Κρητικά Συρτά οι Δημιουργοί

Κρητικά Συρτά οι Δημιουργοί.

Λεωνίδας Κλάδος ένας παθιασμένοςλυράρης.

Πριν παρουσιάσω τους Κρητικούς λυράρηδες, λίγα λόγια προς το παρόν, για την εξέλιξη και το μουσικό ύφος τού συρτού σε σχέση με κάθε λυράρη. Αναμφισβήτητα ο Σκορδαλός θεωρείται ο μεγάλος δάσκαλος, αυτός που έβαλε το νερό στο αυλάκι, εκφράζοντας αλλά και καινοτομώντας πάνω στη μέχρι τότε μουσική παρουσία του συρτού. Εκτός από τη δεξιοτεχνία του σα λυράρης υπήρξε ο μεγάλος δημιουργός τής σύγχρονης κρητικής μουσικής. Αυτή η ανανέωση τής μουσικής τού συρτού, αφορούσε και το στίχο με τη μεταπήδηση από το χωριό στο άστυ, με την αποβολή κάποιων χαραχτηριστικών ηθογραφικών στοιχείων από το χωριό (κυρίως από τη βουκολική ζωή), αλλά κυρίως το μουσικό ύφος που απέβαλλε τις επιρροές από το ρεμπέτικο ήχο, που βρίσκομαι σε πολλές από τις μέχρι τότε ηχογραφήσεις, και τη στροφή προς πιο μελωδικό ύφος, με κέντρο τον έρωτα και τα πάθη του, πάντα σε σχέση με τον άλλο πόλο το πέρασμα τού χρόνου και το θάνατο. Επηρέασε ο Σκορδαλός τους άλλους μεγάλους λυράρηδες τής σύγχρονης Κρητικής μουσικής και σε πιο βαθμό; Αναντίρρητα ναι, αλλά κυρίως με την άνθιση τής κρητικής μουσικής, το προχώρημα της, την διαφοροποίηση τού ρόλου τού λαούτου, σα συνοδευτικού τής λύρας, και όχι τόσο στη μουσική έκφραση. Γιατί το λέω αυτό; Γιατί όλοι σχεδόν οι άλλοι σπουδαίοι λυράρηδες έχουν προσωπικό μουσικό ύφος, αναγνωρίσιμο εξ αρχής. Και πραγματικά μού φαίνεται εντυπωσιακό, πώς μέσα σε ένα μικρό οπωσδήποτε χώρο, όπως η Κρήτη, εξελίχθηκαν παράλληλα εκπληκτικά μουσικά ύφη. Σε τούτο ασφαλώς έπαιξε ρόλο η προσωπικότητα τού κάθε λυράρη, και η στενά τοπική μουσική παράδοση μέχρι τότε, η οποία ήταν διαφορετική από τόπο σε τόπο, λόγω τής δυσκολίας επικοινωνίας και δυσκολία συγχρωτισμού. Αυτό είναι μια υπόθεση εργασίας, και χρειάζεται έρευνα για το πώς κάθε λυράρης δημιουργός κατέκτησε το προσωπικό του ύφος. Ποια ακούσματα έπαιξαν ρόλο για τον καθένα, ποιοι λυράρηδες τής προηγούμενης γενιάς τούς επηρέασαν. Πράγμα που γίνεται δύσκολο όσο απομακρυνόμαστε από τις πηγές, εκτός αν υπάρχουν στοιχεία καταγεγραμμένα από μαρτυρίες των ίδιων των δημιουργών, θέμα ανοικτό για όλους μας. Έτσι η αλλιώς έχουμε ευδιάκριτα: Σχολή Κώστα Μουντάκη· Σχολή Ροδάμανθου Ανδρουλάκη, εντελώς με προσωπικό ύφος, ξεκάθαρα διαφορετικό από τού Σκορδαλού αν το θεωρήσουμε για το σκοπό μας, κεντρικό· Σχολή Λεωνίδα Κλάδου, με έντονο και εδώ προσωπικό παίξιμο· Σχολή Νίκου Ξυλούρη· Σχολή Σπύρου Σιφογιωργάκη, εδώ κι αν δεν είναι φανερό, από τη πρώτη δοξαριά, το προσωπικό ύφος· Σχολή Παντελή Σταυρουλάκη, πάλι εντελώς άλλο άκουσμα· Σχολή Ζαχαρία Μελεσανάκη· Σχολή Χατζηδοβαγγέλη (Μελαμπιανή)· και τέλος τη Κισσαμίτικη βιολιστική Σχολή τού συρτού ( Κώστας Παπαδάκης - Ναύτης, Νίκος Σαριδάκης-Μαύρος, Μιχάλης Κουνέλης). Αυτά για να μείνω στα με το πρώτο άκουσμα διακριτά παιξίματα. Πραγματικά τούς θαυμάζω, όλους, το έργο τους μού φαντάζει τόσο δύσκολο, όσο η "θεωρία τής σχετικότητας" και τόσο όμορφο, τόσο "ανεβαστικό" , τόσο παρήγορο, όσο ο ίδιος ο έρωτας για τον οποίο μιλούν, όσο το δροσερό νερό τής πηγής σε καλοκαιρινό απομεσήμερο, όσο το βρόχινο νερό φαντάζομαι στη διψασμένη γη, όσο η καλή κουβέντα και το χάδι σε άνθρωπο ή ζώο.

