. Βάφονται για να φαίνονται νέες. Οι γιαγιάδες μας βάφονταν για να έχουν ύφος διανοούμενης και να κάνουν πνευματώδεις συζητήσεις. Το ρουζ και το πνεύμα πήγαιναν τότε μαζί. Αυτή η εποχή έχει περάσει διά παντός. Όσο μια γυναίκα δείχνει δέκα χρόνια νεότερη απ᾿  την ίδια της την κόρη, είναι απολύτως ικανοποιημένη. Όσο για πνευματώδεις συζητήσεις, υπάρχουν αυτή τη στιγμή μόνο πέντε γυναίκες στο Λονδίνο που αξίζει τον κόπο να συζητήσεις μαζί τους, και οι δυο απ᾿  αυτές δε γίνονται καν δεκτές στην καθωσπρέπει κοινωνία. Ας είναι, μίλησέ μου για την ιδιοφυΐα σου. Πόσο καιρό την ξέρεις;»
«Αχ! Χάρυ, οι απόψεις σου με τρομάζουν».
«Μη σ᾿  απασχολεί αυτό. Πόσο καιρό την ξέρεις;»
«Κάπου τρεις βδομάδες».
«Και πού τη συνάντησες;»
«Θα σού πω, Χάρυ, αλλά πρέπει να δείξεις μεγάλη κατανόηση. Στο κάτω κάτω, τίποτε απ᾿  όλα αυτά δε θα είχε συμβεί, αν δε σε είχα συναντήσει. Με γέμισες με μιαν άγρια επιθυμία να μάθω τα πάντα για τη ζωή. Για μέρες ολόκληρες μετά τη γνωριμία μας, ένιωθα κάτι να πάλλει στις φλέβες μου. Καθώς περπατούσα στο Πάρκο ή έκανα περίπατο στο Πικαντίλυ, κοίταζα τούς ανθρώπους που περνούσαν πλάι μου κι αναρωτιόμουν, με μια τρελή περιέργεια, τι είδους ζωή κάνουν. Μερικοί απ᾿  αυτούς με συνάρπαζαν. Άλλοι με γέμιζαν τρόμο. Στον αέρα υπήρχε ένα εξαίσιο δηλητήριο. Ήθελα με πάθος να ζήσω κάτι που θα με συγκλόνιζε... Έτσι λοιπόν, ένα βραδάκι γύρω στις εφτά η ώρα, αποφάσισα να βγω σε αναζήτηση κάποιας περιπέτειας. Ένιωθα ότι αυτό το γκρίζο, τερατώδες Λονδίνο μας, με τις μυριάδες ανθρώπους του, τούς άθλιους αμαρτωλούς του και τις υπέροχες αμαρτίες του, σύμφωνα με τη δική σου φρασεολογία, πρέπει κάτι να επιφυλάσσει και για μένα. Ονειρευόμουν χιλιάδες πράγματα. Ο κίνδυνος και μόνο μού έδινε μια αίσθηση αγαλλίασης. Θυμόμουν αυτό που μού είχες πει εκείνο το υπέροχο βράδυ που δειπνήσαμε μαζί για πρώτη φορά, ότι το αληθινό μυστικό τής ζωής είναι η αναζήτηση τής ομορφιάς. Δεν ξέρω τι περίμενα, αλλά βγήκα έξω και περιπλανήθηκα προς τ᾿  ανατολικά. Πολύ γρήγορα χάθηκα σ᾿  ένα λαβύρινθο από βρώμικους δρόμους και σκοτεινές, άχαρες πλατείες. Γύρω στις οχτώμισι πέρασα έξω από ένα άθλιο θεατράκι, με μεγάλα φανταχτερά φώτα γκαζιού και κακοσχεδιασμένες διαφημιστικές αφίσες. Ένας απαίσιος Εβραίος, που φορούσε το πιο απίθανο γιλέκο που είδα ποτέ στη ζωή μου, στεκόταν στην είσοδο και κάπνιζε ένα φτηνό πούρο. Είχε λιγδιασμένα σγουρά μαλλιά κι ένα τεράστιο διαμάντι άστραφτε πάνω στο λερωμένο του πουκάμισο. “Θέλετε ένα θεωρείο, άρχοντά μου;” είπε μόλις με είδε, κι έβγαλε το καπέλο του με μεγαλόπρεπη δουλοπρέπεια. Είχε κάτι πάνω του, Χάρυ, που με διασκέδαζε. Ήταν σκέτο τέρας. Θα με κοροϊδέψεις, το ξέρω, αλλά μπήκα και πλήρωσα μια ολόκληρη γκινέα για το θεωρείο. Μέχρι σήμερα δεν έχω καταλάβει γιατί το έκανα, αλλά αν δεν το ᾿χα κάνει - αγαπητέ μου Χάρυ, αν δεν το ᾿χα κάνει, θα είχα χάσει το μεγαλύτερο ρομάντζο τής ζωής μου. Γελάς, βλέπω. Είσαι απαίσιος!»
