erotas-thanatos.net
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΙΗΣΗ
    • ΠΟΙΗΜΑΤΑ Ι ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
    • ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΙΙ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
    • ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΙΙI ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
    • ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΙV ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
    • Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ ποιήματα
    • Αλεξάκης Ορέστης ποιήματα
    • Αναγνωστάκης Μανώλης
    • Αναγνωστοπούλου Γιόλα-Παύλ. Σιδηρόπουλος
    • Βαγενάς Νάσος ποιήματα
    • Βαρβέρης Γιάννης ποιήματα
    • Γεραλής Γιώργος ποιήματα
    • Δημουλά Κική ποιήματα >
      • Δημουλά Κική ποιήματα Ανθολόγηση I
      • Δημουλά Κική ποιήματα Ανθολόγηση ΙΙ
      • Δημουλά η Υπαρξιακή Ποιήτρια
    • Ελύτης Οδυσσέας >
      • Οδυσσέας Ελύτης Άξιον Εστί
      • Eλύτης ερωτικά ποιήματα
      • Ελύτης Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό
      • Ελύτης Ήλιος ο Πρώτος
      • Ελύτης Προσανατολισμοί
      • Ελύτης Το Μονόγραμμα
    • Καβάφης Κωνσταντίνος >
      • Καβάφης Ερωτικά Ηδονικά ποιήματα
      • Καβάφης Ιστορικά: Μακεδόνες Αθηναίοι Σπαρτιά&ta
      • Καβάφης: Ιστορικά Πτολεμαίοι Ρωμαίοι
      • Καβάφης Ιστορικά Αντίοχοι Σελευκίδες Πέρσ&eps
      • Καβάφης Φιλοσοφικά Στοχαστικά Διδαχτικά
      • Καβάφης Χριστιανοί Εθνικοί Ιουλιανός
    • Καρυωτάκης Κώστας ποιήματα >
      • Καρυωτάκης Σεφέρης
      • Καρυωτάκης Αριστερά.
    • Κουράκης Τάσος ποιήματα
    • Κωσταβάρας Θανάσης ποιήματα
    • Μανουσάκης Γιώργης ποιητής
    • Νέοι της Σιδώνας
    • Νικηφόρου Τόλης ποιήματα.
    • Ουράνης Κώστας ποιήματα
    • Παπαντωνίου Ζαχαρίας ποιήματα
    • Πατρίκιος Τίτος ποιήματα
    • Πολέμης Ιωάννης Ποιήματα
    • Πορφύρης Τάσος ποιήματα
    • Ρίτσος Γιάννης ποιήματα
    • Ρουμελιωτάκης Χρίστος
    • Σεφέρης Γιώργος >
      • Γιώργος Σεφέρης Ποιήματα
      • Μαρώ Σεφέρη-Σεφέρης Γιώργος
      • Σεφέρης Κίχλη
      • Σεφέρης ΜΙΑ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ "ΚΙΧΛΗ"
      • Σεφέρης Μια Σκηνοθεσία για την Κίχλη, Τα Αντί
      • Ερωτικός λόγος Γιώργος Σεφέρης
      • Ο Ερωτευμένος Σεφέρης
      • Σεφέρης ερωτικά ποιήματα και ψήγματα.
    • Χατζηδάκη Ρένα (Μαρίνα) Κατάσταση Πολιορκίας
    • Χατζηλαζάρου Μάτση ποιήματα
  • ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
    • ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ >
      • Βενέζης Ηλίας Αιολική Γη
      • Διβάνη Λένα, Οι γυναίκες της Ζωής της
      • Πανσέληνος Αλέξης Σκοτεινές Επιγραφές
      • Χάκκας Μάριος - Ο Μπιντές
    • ΞΕΝΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ >
      • Βιρτζίνια Γουλφ Η κυρία Νταλογουέι
      • Bιρ. Γουλφ Η κυρία Νταλογουέι Ανθολόγηση
      • Γιασουνάρι Καβαμπάτα Η χώρα του Χιονιού
      • Γιασ. Καβαμπάτα Το σπίτι των κοιμισμένων κοριτσι&
      • Λάσλο Κρασναχορκάι - Πόλεμος και πόλεμος
      • Μαρσέλ Προυστ Αναζητώντας το χαμένο χρόνο >
        • Από τη μεριά του Σουάν- 1. Κομπραί
        • Από τη μεριά τού Σουάν-2. Ένας έρωτας τού Σουάν
        • Από τη μεριά τού Σουάν. 3. Ονόματα τόπων: το όνομα.