Η σειρά παρουσίασης των λυράρηδων δεν είναι αξιολογική. Με κανένα τρόπο δεν έχει να κάνει με το ποιος λυράρης είναι καλύτερος από τον άλλο. Το κριτήριο είναι η ποσότητα τής δημιουργίας πάντα στα συρτά, που προφανώς εξυπακούεται και την ποιότητα τού έργου. Απλά ποιος έγραψε τα περισσότερα, ώστε να λέμε σήμερα αυτό είναι τού τάδε λυράρη. Άλλωστε καθένας δημιούργησε συρτά με προσωπικό ύφος και θα ήταν άτοπο να συγκρίνουμε διαφορετικές ποιότητες. Όπως το δήλωσα και παραπάνω τούς θαυμάζω όλους που παρουσιάζω και δεν θα ήθελα με κανένα τρόπο να μπω σε τέτοια διαδικασία.

Μια παρουσίαση των καλύτερων συρτών από κάθε δημιουργό, με μεγάλο πρόβλημα με το Σκορδαλό που θα έπρεπε να συμπεριλάβεις το ελάχιστον πάνω από 100 συρτά του. Μουσική μεγαλοφυΐα θα τον αποκαλέσω μετά λόγου σκέψεως, το έργο του μού φαντάζει ασύλληπτο.

Θανάσης Σκορδαλός (1920-1998)

Ο Θανάσης Σκορδαλός γεννήθηκε στο Σπήλι Ρεθύμνου. Θεωρείται ο βασικός δημιουργός τής Κρητικής μουσικής όπως είναι στις μέρες μας. Σε ηλικία 9 χρόνων αγόρασε την πρώτη του λύρα. Συνοδεύει, τις αναφορές στη ζωή του, το εξής περιστατικό: «Σε ηλικία 11 ετών ήρθε ο Αντρέας Ροδινός στο χωριό μου. Όταν τον πρωτοάκουσα» λέει ο Σκορδαλός, «ενώ είχαμε κι άλλους οργανοπαίχτες στο χωριό μου, μού ᾿κανε τρομερή εντύπωση. Όταν τον άκουγα, η ραχοκοκαλιά μου έσταζε νερό. Δημιουργούσα σκέψεις μέσα μου, αν μπορούσα μια μέρα των ημερών να κατορθώσω να παίξω κι εγώ λύρα στο μισό αυτού τού ανθρώπου, που λεγόταν Ανδρέας Ροδινός».
Όταν αργότερα (όχι πολύ) τον άκουσε ο Ροδινός να παίζει λύρα είπε: «Σπηλιανοί, αυτός θα είναι ο διάδοχός μου» Σα να ήξερε ότι θα ό ίδιος θα πέθαινε στα 23 του χρόνια.
Ο Σκορδαλός αποδείχθηκε μεγάλο ταλέντο, αυτό είναι ένα χάρισμα, όχι μόνο σαν δεξιοτέχνης τής λύρας αλλά και σαν μεγάλος δημιουργός. Δεν υπάρχει γλέντι εκδήλωση που τα περισσότερα συρτά που θα παιχτούν, δεν θα είναι δικά του.
Το 1946 κάνει την πρώτη του ηχογράφηση το «Συρτό Σπηλιανό Ρεθυμνιώτικο» (Μόνο εκείνος π’ αγαπά) με συνεργάτη του τον σπουδαίο επίσης λαουτιέρη Γιάννη Μαρκογιαννάκη (Μαρκογιάννη), ο οποίος πέθανε πρόσφατα κι αυτός το 1917.
Ο Σκορδαλός θεωρείται από όλους ο δάσκαλος τής Κρητικής μουσικής. Είναι ο λυράρης που μπάζει στη λύρα σχεδόν αποκλειστικά το ερωτικό στοιχείο, αφήνοντας έξω ηθογραφικά θέματα (Ζωή στο χωριό, βοσκοί κλπ.)
Ο Σκορδαλός έχει γράψει τόσα πολλά και ωραία συρτά, που πρώτον είναι πολύ δύσκολο να αποφασίσεις πιο είναι καλύτερο από το άλλο, και τουλάχιστον θα έπρεπε να αναφέρεις εκατό. Θα συστήσω κάμποσα. Για να δούμε που θα καθίσει η μπίλια.