«Δε γελώ, Ντόριαν, ή τουλάχιστον δε γελώ μαζί σου. Δε θα ᾿πρεπε όμως να πεις το μεγαλύτερο ρομάντζο τής ζωής σου. Θα ᾿πρεπε να πεις το πρώτο ρομάντζο τής ζωής σου. Πάντα θα σ᾿  ερωτεύονται, κι εσύ θα είσαι πάντα ερωτευμένος με τον έρωτα. Το “μεγάλο πάθος” είναι προνόμιο των ανθρώπων που δεν έχουν τίποτε να κάνουν. Αυτή είναι η μόνη χρησιμότητα των αργόσχολων τάξεων μιας χώρας. Μη φοβάσαι. Σε περιμένουν εξαίσια πράγματα. Αυτό είναι μόνο η αρχή».
«Τόσο ρηχό με θεωρείς;» φώναξε ο Ντόριαν Γκρέυ με θυμό.
«Όχι, πιστεύω πως είσαι πολύ βαθύς».
«Τι θέλεις να πεις;»
«Αγαπητό μου παιδί, οι άνθρωποι που ερωτεύονται μόνο μια φορά στη ζωή τους είναι στην πραγματικότητα οι ρηχοί άνθρωποι. Αυτό που εκείνοι αποκαλούν πίστη και αφοσίωση, εγώ το ονομάζω λήθαργο που τον προκαλεί η συνήθεια ή η έλλειψη φαντασίας.  Η πίστη στη συναισθηματική ζωή είναι ό,τι και η συνέπεια στην πνευματική ζωή - μια απλή ομολογία των αποτυχιών. Πίστη! Πρέπει να σού την αναλύσω κάποια μέρα. Μέσα της ζει το πάθος για την ιδιοκτησία. Υπάρχουν πολλά πράγματα που θα θέλαμε να ξεφορτωθούμε αν δε φοβόμασταν ότι θα τα πάρουν οι άλλοι. Αλλά ας μη σε διακόπτω. Συνέχισε την ιστορία σου».
«Λοιπόν, βρέθηκα καθισμένος σ᾿  ένα φριχτό μικρό θεωρείο, έχοντας απέναντι μου μια φτηνιάρικη και βρώμικη αυλαία. Έριξα μια ματιά από την κουρτίνα τού θεωρείου και επιθεώρησα το θέατρο. Η διακόσμηση ήταν ό,τι πιο κακόγουστο μπορείς να φανταστείς, όλο ερωτιδείς και κέρατα τής Αμάλθειας, θύμιζε γαμήλια τούρτα τρίτης κατηγορίας. Η πλατεία κι ο εξώστης είχαν αρκετό κόσμο, αλλά οι δύο πρώτες σειρές ήταν σχεδόν άδειες και δεν υπήρχε ούτε ένας με επίσημο ένδυμα. Γυναίκες κυκλοφορούσαν γύρω γύρω προσφέροντας πορτοκάλια και τζιτζιμπίρα, κι όλοι στο θέατρο κατανάλωναν με μανία ξηρούς καρπούς».
«Πρέπει να ήταν ακριβώς όπως στις ένδοξες μέρες τού Βρετανικού Δράματος».
«Έτσι φαντάζομαι, και η όλη ατμόσφαιρα ήταν πολύ καταθλιπτική. Άρχισα ν᾿  αναρωτιέμαι τι στην ευχή να κάνω, όταν το μάτι μου έπεσε στο πρόγραμμα. Ποιο νομίζεις ότι ήταν το έργο που έπαιζαν, Χάρυ;»
«Θα έλεγα Το ηλίθιο παιδί, ή το Ανόητος αλλά αθώος. Οι πατεράδες μας αγαπούσαν πολύ τέτοια έργα, νομίζω. Όσο περνούν τα χρόνια, Ντόριαν, τόσο πιο έντονα νιώθω πως ό,τι ήταν καλό για τούς προγόνους μας, δεν είναι καθόλου καλό για μάς. Στην τέχνη, όπως και στην πολιτική, οι γέροι έχουν πάντα δίκιο».