      • Κνουτ Χάμσουν Η Πείνα
      • Μίλαν Κούντερα Η Αθανασία
      • Μίλαν Κούντερα Ωτοστόπ
      • Μουρακάμι Χαρούκι Το κουρδιστό πουλί
      • Όσκαρ Γουάιλντ, το πορτρέτο τού Ντόριαν Γκρέυ
      • Πάτρικ Ζίσκιντ Το άρωμα
      • Σιμό Τι λέει η Λιλά
      • Τζούλιαν Μπάρνς Ένα κάποιο τέλος
      • Τζούλιαν Μπάρνς περί Ανέμων...
      • Φερντινάν Σελίν Ταξίδι στην άκρη της νύχτας
  • ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
    • Αγαπημένες ταινίες >
      • Γυμνός Naked Μάικ Λι (Mike Light)
      • Η Ψυχή στο Στόμα, Οικονομίδης
      • Μετά την πρόβα Μπέργκμαν
      • Μικρή Ιστορία για ένα έρωτα. A Short Film About Love
      • Ο Μελισσοκόμος ταινία
      • Οι Ώρες The Hours (2002)
      • Ποιος Φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ; Who ᾿s Afraid of Virginia Woolf?
      • Πριν το Ξημέρωμα Before Sunrise
      • Requiem for a dream
      • Saraband Μπέργκμαν
      • Σεξ Ψέματα και Βιντεοταινίες-Sex Lies and Videotapes
      • Σκηνές από ένα Γάμο - Scenes from a Marriage
      • Σπιρτόκουτο ταινία - Matchbox movie
      • Talk Radio movie
      • Tape (2001)
      • Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι Last Tango in Paris
    • Καλές ταινίες >
      • (500) Μέρες με τη Σάμερ-(500) Days of Summer
      • Bad Timing (1980), Η Δύναμη της Σάρκας
      • Bilitis David Hamilton
      • Ένας άνδρας και μια γυναίκα
      • Ένας Χωρισμός A Separation
      • Fish Tank
      • Ken Park - Lary Klark.
      • Λάουρα Laura David Hamilton
      • Μια χρονιά ακόμα Another year
      • Μοναχικές καρδιές Α love song for Bobby Long
      • Ο Θάνατος και η Κόρη Death and the Maiden
      • Όταν ο Χάρι Γνώρισε την Σάλι... When Harry Met Sally... (1989)
      • Red Road, Άντρέα Άρνολντ
      • Σαρκική Εξάρτηση Intimacy
      • Tο παιγνίδι της αποπλάνησης Cracks
      • Το παρελθόν, Le Passe
      • Χειμωνιάτικο Φως Winter Light
    • Μέτριες ταινίες >
      • Η Κόλαση Μέσα μας L`Enfer
      • Μια βραδιά στο Νότινγκ Χιλ Notting Hill
      • Κλίματα Αγάπης Iklimler
      • Νυκτόβια Πλάσματα Nocturnal Animals
      • Σκοτεινός κόσμος Havoc
      • Στημένο παιγνίδι Hard Candy
      • Τι λέει η Λιλά - Lila says
      • Το Δέντρο της Ζωής The Tree of Life
      • Τσακισμένα Λουλούδια Broken Flowers
    • Κακές Ταινίες >
      • First Reformed Ακρότητες ταινία
      • Αγάπη σαν Ναρκωτικό Love and Other Drugs
      • Εξ Επαφής - Closer
      • Love (2015) movie.