Συ με μαθες πως αγαπούν

Σού δωκα την αγάπη μου
Λαουτο:: Γιαννης Μαρκογιαννακης& Βαγγελης Μαρκογιαννακης

Κόσμο δε θέλουν να θωρούν (Νέος συρτός Ρεθυμνιώτικος) 1952
λαούτο Γιάννης Μαρκογιαννακης

Βαθειά που ο ήλιος δεν περνά , Για πες μου μάισσας παιδί

Ένας καινούργιος άνεμος
λαούτο Αδελφοί Φραγκιαδάκη

Μεγάλη χάρη ἐδωσε ο Θιός στο πρόσωπό σου

Μόνο εκείνος π᾿ αγαπά

Να μπόριες με τα μάτια μου

Πολλά βαριά κληρονομιά

Τσι Μάισες ερώτηξα
Λαούτο Μαρκογιάννης

Να᾿ χα την χάρη των πουλιώ

Ώσπου να παίρνω αναπνοιά
λαούτο Μαρκογιάννης

Τρέφεται ο πεύκος στο βουνά
(Ψάχνω να βρω μια μάϊσσα)

Είναι στιγμές που χαίρομαι

Μάισας τέχνη

Στη θέση των παραπάνω θα μπορούσαν να είναι άλλα πενήντα τραγούδια.

Ροδάμανθος Ανδρουλάκης (1933-2010)

Ένας μεγάλος επίσης δημιουργός συρτών (μια και μιλάμε για το συρτό), με δικό του ιδιαίτερο ύφος, θυμάμαι ακόμα τη στιγμή που άκουσα το δίσκο του "Σε αγναντεύω Κρήτη" και κάτι πρωτόγνωρο μαγευτικό με άγγιξε. Εντελώς προσωπικό παίξιμο, που συνεχίστηκε, σαν το ξεχωριστό του παίξιμο τού Ροδάμανθου. Τρυφερός, ήρεμος αλλά το δοξάρι του βγάζει μεγάλο πάθος.

Γεννήθηκε στον Οψυγιά Αμαρίου τού νομού Ρεθύμνου.
Το πρώτο του μουσικό όργανο ήταν ένας χοχλιός με τον οποίο έπαιζε τη λεγόμενη «μπουκόλυρα» (κέλυφος από χοχλιό, με μια τρύπα καλυμμένη από ιστό αράχνης) και φυσούσε μέσα βγάζοντας ήχους που θύμιζαν λύρα). Έχει πει: «Ήμουν, λοιπόν, ο λυράρης με τη μπουκόλυρα. Έτσι με φώναζαν… Παράλληλα όμως μ΄ αυτή την ιδιόρρυθμη λύρα έκανα προσπάθειες να μάθω και την κανονική λύρα. Ήταν η εποχή που είχε κυκλοφορήσει το «Μόνο εκείνος π΄ αγαπά μπορεί να το πιστέψει» τού Σκορδαλού. Μόλις το άκουσα, ετρελάθηκα…»
Το 1965 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο, Έχει σημαντική δισκογραφική παρουσία με αποκορύφωμα τη δεκαετία του 1970 και τη συνεργασία του με το Μανώλη Κακλή. Συνεργάστηκε επίσης με το Νίκο Μανιά, το Στέφανο Αναστασάκη, το Χρήστο Φουρναράκη, κ.ά. Ένας από τους μεγάλους δημιουργούς τής Κρητικής μουσικής.