«Το έργο που έπαιζαν ήταν καλό και για μάς, Χάρυ. Ήταν το "Ρωμαίος και Ιουλιέτα". Πρέπει να παραδεχτώ ότι μάλλον ενοχλήθηκα με την ιδέα ότι θα έβλεπα Σαίξπηρ σ᾿  εκείνη την άθλια τρύπα. Ταυτόχρονα όμως ένιωθα και κάποιο ενδιαφέρον. Τέλος πάντων, αποφάσισα να περιμένω την πρώτη πράξη. Άρχισε να παίζει μια φοβερή ορχήστρα, με μαέστρο έναν νεαρό Εβραίο που καθόταν σ᾿  ένα ξεκούρδιστο πιάνο και κόντεψε να με κάνει να το βάλω στα πόδια· στο τέλος, σηκώθηκε η αυλαία και το έργο άρχισε. Ο Ρωμαίος ήταν ένας χοντρός ηλικιωμένος κύριος, με σγουρά φρύδια, βραχνή φωνή τραγωδού και σιλουέτα που θύμιζε βαρέλι τής μπίρας. Ο Μερκούτιος (3) ήταν εξίσου κακός. Τον έπαιζε ο κωμικός τού θιάσου, που είχε προσθέσει στο κείμενο δικά του αστεία και διατηρούσε τις πιο φιλικές σχέσεις με το κοινό τής πλατείας. Ήταν και οι δυο τόσο κωμικοτραγικοί, όσο και το σκηνικό που έμοιαζε με τέντα χωριάτικου πανηγυριού. Η Ιουλιέτα (4)  όμως! Χάρυ, φαντάσου μια κοπέλα ούτε δεκαεφτά χρόνων, μ᾿  ένα προσωπάκι σαν λουλούδι, ένα μικρό ελληνικό κεφάλι με σκουροκάστανες πλεξούδες, μάτια που έμοιαζαν με μενεξεδένιες πηγές πάθους, χείλη σαν ροδοπέταλα. Ήταν το πιο ωραίο πλάσμα που είδα ποτέ στη ζωή μου. Μού είπες κάποτε ότι το πάθος σ᾿  αφήνει ασυγκίνητο, αλλά η ομορφιά, η αγνή ομορφιά μπορεί να γεμίσει τα μάτια σου δάκρυα. Σού λέω αλήθεια, Χάρυ, δεν μπορούσα να τη δω καλά, γιατί τα μάτια μου ήταν βουρκωμένα. Και η φωνή της - δεν έχω ξανακούσει τέτοια φωνή. Στην αρχή ήταν πολύ χαμηλή, με βαθιές, απαλές νότες που έμοιαζε να σταλάζουν μία μία στ᾿  αυτιά σου. Ύστερα έγινε λίγο πιο δυνατή και ηχούσε σαν φλάουτο ή σαν μακρινό όμποε. Στη σκηνή τού κήπου είχε εκείνο το τρέμισμα και την έκσταση που ακούς λίγο πριν το ξημέρωμα, όταν κελαηδούν τ᾿  αηδόνια. Αργότερα, υπήρχαν στιγμές που είχε όλο το τρελό πάθος των βιολιών. Ξέρεις πόσο πολύ μπορεί μια φωνή να συγκινήσει. Η δική σου φωνή και η φωνή τής Σίμπυλ Βέιν είναι δυο πράγματα που ποτέ δε θα ξεχάσω. Όταν κλείνω τα μάτια, τις ακούω και τις δυο, και η καθεμιά τους λέει κάτι διαφορετικό. Δεν ξέρω ποια απ᾿  τις δυο ν᾿  ακολουθήσω. Γιατί να μην την αγαπώ; Χάρυ, πραγματικά την αγαπώ. Είναι το παν στη ζωή μου. Κάθε νύχτα, πηγαίνω και τη βλέπω να παίζει. Τη μια βραδιά είναι η Ροζαλίντα, (5) την άλλη η Ιμογένη (6). Την έχω να δει να πεθαίνει μες στη σκοτεινιά ενός ιταλικού τάφου, ρουφώντας το δηλητήριο απ᾿  τα χείλη τού αγαπημένου της. Την έχω παρακολουθήσει να περιπλανιέται στο δάσος τού Άρντεν, μεταμφιεσμένη σε χαριτωμένο αγόρι με εφαρμοστά παντελόνια, γιλέκο και σκουφάκι. Την έχω δει τρελή, μπροστά στον ένοχο βασιλιά, να τού δίνει πικρά βότανα να γευτεί και απήγανο να φορέσει. Την έχω δει αθώα, και τα μαύρα χέρια τής ζήλιας τής συντρίψαν τον τρυφερό της λαιμό. Την έχω δει σε κάθε εποχή και με κάθε κοστούμι. Οι συνηθισμένες γυναίκες δε σού κεντρίζουν τη φαντασία. Περιορίζονται στον αιώνα τους. Καμιά λάμψη δεν τις μεταμορφώνει. Ξέρεις τι σκέφτονται, όπως ξέρεις τι καπελάκι φορούν. Τις ανακαλύπτεις τόσο εύκολα. Δεν έχουν το παραμικρό μυστήριο. Το πρωί κάνουν βόλτα με την άμαξα στο Πάρκο, και τ᾿  απογεύματα φλυαρούν στο τσάι. Έχουν το στερεότυπο χαμόγελό τους και τούς κοσμικούς τους τρόπους. Είναι όλα τους εντελώς φανερά. Μια ηθοποιός όμως! Πόσο διαφορετική είναι μια ηθοποιός! Χάρυ! Γιατί δε μού ᾿χεις πει ότι το μόνο πλάσμα που αξίζει ν᾿  αγαπήσει κανείς είναι μια ηθοποιός;»
«Γιατί έχω αγαπήσει πολλές απ᾿  αυτές, Ντόριαν».
«Ω, ναι, φριχτά πλάσματα με βαμμένα μαλλιά και φτιασιδωμένα πρόσωπα».