      • Να Με Φωνάζεις με τ` Όνομα σου
      • Πίσω Από τους Λόφους-Beyond the Hills
      • Ζυλ και Τζιμ Jules et Jim
    • Οι χειρότερες ταινίες >
      • You Were Never Really Here - Δεν ήσουν Ποτέ Εδώ
      • Ο αστακός-The lobster
      • Ο Θάνατος τού Ιερού Ελαφιού
  • ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ GREEK PAINTERS
    • GREEK PAINTERS-ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ I ΑΠΟ (A-I) >
      • Αδριανός Σωτήρης - Adrianos Sotiris Painter
      • Aστεριάδης Αγήνορας - Asteriadis Aginor Painter
      • Βακαλό Γεώργιος - Vakalo Georgios Painter
      • Βαλσαμάκης Πάνος - Balsamakis Panos Painter
      • Βαρλάμος Γιώργος - Varlamos Giorgos Painter
      • Βασιλείου Σπύρος - Vassiliou Spyros Painter
      • Βέργη Χρύσα - Vergi Chrιssa Painter
      • Βυζάντιος Περικλής - Vizantios Periklis Painter
      • Γαλάνης Δημήτριος - Galanis Dimitrios Painter
      • Γουναρόπουλος Γιώργος - Gounaropoulos Georgios Painter
      • Γράββαλος Παναγιώτης - Gravvalos Panagiotis Painter
      • Γραμματόπουλος Κώστας - Grammatopoulos Kostas painder
      • Γύζης Νικόλαος - Gizis Nikolaos Painter
      • Διονυσόπουλος Παύλος – Pavlos Dionysopoulos painter
      • Δραγούμης Νίκος - Dragoumis Nikos Painter
      • Εμμανουηλίδου Ράνια - Emmanouilidou Rania Painter
      • Θωμόπουλος ​Επαμεινώνδας – Thomopoulos Epaminondas Painter
      • Ιακωβίδης Γεώργιος – Iakovidis George
    • GREEK PAINTERS-ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ IΙ ΑΠΟ (K-M) >
      • Κανακάκις Λευτέρης – Kanakakis Lefteris
      • Κανέλλης Ορέστης – Kanellis Orestis
      • Κοτσώνης Γιώργος - George Kotsonis painter
      • Κουβάτσου Δέσποινα – Kouvatsou Despina painter
      • Κουκόπουλος Στάθης – Koukopoulos Stathis painter
      • Κούτρικας Γιάννης – Koutrikas Yiannis Painter
      • Λύτρας Νικόλαος - Nikolaos Lytras painter
      • Μαλάμος Κώστας – Malamos Kostas
      • Μαλέας Κωνσταντίνος – Maleas Konstantinos
      • Μαλλιαράκης Αντώνης – Malliarakis Antonis ( Mayo)
      • Μηταράκης Γιάννης – Mitarakis Yiannis
      • Μόραλης Γιάννης – Yiannis Moralis
      • Μπαδόλα Ειρήνη – Badola Irene painder
      • Μπάικας Ραφαήλ - Rafail Baikas painter
      • Μποκόρος Χρήστος – Bokoros Christos
      • Μυταράς Δημήτρης –Mytaras Dimitris
    • GREEK PAINTERS-ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ IΙΙ ΑΠΟ (Ν-P) >
      • Νάτση Κλειώ – Natsi Kleio Painter
      • Νικολάου Ανδρέας – Andreas Nikolaou painter
      • Νικολάου Νίκος – Nikolaou Nikos Painter
      • Ντούτσουλη Σταματίνα - Doutsouli Stamatina painter
      • Ξιφαρά Ιόλη - Ksifara Ioli painter
      • Οικονόμου Μιχαήλ – Michail Εkonomou painter
      • Οικονόμου Οδυσσέας – Ekonomou Odysseas Painter
      • Παλλαντζάς Χρήστος – Pallantzas Christos Painter
      • Παναγιώτου Άγγελος – Panayiotou Angelos Painter
      • Πανουργιάς Σπύρος - Panourgias Spyros painter
      • Πανταζής Περικλής – Periklis Pantazis painter
      • Πανταλέων Θεόδωρος - Pantaleon Theodoros painter
      • Παπά Αγλαϊα – Papa Aglaia Painter
      • Παπαλουκάς Σπύρος – Spyros Papaloukas Painter
      • Παπούλια Σμαράγδα - Papoulia Smaragda painter
      • Παρθένης Κωνσταντίνος – Parthenis Konstantinos Painter
      • Πλακωτάρης Κώστας – Costas Plakotaris painter
      • Πρέκας Πάρις – Prekas Paris Painter
      • Ρέγκος Πολύκλειτος – Rengos Polykleitos Painter
      • Ρήνας Βαγγέλης – Rinas Vangelis Painter
      • Ρόρρης Γιώργος - Rorris Giorgos painter
      • GREEK PAINTERS-ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ IΙΙΙ ΑΠΟ (Σ-Ω) >
        • Σάμιος Παύλος – Pavlos Samios Painter