Τίτλος "Στο ριζικό μου πίστεψα" από το δίσκο "Σε αγναντεύω Κρήτη" περιέχει:
1.Πρέπει πως εμετάλαβα δάκρυα πικραμένα
2.Στο ριζικό μου πίστεψα
3.Είντα χω κάνει του θεού και καταδίκασέ με
4.Τα δέρνει τα ψηλά βουνά

Γελώ χωρίς να χαίρομαι από το δίσκο
"Σε αγναντεύω Κρήτη" τραγουδούν ο Ροδάμανθος και ο Κακλής

1. Ζήσε μικρή μου τσι χαρές από το δίσκο "Τρεις καπετάνιοι"
2. Θα τη ᾿νε κάψω τη καρδιά
3. Πονώ μα δάκρυ δε θα δεις από το δίσκο "Ο ταχυδρόμος τής χαράς"

Μαραίνει το χαμόγελο από το δίσκο "Σε αγναντεύω Κρήτη" Λαγούτο: Αλεφαντινός, Σαντούρι: Διακογιώργης,
Κιθάρα: Δ. Βερύκοκος

Σε λίγου ύπνου όνειρο από το δίσκο "Ο ταχυδρόμος της χαράς"

Δάκρυα για νερό (Για μια καρδιά που επάλεψα)
από το δίσκο "Τρεις καπετάνιοι"

Ροδάμανθος παιγμένος από το καλύτερο λυράρη τής νέας γενιάς.

Συρτά τού Ροδάμανθου παιγμένα από ένα σπουδαίο λυράρη τής νέας γενιάς το Κώστα Κακουδάκη. Τραγούδι ο ο μεγάλος Κακλής που όταν γράφονται αυτά έχει φύγει· έφυγε πριν ένα χρόνο στις 17/10/2017

Λεωνίδας Κλάδος (1925-2010)
Λεωνίδας Κλάδος ένας παθιασμένος λυράρης. Αν κοιτάξεις το πρόσωπό του όταν παίζει βλέπεις ένα ολοκληρωτικό πάθος γι αυτό που κάνει. Αυτός και ή ομορφιά που βγάζει η λύρα του. Ένας μεγάλος σεβντάς μεταξύ τους. Δοσμένος απόλυτα, ακόμη και όταν μεγάλωσε, ήταν ένας έφηβος. Με το μακρύ μαλί του να χορεύει κι αυτό μέσα στο δόσιμό του. Μεγάλος δεξιοτέχνης και δημιουργός. Άφησε στο φευγιό του αθάνατες επιτυχίες.

Άν έχει ο Άδης ομορφιές ( από συναυλία τού 1992) Λαούτα-Τραγούδι : Λάμπρος Χαριτάκης-Γιάννης Φραγκιαδάκης

Για μένα τ' άστρο τής αυγής
Για μια παλιά ανάμνηση
από τη εκπομπή "Στα χνάρια τής παράδοσης".
Λαούτο:Στέλιος Σταματογιαννάκης
Λαούτο τραγούδι ο Γιάννης Αγγελάκης, κιθάρα ο Δαμιανός

Ποιο κύμα φέρνει τη χαρά,
τραγουδεί ο Μανώλης Κακλής

Σγουρό βασιλικάκι μου,
Κάνε το πόνο μου χαρά,
Ποιος έχει πόνο στη καρδιά,
Μαύρες φορεσιές.

Βάζω με τη μοίρα μου
λαούτο:Στέλιος Σταματογιαννάκης,
λαούτο τραγούδι:Γιάννης Κακλής

Σύμπαινε φως μου τη φωτιά
από το δίσκο "Παντέρμο Ρέθυμνος"
Τραγούδι λαούτο: Κακλής Μανώλης Λαούτο:Καδιανός Νίκος
Κιθάρα:Βερύκοκος Δημήτρης

Ξένες καρδιές εγλέντιζα

Ζωή σα δε μού χάρισες- Μαύρες φορεσιές
Λαούτο τραγούδι:Γιάννης Αγγελάκης,
Λαούτο: Στέλιος Σταματογιαννάκης.

Κώστας Μουντάκης (1926-1991)

Γέμισ᾿ ο κόσμος ερωθιές

Ήμουν παιδί και γέρασα

Γιατρός στης αγάπης την πληγή

Πάρτε πουλιά τον πόνο μου

Έπαιξα με τη τύχη μου

Χαράμι σου να σου γενεί

Ένα ματσάκι γιασεμιά
Λαούτο Γιάννης Ξυλούρης

Στη γέμιση τού φεγγαριού

Ένα κομμάτι Ζωντανά από Απόσπασμα από το ντοκυμαντέρ τής ΥΕΝΕΔ "Οι ρίζες μου"

Ο Κώστας Κακουδάκης σε απογειωμένο Κώστα Μουντάκη

Έβγα γοργονα στο γιαλό - Γέμισε ο κόσμος ερωθιές - Βαρύτερο αναστεναγμό - Για σένα κλαίω και πονώ -
Γιατρός τσ᾿ αγάπης την πληγή - Στη γέμωση τού φεγγαριού
Λαούτο -τραγούδι: Σαββάκης Ηλίας, λαούτο: Σταματογιαννάκης Στέλιος, Κιθάρα: Μιχελάκης Κώστας