«Μην περιφρονείς τα βαμμένα μαλλιά και τα φτιασιδωμένα πρόσωπα. Μερικές φορές έχουν μια ιδιαίτερη γοητεία» είπε ο λόρδος Χένρυ.

(3) Μερκούτιος: Είναι φίλος τού Ρωμαίου, και σκοτώνεται για χάρη του, όταν αποδέχεται αυτός την πρὀκληση για μονομαχία, που έγινε στο Ρωμαίο από τον εξάδελφο τής Ιουλιέτας  Τυβάλτο.  

(4) Ιουλιέτα: Η ομώνυμη ηρωίδα από την τραγωδία τού Σαίξπηρ, η οποία μετά την αυτοκτονία τού Ρωμαίου με δηλητήριο, όταν την εκλαμβάνει ως νεκρή,  αυτοκτονεί κι αυτή. Εδώ ο Γουάιλντ την παρουσιάζει να αυτοκτονεί ρουφώντας δηλητήριο από το στόμα τού αγαπημένου της.

(5) Ροζαλίντα:  Ηρωίδα στην κωμωδία τού Σαίξπηρ, ένα παιγνίδι μεταμορφώσεων με θέμα ποιο άλλο τον έρωτα. Ο Δούκας Φρειδερίκος έχει σφετεριστεί την εξουσία και έχει εξορίσει τον αδερφό του, που ζει στο δάσος του Άρντεν. Λόγω της αγάπης που έχει η κόρη του Σήλια για την εξαδέλφη της Ροζαλίντα, όμορφη και πανέξυπνη κόρη του εξόριστου Δούκα, ο Φρειδερίκος έχει κρατήσει τη Ροζαλίντα στην αυλή του. Η Ροζαλίντα ερωτεύεται κεραυνοβόλα τον γενναίο και ρομαντικό Ορλάνδο. Ο σκληρός Δούκας θα εξορίσει τη Ροζαλίντα, που μεταμφιεσμένη σε αγόρι και ακολουθούμενη από την πιστή Σήλια και τον γελωτοποιό τού παλατιού, θα το σκάσουν και θα εγκατασταθούν σ' ένα κτήμα, κοντά στο δάσος τού Άρντεν. Εκεί θα καταφύγει και ο Ορλάνδος, ψάχνοντας τον έρωτά του. Όταν όμως συναντιούνται εκείνη δεν τού αποκαλύπτεται. Αντίθετα συστήνεται σαν νεαρός βοσκός, και του προτείνει μια θεραπεία για τον έρωτα: Να μεταμφιεστεί η ίδια σε Ροζαλίντα, για να ξεχάσει τη Ροζαλίντα του!

(6) Ιμογένη: Η Ιμογένη, κόρη του Βρετανού βασιλιά Κυμβελίνου, παρά την επιθυμία τού πατέρα της παντρεύεται έναν «παρακατιανό», τον Πόστουμο Λεονάτο, αντί για τον βραδύνου Κλότεν γιο τής δεύτερης συζύγου τού Κυμβελίνου, και βασίλισσας, μιας μοχθηρής γυναίκας που τον έχει μετατρέψει σε πιόνι της. O Κυμβελίνος εξορίζει τον Πόστουμο στην Ιταλία, όπου γνωρίζει τον γλυκομίλητο Ιάκιμο. Ο Iάκιμος πιστεύει πως όλες οι γυναίκες είναι εκ φύσεως ακόλαστες, γι' αυτό βάζει στοίχημα με τον Πόστουμο ότι θα καταφέρει να ξελογιάσει την Ιμογένη. Πηγαίνει στη βασιλική αυλή, αλλά δεν καταφέρνει να γοητεύσει την πριγκίπισσα, γι' αυτό καταφεύγει σε δόλια μέσα: κρύβεται μέσα σε ένα μπαούλο, μπαίνει στο δωμάτιό της όταν κοιμάται και κλέβει ένα βραχιόλι που τής είχε χαρίσει ο Πόστουμο. Ο Ιάκιμος γυρίζει στην Ιταλία και πείθει τον Πόστουμο ότι κέρδισε το στοίχημα, δείχνοντάς του το βραχιόλι και περιγράφοντας την κρεβατοκάμαρα τής Ιμογένης. Έξαλλος εκείνος από τη συζυγική «απιστία», στέλνει μήνυμα στον υπηρέτη του, Πιζάνιο, να δολοφονήσει την Ιμογένη. Ωστόσο, ο Πιζάνιο πιστεύει στην αθωότητα τής Ιμογένης, την πείθει να μεταμφιεστεί σε  άντρα και να ψάξει τον σύζυγό της, ενώ λέει ψέματα στον Πόστουμο ότι τη σκότωσε. Η Ιμογένη φεύγει ……. Στο τέλος……. «Τέλος καλό όλα καλά» για να χρησιμοποιήσω τον  τίτλο από ένα άλλο έργο τού Σαίξπηρ, γιατί με τα περδουκλώματα τού Σαίξπηρ δεν τελειώνεις ποτέ.  Η Ιμογένη και ο Πόστουμο ξανασμίγουν.