        • Σεμερτζίδης Βάλιας – Valias Semertzidis Painter
        • Σικελιώτης Γιώργος- Sikeliotis George Painter
        • Σπυρόπουλος Γιάννης – Giannis Spyropoulos Painter
        • Σταθόπουλος Γεώργιος – Georgios Stathopoulos Painter
        • Στέρης Γεράσιμος – Gerasimos Steris Painter
        • Στυλιανού Αυγούστα - Augusta Stylianou painter
        • Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος) – Tassos (Anastasios Alevizos), Engraver
        • Τέτσης Παναγιώτης – Panayotis Tetsis Painter
        • Τσαρούχης Γιάννης – Yannis Tsarouchis Painter
        • Τσίγκος Θανάσης – Thanasis Tsingos Painter
        • Τσιρογιάννης Απόστολος– Tsirogiannis Apostolos painter
        • Φασιανός Αλέκος – Alekos Fasianos Painter
        • Φειδάκης Πάνος - Fidakis Panos painter
        • Φλωρά-Καραβία Θάλια – Thalia Flora-Karavia
        • Χαμπίδης Παύλος – Pavlos Habidis Painter
        • Χάρος Μανώλης – Manolis Charos Painter
        • Χατζηκυριάκος-Γκίκας Νίκος – Nikos Hadjikyriakos Ghikas Painter
        • Χρήστου Σάντρα ζωγράφος – Sandra Christou painter
        • Ψυχοπαίδης Γιάννης – Giannis Psychopedis Painter
  • Photo - Artistic Nude
    • Photo - Artistic nude: Actresses >
      • Adele Exarchopoulos actress
      • Alicia Vikander Actress
      • Amira Casar (Zanganeh) actress, model
      • Angelina Jolie
      • Anne Hathaway actress
      • Astrid Berges- Frisbey actress
      • Audrey Tautou actress
      • Charlize Theron
      • Charlotte Rampling
      • Demi Moore actress
      • Emma Watson actress
      • Emmanuelle Beart actress
      • Erin Wasson actress-model
      • Eva Green actress
      • Jane Birkin
      • Jessica Alba actress
      • Jessica Chastain actress
      • Julia Roberts
      • Julianne Moore actress
      • karolina wydra model
      • Kate Beckinsale actress
      • Keira Knightly actress
      • Kristen Stewart actress
      • Laetitia Casta
      • Lea Seydoux actress
      • Lou Doillon actress
      • Madonna
      • Marie Gillain actress
      • Marine Vacth Actress
      • Marion Cotillard actress
      • Milla Jovovich
      • Monica Bellucci
      • Natalie Portman actress
      • Olga Kurylenko
      • Olivia Wilde actress
      • Penelope Cruz
      • Rachel Weisz actress
      • Salma Hayek actress
      • Sylvia Sakellaridis Actress
      • Uma Thurman
      • Virginie Ledoyen
      • Winona Ryder actress
      • Actresses - photo, nude I
      • Actresses - photo, nude II
      • Actresses - photo, nude III
      • Actresses - photo, nude IV
      • Actresses - photo, nude V
      • Actresses - photo, nude VI
      • Actresses - photo, nude VII
    • Photo - Artistic Nude models >
      • Abbey Lee Kershaw model
      • Adriana Lima
      • Alanna Arrington model
      • Alessandra Ambrosio
      • Alexandra Agoston Model
      • Alexandra Martynova model
      • Alexandra Micu model
      • Alexandria Jade model
      • Ali Michael model
      • Alla Kostromichova model
      • Alyssa Miller model
      • Am Montoya model
      • Amanda Murphy Model
      • Amanda Wellsh model
      • Amber Valleta Model
      • Ana Beatriz Barros model
      • Ana Buljevic model
      • Anais Mali model
      • Anais Pouliot model
      • Anastasia Khodkina model
      • Andrea Margaret Model
      • Andreea Diaconu model
      • Angela Lindvall model
      • Anja Rubik model
      • Anna Christine Speckhart model
      • Anna de Rijk model
      • Anna Ewers model
      • Anna Feok model
      • Anne-Marie Van Dijk model
      • Ansley Gulielmi model
      • Anthea Page model
      • Anya Lyagoshina model
      • Arizona Muse model