Νίκος Ξυλούρης (1938-1980)

Το Νίκο Ξυλούρη εκτός Κρήτης τον ξέρουν σαν ένα πολύ καλό τραγουδιστή, που συνδέθηκε με διάφορα γεγονότα τής εποχής (Πολυτεχνείο, Ριζίτικα με το Μαρκόπουλο, Συμμετοχή σαν τραγουδιστής στο "Μεγάλο μας Τσίρκο", με τη λεβέντικη καθαρή φωνή του), αλλά δεν ξέρουν ότι ήταν ένας πολύ καλός νέος λυράρης, που η Ελλάδα τον έκλεψε από τη Κρήτη στην οποία όλα έδειχναν ότι θα προχωρούσε την Κρητική μουσική. Το μεγάλο κρίμα βέβαια είναι ότι από όλους, έκλεψε αυτό το λεβέντη, ο θάνατος.
Ο Νίκος πρόλαβε και άφησε ένα σημαντικό έργο στην κρητική μουσική. Μια του πλευρά αντιπροσωπεύει και την "αθωότητα" τής κρητικής μουσικής, επηρεασμένος από τη ζωή του χωριού, από τις δύσκολες συνθήκες που μπορούσε να επιβιώσει ο έρωτας.

''ΖΗΣΩ ΠΕΘΑΝΩ ΣΤΗ ΖΩΗ"

"ΗΡΘΕΣ ΑΡΓΑ ΔΕ ΠΡΟΛΑΒΕΣ" από το δίσκο "Η Κρήτη και τα τραγούδια της".

"ΖΑΜΑΝΙΑ ΤΟ' ΧΑ ΝΑ ΣΕ ΔΩ" από το δίσκο "Η Κρήτη και τα τραγούδια της"

" Δεν κλαίνε οι δυνατές καρδιές "
Λαούτο: Γιάννης Ξυλούρης

ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΟΥ ΕΙΝΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ ΤΟΥ ΜΠΑΞΕ

Συρτά τού Νίκου Ξυλούρη παιγμένα από ένα πολύ καλό νέο λυράρη το Θανάση Μαυρόκωστα και τούς συνεργάτες του.

Ακούγονται τα τραγούδια: Ζήσω πεθάνω στη ζωή, Λίγες ελπίδες μού ᾿δωσες, Σού εύχομαι να αγαπάς, Δεν καίνε οι δυνατές καρδιές,
Τ᾿ Αγάκου το μετόχι.

Σπύρος Σιφογιωργάκης (1930-2013)
Ένας λυράρης μια άλλη σχολή λύρας, διαφορετικός ήχος εντελώς ξεχωριστός, φιλοσοφημένος άνθρωπος πάνω στον έρωτα το χρόνο που φεύγει, με ένα γλυκόηχο παράπονο.

1. O Φάρος , 2. Ο Άτυχος , 3. Ποτέ να μη το πει κανείς 4. Δεν έχω άλλα δάκρυα ,
5. Έχεις δικαίωμα να κλαις 6. Όλο τον κόσμο γλέντησα 7. Μπαξέ μου όμορφε μπαξέ, 8. Μην κλαις εσύ αν έχασες
9. Όπως εκράτησε ο Χριστός , 10. Όλα τα αστέρια τού ουρανού, 11. Η κολασμένη σου ψυχή.
Όλη ή πρώτη πλευρά τού δίσκου
" Μεγάλες Επιτυχίες τού Σπύρου Σιφογιωργάκη" .
ΛΑΟΥΤΟ : ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ

Δώσε μου χάρε τα κλειδιά (Συρτό τού Λαγού)

Ένα φεγγάρι είναι η ζωή

1. O φάρος 2. Ο άτυχος 3. Ότι κι αν κάνει ο άνθρωπος 4. Δεν έχω άλλα δάκρυα

Βασίλης Σκουλάς

Επήραν οι γωνιές φωτιά
Το τραγούδι υπάρχει και
στο CD "30 χρόνια Σκουλάς"
Στίχοι: Γ. Καράτζης

Εψήλωσές το
Από το δίσκο "Ο πόνος μιας αγάπης"
Λαούτο: Δημήτρης Φουκάκης

Στην αγκαλιά σου μια βραδιά
Το τραγούδι υπάρχει στο δίσκο "Η ντελίνα"
στο CD "30 χρόνια Σκουλάς"
και στο CD στο "ξέσπασμα του φεγγαριού" ;