«Καλύτερα να μη σού είχα μιλήσει ποτέ για τη Σίμπυλ Βέιν».
«Δε θα μπορούσες να κάνεις αλλιώς, Ντόριαν. Σ᾿ όλη σου τη ζωή, θα μού λες το καθετί που κάνεις».
«Ναι, Χάρυ, πιστεύω ότι είναι αλήθεια αυτό. Δεν μπορώ παρά να σού τα λέω όλα. Ασκείς μια περίεργη επιρροή πάνω μου. Αν έκανα ποτέ ένα έγκλημα, θα ερχόμουν να σού το εξομολογηθώ. Θα με καταλάβαινες».
«Οι άνθρωποι σαν εσένα - οι πεισματάρικες ηλιαχτίδες τής ζωής - δε διαπράττουν εγκλήματα, Ντόριαν. Όμως σ᾿  ευχαριστώ για τη φιλοφρόνηση. Και τώρα, πες μου - δώσε μου τα σπίρτα σε παρακαλώ, σαν καλό παιδί: ευχαριστώ - πες μου λοιπόν, ποιες είναι οι σχέσεις σου με τη Σίμπυλ Βέιν;»
Ο Ντόριαν Γκρέυ σηκώθηκε απότομα, με μάγουλα κατακόκκινα και μάτια που έβγαζαν φωτιές. «Χάρυ! Η Σίμπυλ Βέιν είναι ιερή για μένα!»
 «Μόνο τα ιερά πράγματα αξίζει ν᾿  αγγίζει κανείς, Ντόριαν» είπε ο λόρδος Χένρυ, μ᾿  έναν παράξενο τόνο πάθους στη φωνή του. «Αλλά για ποιο λόγο ενοχλείσαι; Φαντάζομαι ότι κάποια μέρα θα σού ανήκει.  Όταν κάποιος είναι ερωτευμένος, πάντα αρχίζει εξαπατώντας τον εαυτό του και πάντα καταλήγει εξαπατώντας τούς άλλους. Αυτό είναι που ο κόσμος αποκαλεί “ρομάντζο”. Πάντως τη γνώρισες, έτσι δεν είναι;»
«Φυσικά και τη γνώρισα. Το πρώτο βράδυ που πήγα στο θέατρο, μετά το τέλος τής παράστασης ήρθε ο απαίσιος γερο - Εβραίος στο θεωρείο και προσφέρθηκε να με οδηγήσει στα παρασκήνια για να με συστήσει στην Ιουλιέτα. Έγινα έξαλλος μαζί του και τού είπα ότι η Ιουλιέτα είναι νεκρή εδώ κι εκατοντάδες χρόνια, κι ότι το σώμα της βρίσκεται σ᾿  έναν μαρμάρινο τάφο στη Βερόνα. Αν κρίνω απ᾿  το αποσβολωμένο του ύφος, πρέπει να τού δημιουργήθηκε η εντύπωση πως είχα πιει υπερβολική σαμπάνια, ή κάτι τέτοιο».
«Δε μού φαίνεται απίθανο».
«Έπειτα με ρώτησε αν γράφω για καμιά εφημερίδα. Τού είπα ότι ούτε καν τις διαβάζω. Έδειξε ν᾿  απογοητεύεται φοβερά με την απάντησή μου, και μού εμπιστεύτηκε ότι όλοι οι θεατρικοί κριτικοί συνωμοτούν εναντίον του κι ότι όλοι τους εξαγοράζονται».
«Δε θα μου ᾿κανε εντύπωση αν μάθαινα ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο.  Απ᾿  την άλλη μεριά όμως, κρίνοντας απ᾿  την εμφάνισή τους, οι περισσότεροι απ᾿  αυτούς δεν πρέπει να είναι καθόλου ακριβοί».
«Όπως και να ᾿χει, φαίνεται πως αυτός τούς θεωρεί υπερβολικά ακριβούς για την τσέπη του» γέλασε ο Ντόριαν. «Στο μεταξύ όμως, τα φώτα είχαν σβήσει στο θέατρο κι έπρεπε να φύγω.
Εκείνος ήθελε να με βάλει να δοκιμάσω κάτι πούρα που μού συνιστούσε επίμονα. Αρνήθηκα. Το επόμενο βράδυ, φυσικά, βρέθηκα ξανά εκεί. Όταν με είδε, μού έκανε μια βαθιά υπόκλιση και με διαβεβαίωσε ότι είμαι ένας γενναιόδωρος προστάτης τής τέχνης. Ήταν ένα αποκρουστικό κτήνος, αν και είχε ένα ιδιαίτερο πάθος για τον Σαίξπηρ. Μού είπε μια φορά, με ύφος περήφανο, ότι οι πέντε χρεοκοπίες του οφείλονταν αποκλειστικά στον “Βάρδο”, όπως επιμένει να τον αποκαλεί. Έδειξε να το θεωρεί κάτι σαν τιμητική διάκριση».