      • Audrey Marnay model
      • Aurelie Claudel Model
      • Ava Smith model
      • Aymeline Valade model
      • Bailee Mykell model
      • Bambi Northwood-Blyth model
      • Bar Refaeli model
      • Barbara Fialho model
      • Barbara Palvin model
      • Behati Prinsloo model
      • Bella Hadid model
      • Bette Franke model
      • Bianca Balti model
      • Birgit Kos model
      • Blanca Padilla model
      • Bo Don model
      • Bree Addams model
      • Bregje Heinen model
      • Brenda Schad model
      • Bridget Hall model
      • Brooke Lynne Model
      • Cameron Russell model
      • Camille Rowe model
      • Candice Swanepoel model
      • Cara Delevingne model
      • Carla Bruni
      • Carmen Kass Model
      • Carola Remer model
      • Caroline Corinth model
      • Carolyn-Murphy model
      • Carre Otis model actress
      • Caterina Ravaglia model
      • Catherine McNeil model
      • Celia Hammond model
      • Charlee Fraser Model
      • Charlotte Tomas model
      • Charon Cooijmans model
      • Chiara Baschetti model
      • Chiara Scelsi model
      • Chloe Lecareux model
      • Chloe Sevigny actress model
      • Christy Turlington
      • Cindy Bruna model
      • Cindy Crawford
      • Conie Vallese model
      • Constance Jablonski model
      • Cordula Reyer model
      • Crista Cober Model
      • Cristina Kravic model
      • Cristina Piccone model
      • Crystal Renn model
      • Daria Strokous model
      • Daria Werbowy model
      • Debbie Deitering model
      • Diana Dondoe model
      • Diane Kruger model actress
      • Doutzen Kroes model
      • Drake Burnette model
      • Dree Hemingway model
      • Edie Campbell model
      • Edita Vilkeviciute model
      • Elisa Sednaoui model
      • Eliza Cummings model
      • Elise Crombez model
      • Elle Macpherson model
      • Elsa Hosk model
      • Emily Didonato model
      • Eniko Mihalik model
      • Erin O'Connor model
      • Erin Shea Model
      • Esther Canadas model
      • Eugenia Volodina model
      • Eva Herzigova
      • Fei Fei Sun model
      • Flavia Lucini model
      • Frankie Rayder model
      • Freja Beha Erichsen
      • Frida Gustavsson by
      • Georgia Fowler model
      • Georgia Hilmer model
      • Gia Carangi model
      • Giedre Dukauskaite model
      • Gigi hadid model
      • Gisele Bundchen Model
      • Grace Elizabeth model
      • Guinevere Van Seenus model
      • Hana Jirickova model
      • Hanna Sorheim model
      • Hannah Ferguson model
      • Heather Kemesky model
      • Helena Christensen Model
      • Helena Severin model
      • Hilary Rhoda model
      • Iana Godnia model
      • Irina Shayk model
      • Isabeli Fontana model
      • Iselin Steiro model
      • Izabel Goulart model
      • Jac Monika Jagaciak model
      • Jacquelyn Jablonski model
      • Jade Mezard model
      • Jamie Bochert model
      • Jean Shrimpton model
      • Jerry Hall model
      • Jessica Lee Buchanan model
      • Jessica Miller model
      • Jessica Stam model
      • Joan Smalls model
      • Josephine Le Tutour model
      • Josephine Skriver model
      • Juli Foster model
      • Julia - Daniel Bauer
      • Julia Bergshoeff model
      • Julia Hafstrom model
      • Julia Liepa Model
      • Julia Stegner model
      • Julia Valimaki model
      • Julia van Os model
      • Kaia Gerber model
      • Kara Neko model
      • Kara Young model
      • Karen Elson model
      • Karlie Kloss model
      • Karmen Pedaru model
      • Kasia Struss model
      • Kate Bogurcharskaia model
      • Kate Moss