Καράβι κάνω τη καρδιά
Το τραγούδι δεν είναι στο δίσκο "Σεργιάνισμα στη Κρήτη"
υπάρχει στο "30 χρόνια Σκουλάς"
Στίχοι: Γ. Καράτζης

Παίξε μου χίλιες μαχαιριές
Δε θέλω ανθρώπου το κακό
Από το CD "30 χρόνια Σκουλάς"
Στίχοι: Γ. Καράτζης

Χέρια που δεν αρπάξανε
Από τα γυρίσματα τής εκπομπής
"μουσική παράδοση" τής Νἐα TV
μαντολίνο: Γιάννης Σπαχής
λαούτο: Κώστας Καλλέργης
λαούτο: Ζαχαρίας Μαθιουδάκης

Γεράσιμος Σταματογιαννάκης (1931-2016)
Ένας ωραίος άνθρωπος, ένας λυράρης χαμηλών τόνων. Ο ίδιος είχε πει ότι ασχολήθηκε τόσο πολύ με το έργο τού Σκορδαλού και παραμέλησε το δικό του. Άφησε όμως μεγάλες επιτυχίες όπως οι παρακάτω. Αλλά και μόνο το "Στο ψεύτη κόσμο οι ομορφιές" ή το "Φεγγάρι μου χαμήλωσε" να έγραφε θα ήταν μέσα στους μεγάλους λυράρηδες.

Στον ψεύτη κόσμο οι ομορφιές
λαούτα:
Γιαννης Μαρκογιαννάκης,
Κωστας Μανωλἀκης

"Φεγγάρι μου"
Aπὀ το album τού Γεράσιμου Σταματογιαννάκη "Μεγάλες είναι οι χαρές"

"Εστέρησές μου τη χαρά"

"Εμπόδιο η αγάπη σου"
"Εστέρησές μου τη χαρά"
"Εγώ ᾿χω ᾿να παράπονο"
"Δε θέλω μπλιο μου να σε δω"

Αχι ντουμάνια και φωτιές
λαούτο - τραγούδι: Κώστας Μανωλάκης λαούτο: Γιάννης Μαρκογιαννάκης (Μαρκογιάννης)

"Εγώ δεν είχα βάσανα"
Σε μια καταπληκτική εκτέλεση από τούς
Κώστα Κακουδάκη: Λύρα
Στέλιο Σταματογιαννάκη: Λαούτο
και Ηλία Σαββάκη Λαούτο τραγούδι

Συρτά τού Γεράσιμου Σταματογιαννάκη παιγμένα από παλιά και νέα γενιά: Λύρα Τραγούδι Κώστας Κακουδάκης, Λαούτο τραγούδι Μανώλης Κακλής, Λαούτο Στέλιος Σταματογιαννάκης, Μανώλης Βερδινάκης, Κιθάρα Γιάννης Περάκης.
Ακούγονται τα:α) Εμπόδιο η αγάπη σου β) Άχι ντουμάνια και φωτιές γ)Εστέρησές μου τη χαρά δ)Εγώ᾿χω ένα παράπονο

Ζαχαρίας Μελεσανάκης

Πες στη ζηλιάρα σου καρδιά
Τα χέρια που αγκαλιάζανε
Στα χείλη μου μια ζωγραφιά
λαούτο: Στέλιος Παπαδάκης,
τραγούδι λαούτο Μανώλης Κακλής.

Πήρα το δρόμο το παλιό.

Πως το βαστάς ακρογιαλιά.
Λύρα:Ζαχαρίας Μελασσανάκης
Λαούτο τραγούδι: Μανώλης Κακλής
Από το Άλμπουμ "Καταδικάστηκα"

Λαούτο, τραγούδι, στίχοι: Βαγγέλης Τσαφαντάκης

Στην ύστερη μου αναπνοή

Πως κλαίνε δεν εκάτεχα

Νίκος Σκευάκης

Eλπίδα μου χαμένη

Σκληρά η τύχη με χτυπά

Αρέσει μου η μοναξιά

Αμάρτησα και είσαι αφορμή

Γαρύφαλλο μου κόκκινο

Χρόνο να κάμεις να με ιδείς

Συρτά Σκευάκη παιγμένα από τη νεώτερη γενιά

1. Γαρύφαλλο μου κόκκινο 2. Απ᾿ τη ζωή μου πέρασες 3. Μη μού ζητάς να σ᾿ αρνηθώ
Λύρα: Κώστας Κακουδάκης λαούτο τραγούδι: Ηλίας Σαββάκης λαούτο: Μιχάλης Φραγκιαδουλάκης,
κιθάρα:Κώστας Μιχελάκης