«Μα είναι, αγαπητέ μου Ντόριαν είναι πράγματι μια πολύ μεγάλη τιμητική διάκριση.  Οι περισσότεροι άνθρωποι χρεοκοπούν επειδή επένδυσαν υπερβολικά στην πρόζα τής ζωής. Το να καταστραφείς εξαιτίας τής ποίησης είναι τιμή. Αλλά πότε πρωτομίλησες με τη δεσποινίδα Σίμπυλ Βέιν;»
«Το τρίτο βράδυ. Έπαιζε τη Ροζαλίντα. Δεν μπορούσα να κρατηθώ άλλο, έπρεπε να πάω στα παρασκήνια. Τής είχα πετάξει μερικά λουλούδια και μ᾿  είχε κοιτάξει, ή τουλάχιστον φαντάστηκα ότι με είχε κοιτάξει. Ο γερο-Εβραίος ήταν πολύ επίμονος. Έδειχνε αποφασισμένος να με πάει στα παρασκήνια, κι έτσι ενέδωσα. Είναι περίεργο που δεν ήθελα να τη γνωρίσω από κοντά, δεν είναι;»
«Όχι, δε νομίζω».
«Αγαπητέ μου Χάρυ, γιατί;»
«Θα σού πω κάποια άλλη φορά. Τώρα θέλω να μάθω για την κοπέλα».
«Για τη Σίμπυλ; Α, ήταν τόσο ντροπαλή, και τόσο ευγενική! Έχει κάτι πάνω της που θυμίζει παιδί. Τα μάτια της άνοιξαν διάπλατα και πήρε μια έκφραση απορίας όταν τής είπα πόσο καταπληκτικό θεωρούσα το παίξιμό της, και φάνηκε να αγνοεί εντελώς το ταλέντο της. Νομίζω ότι ήμασταν και οι δυο μάλλον αμήχανοι. Ο γερο-Εβραίος στεκόταν χαμογελώντας με νόημα στην πόρτα τού σκονισμένου καμαρινιού, μιλώντας περίτεχνα και για τούς δυο μας, ενώ εμείς στεκόμασταν και κοιτούσαμε ο ένας τον άλλον σαν παιδάκια. Εκείνος επέμενε να με αποκαλεί “Άρχοντά μου” και “Λόρδε μου”, και χρειάστηκε να διαβεβαιώσω τη Σίμπυλ ότι δεν είμαι τίποτα τέτοιο. Μού είπε με μεγάλη απλότητα: “Μοιάζετε περισσότερο με πρίγκιπα. Θα σάς φωνάζω Χαριτωμένο Πρίγκιπα”». «Μα την πίστη μου, Ντόριαν, η δεσποινίς Σίμπυλ ξέρει να κάνει φιλοφρονήσεις».
«Δεν μπορείς να την καταλάβεις, Χάρυ. Με αντιμετώπισε απλά σαν ένα πρόσωπο σε κάποιο θεατρικό έργο. Δεν ξέρει τίποτε για τη ζωή. Ζει με τη μητέρα της, μια μαραμένη, κουρασμένη γυναίκα που το πρώτο βράδυ έπαιξε τη λαίδη Καπουλέτου φορώντας μια πορφυρή ρόμπα· το ύφος της δείχνει ότι γνώρισε και καλύτερες μέρες».
«Το ξέρω αυτό το ύφος. Με καταθλίβει» μουρμούρισε ο λόρδος Χένρυ, κοιτώντας εξεταστικά τα δαχτυλίδια του.
«Ο Εβραίος ήθελε να μού πει την ιστορία της, τού είπα όμως ότι δε μ᾿  ενδιέφερε».
«Και είχες απόλυτο δίκιο.  Οι τραγωδίες των άλλων σού δίνουν πάντα μια αίσθηση φοβερής μετριότητας».
«Η Σίμπυλ είναι το μόνο που μ᾿  ενδιαφέρει. Τι με νοιάζει από πού προέρχεται; Είναι πλάσμα θεϊκό, από το μικρό της κεφαλάκι ως τα μικρά της πόδια. Κάθε βράδυ πηγαίνω και τη βλέπω να παίζει, και κάθε βράδυ είναι όλο και πιο υπέροχη».
«Αυτός είναι, φαντάζομαι, κι ο λόγος που δεν έρχεσαι πια ποτέ να δειπνήσεις μαζί μου. Το σκέφτηκα ότι πρέπει να σ᾿  έχει απορροφήσει κάποια παράξενη ερωτική ιστορία. Καλά το κατάλαβα· μόνο που δεν είναι καθόλου όπως τη φαντάστηκα».
«Αγαπητέ μου Χάρυ, κάθε μέρα τρώμε μεσημέρι ή βράδυ μαζί, και ήρθα τόσες φορές μαζί σου στην Όπερα» είπε ο Ντόριαν, ανοίγοντας απορημένα τα γαλάζια του μάτια.
«Έρχεσαι πάντα φοβερά καθυστερημένος».
«Τι να κάνω, δεν μπορώ να μην πηγαίνω κάθε μέρα να βλέπω τη Σίμπυλ να παίζει» φώναξε, «έστω και μόνο για μια πράξη. Έχω ανάγκη την παρουσία της, κι όταν συλλογίζομαι την υπέροχη ψυχή που είναι κρυμμένη στο μικρό φιλντισένιο κορμάκι της, γεμίζω δέος».