Παντελής Σταυρουλάκης (1931-1982)

"Καρδιά που πόνιε κι' έγιανε" από το CD "Παντελής Σταυρουλάκης Νο 2"

"Πάντα φοβάται π' αγαπά" από το CD "Παντελής Σταυρουλάκης Νο 2"

"Τον ήλιο βάνω μάρτυρα" από το CD "Παντελής Σταυρουλάκης Νο 2"

"Όποιος φοβάται τη φωτιά" από το CD
"To μυστικό μου είναι βαρύ"
Λαούτο: Μαρκογιάννης

"Με τη φωτιά που μ'έκαψες" από το CD
"To μυστικό μου είναι βαρύ"
Λαούτο: Μαρκογιάννης

"Ότι και να μού κάνουνε" από το CD
"To μυστικό μου είναι βαρύ"
Λαούτο: Μαρκογιάννης

Μανώλης Καρπουζάκης (1947-2011)

Ακούγονται τα συρτά:Έχω κακό ανάραχο, Τη μεγαλύτερη χαρά, Χατίρι τού απομισεμού

Χατζηδοβαγγέλλης (Χατζηδάκης Βαγγέλης) (1909-1965)-Μελαμπιανά Συρτά

Ο Χατζηδοβαγγέλης

Ο Χατζηδοβαγγέλης, από τις μαρτυρίες εκείνων που τον πρόλαβαν και των αδελφών λυράρηδων Μιχάλη και Μανώλη Μαργαρίτη οι οποίοι κι αυτοί έφυγαν πρόσφατα και τού Ζαχαρία Αυγουστάκη που τον συνόδευε στη λύρα με το μαντολίνο του υπήρξε ένας δεξιοτέχνης λυράρης και καλός τραγουδιστής που δεν έτυχε όσο ζούσε της αποδοχής που του άξιζε. Γεννήθηκε στο Μέλαμπες και πέθανε πάμπτωχος.
Όπως διαβάζω σε ένα αφιέρωμα στο μορφωτικό σύλλογο Μελάμπων, στα πρώτα καλλιτεχνικά βήματα του επηρεάστηκε από τους χωριανούς οργανοπαίκτες και κυρίως από τον Πολυζώη Τρουλλινό και αργότερα από τούς σημαντικούς λυράρηδες τής εποχής : Χαρίλαο Πιπεράκη, Αλέκο Καραβίτη, Αντώνη Καρεκλά, Μανώλη Λαγουδάκη και περισσότερο από τον Ανδρέα Ροδινό.
Σήμερα θεωρείται από όλους ο δημιουργός τής μουσικής παράδοσης των Μελάμπων, με τις διασκευές του στους παραπάνω λυράρηδες και τις δικές του δημιουργίες, όπως επίσης και ο δημιουργός τής περίφημης Μελαμπιανής καντάδας (το συνταίριασμα πολλών φωνών πάνω στη μουσική των συρτών).

Οι "Μελαμπιανοί δρόμοι" είναι μια σύγχρονη έκδοση τού πολιτιστικού συλλόγου Μελάμπων, με μελαμπιανούς σκοπούς και η λύρα που ακούγεται δεν είναι τού Χατζηδοβαγγέλη.

Ποιος πληγωμένος έγιαννε
Αν θέλεις παναγία μου
Παίζει λύρα ο Μιχάλης Μαργαρίτης και τραγουδεί ο φημισμένος τραγουδιστής Γιώργης Τρουλλινός

Βασανισμένο μου κορμί
από το CD "Mελαμπιανοί δρόμοι"

Αλέξανδρος Παπαδάκης
τ' αηδόνια τής Ανατολής
(μελαμπιανἀ συρτά)
λαγούτο: Ιδομενέας Καμηλάκης , ψαράκης Γιώργος, Γιάννης βεργαδής

Συρτἀ του Χατζηδοβαγγέλη (Μελαμπιανά συρτά), όπως διαμορφώθηκαν και έφθασαν στις μέρες μας αποδίδονται εδώ νομίζω εκπληκτικά, συγκεντρωμένα από το λυράρη Θανάση Μαυρόκωστα και τούς συνεργάτες του.

Παύλος Μαριδάκης
Ένας ιδιόρρυθμος λυράρης που κάποιες περιόδους χάνεται από το Κρητικό τραγούδι.

Όλα τα ρόδα τσ᾿ άνοιξης
Λύρα -- Τραγούδι: Παύλος Μυριδάκης
Λαούτο: Αντώνης Βερυκάκης
Κιθάρα: Γιάννης Χριστοδουλάκης

Μοιάζει τ᾿ ανθρώπου η ζωή (Αφού υπάρχει η ανατολή)
Παίζει Λύρα και τραγουδά ο Π. Μυριδάκης

Χατίρι δε σού χάλασα
Παίζει Λύρα και τραγουδά ο Π. Μυριδάκης

Βρύση μ᾿ αθάνατο νερό.
Παίζει Λύρα και τραγουδά ο Π. Μυριδάκης

Ο Κώστας Κακουδάκης σε συρτά τού Μυριδάκη σε απογείωση

Ακούγονται τα: 1.Όλα τα ρόδα τσ᾿ άνοιξης , 2. Όταν θα σ᾿ αναστορηθώ 3.Μοιάζει τ᾿ ανθρώπου η ζωή
4. Χατίρι δε σού χάλασα, 5. Βρύση μ᾿ αθάνατο νερό.

Γιώργης Καλογρίδης (1923-1999)

Αλέκος Πολυχρονάκης

"Η μοίρα μου ᾿ταζε χαρές": Συρτός από το δίσκο Βινυλίου "Η μοίρα μου ᾿ταζε χαρές

"Αν σε ρωτήσουν κάποτε" Συρτός από το δίσκο Βινυλίου "ΑΛΈΚΟΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΆΚΗΣ Νο 2.

Κισσαμίτικα Συρτά
Από τη λύρα στο βιολί, χονδρικά από το Ρέθυμνο στα Χανιά
Νίκος Σαριδάκης (Μαύρος) (1910-1984)
Κώστας Παπαδάκης (Ναύτης) (1920-2003)
Μιχάλης Κουνέλης (1928-1999)

Παίζει βιολί ο ΝίκοςΣαριδάκης (Μαύρος)
τη σύνθεση του Κολυμπαριανός συρτός (Τα μάτια σου μ᾿ αρέσουνε).
Λαούτο: Γιώργης Κουτσουρέλης

Παίζει βιολί και τραγουδεί
ο Κώστας Παπαδάκης (Ναύτης)
το συρτό του "τα ωραία τού Ναύτη"
λαούτο: Στεφανής Καρεφυλλάκης

Παίζει βιολί ο Μιχάλης Κουνέλης
το συρτό του "Εσύ σαι η αγάπη μου"
Βίντεο για αρχείο:Χορεύουν ο Θανάσης Σκορδαλός και ο Λεωνίδας Κλάδος.

Ο Φώτης Κατράκης είναι ο καλύτερος, ο πιο γλυκόηχος βιολάτορας τής Δυτικής Κρήτης. Αποδίδει καλύτερα από όλους, ακόμη και τούς δημιουργούς τους, τα Κισσαμίτικα συρτά.

Το παραπάνω "είναι" δυστυχώς έγινε "ήταν" ο καλύτερος, ο πιο γλυκόηχος βιολάτορας τής Δυτικής Κρήτης
7 Μαρτίου 1919 σώπασε για πάντα το βιολί του. Έμεινε όμως το σπουδαίο έργο του.
Φώτης Κατράκης (1940-1919)

Συρτά τού Κ. Παπαδάκη (Ναύτη)
1. Κουστογερακιώτης 2. Ροδοπιανὀς
3. Το δάκρυ
Βιολί: Φώτης Κατράκης
Λαγούτα: Στέλιος Λαϊνάκης, Λεωνίδας Λαϊνάκης
Γιώργος Κατράκης
από την εκπομπή {σεργιάνι στην παράδοση)

Συρτά τού Κ. Παπαδάκη (Ναύτη)
1. Συρτός τού Ναύτη (το δάκρυ) 1953
2. Τα ωραία τού Ναύτη (Μ᾿ έκανε η μοίρα βασιλιά.
βιολί: Φώτης Κατράκης
Λαούτο: Πέτρος Καρμπαθάκης

Ο Θανάσης Μαυρόκωστας και οι συνεργάτες του παίζουν Κισσαμίτικα συρτά.

Ο Θανάσης Μαυρόκωστας και οι συνεργάτες του παίζουν Κισσαμίτικα συρτά. Ακούγονται:
1. Τα μάτια σου μ᾿ αρέσουνε (Μαύρος), 2. Τι να το κάνω το νερό (Μαύρος) 3. Έχει αξία πιο πολύ (Ναύτης) 4. Εσύ ᾿σαι η αγάπη μου ( Κουνέλης)

Στο δεύτερο μέρος τού αφιερώματος τα συρτά πριν από το Θανάση Σκορδαλό, και στο τρίτο μέρος σύγχρονοι δεξιοτέχνες τής λύρας.