«Απόψε όμως θα δειπνήσεις μαζί μου, Ντόριαν, έτσι δεν είναι;»
Ο Ντόριαν κούνησε αρνητικά το κεφάλι του. «Απόψε θα είναι Ιμογένη» αποκρίθηκε, «κι αύριο βράδυ, Ιουλιέτα».
 «Πότε είναι Σίμπυλ Βέιν;»
«Ποτέ».
«Σε συγχαίρω».
«Τι φριχτός που είσαι! Είναι όλες οι μεγάλες ηρωίδες τού κόσμου μαζί σε ένα πρόσωπο. Είναι κάτι παραπάνω από ένα άτομο. Γελάς, σού λέω όμως πως είναι ιδιοφυΐα. Την αγαπώ και πρέπει να την κάνω να μ᾿  αγαπήσει. Εσύ που ξέρεις όλα τα μυστικά τής ζωής, πες μου πώς να μαγέψω τη Σίμπυλ Βέιν και να την κάνω να μ᾿  αγαπήσει! Θέλω να κάνω τον Ρωμαίο να ζηλέψει. Θέλω όλοι οι νεκροί εραστές τού κόσμου ν᾿  ακούσουν το γέλιο μας και να νιώσουν θλίψη. Θέλω η πνοή τού πάθους μας να ξυπνήσει τη στάχτη τους για να πονέσουν. Θεέ μου, Χάρυ, πόσο τη λατρεύω!» Καθώς μιλούσε, βημάτιζε πάνω κάτω στο δωμάτιο. Στα μάγουλά του είχαν φανεί οι κόκκινοι λεκέδες τού πυρετού. Ήταν φοβερά ταραγμένος.
Ο λόρδος Χένρυ τον παρατηρούσε με μια λεπτή αίσθηση ευχαρίστησης. Πόσο διαφορετικός ήταν τώρα από το ντροπαλό, φοβισμένο αγόρι που είχε συναντήσει στο ατελιέ τού Μπάζιλ Χόλγουορντ! Είχε αναπτυχθεί σαν λουλούδι, είχε γεννήσει άνθη πορφυρής φλόγας. Από τη μυστική της κρυψώνα είχε προβάλει η Ψυχή του, και στα πρώτα της βήματα βρήκε τον Πόθο που ερχόταν να τη συναντήσει.
«Και τι σκοπεύεις να κάνεις;» είπε στο τέλος ο λόρδος Χένρυ.
«Θέλω εσύ και ο Μπάζιλ να έρθετε ένα βράδυ μαζί μου και να τη δείτε να παίζει. Δεν έχω τον παραμικρό φόβο για το αποτέλεσμα. Είμαι σίγουρος ότι θα αναγνωρίσετε την ιδιοφυΐα της. Ύστερα πρέπει να την πάρουμε από τα χέρια τού Εβραίου. Είναι υποχρεωμένη να μείνει μαζί του για τρία χρόνια - ή μάλλον για δύο χρόνια και οχτώ μήνες - από τώρα. Θα χρειαστεί να τού δώσω κάποια αποζημίωση, φαντάζομαι. Όταν όλα αυτά τακτοποιηθούν, θα βρω ένα θέατρο στο Γουέστ Εντ και τότε θα κάνει το πραγματικό της θεατρικό ντεμπούτο. Θα ξετρελάνει όλο τον κόσμο όπως ξετρέλανε κι εμένα».
«Αυτό αποκλείεται, αγαπητό μου παιδί».
«Ναι, θα τον ξετρελάνει. Δεν έχει μόνο την τέχνη μέσα της, ένα τέλειο καλλιτεχνικό ένστικτο, αλλά έχει και προσωπικότητα.  Εσύ δε μού είπες πολλές φορές ότι οι προσωπικότητες, και όχι οι αρχές, είναι αυτές που συγκλονίζουν την εποχή τους;»
«Ωραία λοιπόν, και πότε θα πάμε να τη δούμε;»
«Για να το σκεφτώ. Σήμερα είναι Τρίτη. Ας το κανονίσουμε για αύριο. Αύριο παίζει την Ιουλιέτα». «Εντάξει. Ραντεβού στο Μπρίστολ στις οχτώ η ώρα. Θα ειδοποιήσω και τον Μπάζιλ».
«Όχι στις οχτώ, Χάρυ, σε παρακαλώ. Στις εξήμισι. Πρέπει να είμαστε εκεί πριν σηκωθεί η αυλαία. Πρέπει να τη δείτε στην πρώτη πράξη, τότε που συναντάει τον Ρωμαίο για πρώτη φορά».
«Στις εξήμισι! Τι ώρα είναι αυτή! Θα ᾿ναι σαν να τρως τσάι με κρέας ή να διαβάζεις εγγλέζικο μυθιστόρημα. Το νωρίτερο στις εφτά. Κανένας καθωσπρέπει άνθρωπος δεν παίρνει το δείπνο του πριν τις εφτά. Θα δεις ως τότε τον Μπάζιλ ή να τού γράψω εγώ;»
«Τον καημένο τον Μπάζιλ! Έχω να τον δω μια βδομάδα. Είναι απαίσιο εκ μέρους μου, αν σκεφτείς κιόλας ότι μού έστειλε το πορτρέτο μου με την πιο υπέροχη κορνίζα που μπορείς να φανταστείς, μια κορνίζα που σχεδίασε ειδικά ο ίδιος, και παρόλο που ζηλεύω τον πίνακα, γιατί είναι έναν ολόκληρο μήνα νεότερος από μένα, πρέπει να παραδεχτώ ότι μού προκαλεί φοβερή ευχαρίστηση. Καλύτερα να τού γράψεις εσύ. Δε θέλω να τον δω μόνος μου. Λέει πράγματα που μ᾿  ενοχλούν. Μού δίνει καλές συμβουλές».
Ο λόρδος Χένρυ χαμογέλασε. «Οι άνθρωποι ενθουσιάζονται να δίνουν στους άλλους εκείνο που χρειάζονται περισσότερο οι ίδιοι. Είναι αυτό που εγώ ονομάζω αποθέωση τής γενναιοδωρίας».
«Α, ο Μπάζιλ είναι πολύ καλός άνθρωπος, μού φαίνεται λιγάκι υποκριτής όμως. Το ανακάλυψα από τότε που σε γνώρισα, Χάρυ».
 «Ο Μπάζιλ, αγαπητό μου παιδί, βάζει όλη τη γοητεία που διαθέτει στην τέχνη του. Έτσι, το μόνο που τού μένει για τη ζωή είναι οι προκαταλήψεις του, οι αρχές και η κοινή λογική του. Οι μόνοι καλλιτέχνες που γνώρισα, που σαν άνθρωποι ήταν καταπληκτικοί, είναι οι κακοί καλλιτέχνες. Οι καλοί καλλιτέχνες υπάρχουν μόνο σ᾿  αυτό που δημιουργούν, και κατά συνέπεια δεν παρουσιάζουν το παραμικρό ενδιαφέρον σαν άνθρωποι. Ένας μεγάλος ποιητής, ένας πραγματικά μεγάλος ποιητής, είναι το πιο αντιποιητικό πλάσμα που υπάρχει. Αλλά οι κατώτεροι ποιητές είναι τρομερά γοητευτικοί. Όσο χειρότεροι είναι οι στίχοι τους, τόσο πιο γραφική είναι η εμφάνισή τους. Μόνο και μόνο το γεγονός ότι ένας άνθρωπος έχει δημοσιεύσει ένα βιβλίο με σονέτα δεύτερης κατηγορίας, αρκεί για να τον κάνει ακαταμάχητα γοητευτικό. Ζει την ποίηση που δεν μπορεί να γράψει. Οι άλλοι γράφουν την ποίηση που δεν τολμούν να ζήσουν».
«Είναι άραγε έτσι στ᾿  αλήθεια, Χάρυ; Αναρωτιέμαι» είπε ο Ντόριαν Γκρέυ, βάζοντας στο μαντίλι του λίγο άρωμα από ένα μεγάλο μπουκάλι με χρυσό πώμα που βρισκόταν στο τραπέζι. «Αφού το λες εσύ, έτσι πρέπει να ᾿ναι. Και τώρα φεύγω. Η Ιμογένη με περιμένει. Μην ξεχάσεις το ραντεβού μας αύριο. Αντίο».
Μόλις βγήκε απ᾿  το δωμάτιο, τα βαριά βλέφαρα τού λόρδου Χένρυ έκλεισαν και άρχισε να σκέφτεται. Σίγουρα, ελάχιστοι άνθρωποι τού είχαν τραβήξει το ενδιαφέρον όσο ο Ντόριαν Γκρέυ, κι όμως, η τρελή λατρεία τού νεαρού για κάποιον άλλον δεν τού προκαλούσε την παραμικρή ενόχληση ή ζήλια. Μάλλον τον ευχαριστούσε. Έκανε τον Ντόριαν ένα ακόμη πιο ενδιαφέρον αντικείμενο μελέτης. Πάντα τον γοήτευαν οι μέθοδοι των φυσικών επιστημών, τα αντικείμενα τής μελέτης τους όμως τού φαίνονταν κοινά και ασήμαντα. Έτσι, είχε αρχίσει να ανατέμνει τον εαυτό του, και κατέληξε στο τέλος να κάνει ανατομία στους άλλους. Η ανθρώπινη ζωή - αυτή ήταν κατά τη γνώμη του το μόνο σοβαρό αντικείμενο έρευνας. Σε σύγκριση μ᾿  αυτήν δεν υπήρχε τίποτα με κάποια αξία. Είναι αλήθεια ότι παρατηρώντας τη ζωή μες στο παράξενο χωνευτήρι τού πόνου και τής απόλαυσης, δεν μπορεί κανείς να φορά γυά&lamb