      • Kati Nescher model
      • Katlin Aas model
      • Katlyn Lacoste model
      • Keira Grant Model
      • Kelly Cunningham Model
      • Kelsey Dylan model
      • Kendall Jenner model
      • Kristen McMenamy model
      • Kyotocat model
      • Lara Stone model
      • Larissa Hofmann model
      • Lauren Hutton Model
      • Lauren Marshall model
      • Lee Miller model, photographer
      • Lesly Masson model
      • Lily Aldridge model
      • Lily Stewart model
      • Linda Evangelista
      • Lise Olsen model
      • Liu Wen model
      • Liv Tyler actress-model
      • Liya Kebede model
      • Luma Grothe model
      • Luna Bijl Model
      • Magdalena Frackowiak model
      • Magdalena Klebanska model
      • Maggie Rizer model
      • Malgosia Bela model
      • Mali Koopman model
      • Manon Leloup model
      • Mara Darmousli Model
      • Maria Barlin Μodel
      • Mariacarla Boscono model
      • Marie Piovesan model
      • Marikka Juhler model
      • Marilhea Peillard model
      • Marine Deleeuw Model
      • Marique Schimmel model
      • Marloes Horst model
      • Marte Mei Van Haaster model
      • Maud Le Fort model
      • Melissa Troutt model
      • Mica Arganaraz model
      • Ming Xi Model
      • Mini Anden model actress
      • Mirte Maas model
      • Missy Rayder model
      • Moa Aberg model
      • Myrtille Revemont model
      • Nadja Auermann Model
      • Nadja Bender model
      • Natalia Vodianova model
      • Natasha Poly model
      • Nettie Harris Model
      • Ophelie Guillermand model
      • Othilia Simon Model
      • Patricia Van Der Vliet model
      • Patrycja Gardygajlo model
      • Rachel Williams model
      • Raica Oliveira model
      • Rebecca Tun model
      • Renata Sozzi model
      • Rianne Van Rompaey model
      • Roarie Yum Model
      • Ronja Furrer model
      • Roos Van Eik model
      • Ros Georgiou model
      • Rose Gilroy model
      • Rose Smith model
      • Rosie Huntington model
      • Sabrina Ioffreda model
      • Sam Rollinson model
      • Samantha Gradoville model
      • Sara Blomqvist model
      • Sara Pavan Model
      • Sara Sampaio model
      • Sarah Brannon model
      • Sasha Luss model
      • Sasha Pivovarova
      • Saskia de Brauw model
      • Shalom Harlow model
      • Sigrid Agren model
      • Sofia Fanego model
      • Sophia Ahrens model
      • Sophie Touchet model
      • Steffy Argelich model
      • Stella Maxwell model
      • Stella Tennant model
      • Stephanie Seymour model
      • Suvi Koponen model
      • Tasha Tilberg model
      • Tatjana Patitz Model
      • Taylor Hill model
      • Toni Garrn model
      • Trish Davis model
      • Valerija Kelava model
      • Valery Kaufman model
      • Vanessa Axente model
      • Vanessa Moody model
      • Viki Koulianou model
      • Vittoria Ceretti model
      • Vivien Solari Model
      • Yasmin Le Bon model
      • Zlata Mangafic model
      • Zoi Aggeliki Mantzakanis
      • Zuzanna Bijoch model
    • Photo - Artistic Nude photographers >
      • Adam Franzino photographer
      • Adolfo Valente photographer
      • Adrian Sztruks photographer
      • Agata Pospieszynska photographer
      • Alasdair McLellan Photographer
      • Albert Watson Photographer
      • Alex Cayley photographer
      • Alexander Neumann photographer
      • Alexandra Nataf photographer
      • Alexi Lubomirski photographer
      • Alina Lebedeva Photographer
      • Alique Photographer
      • An Le Phptographer
      • Andre Carrara photographer
      • Αndre de Dienes
      • Andreas Ortner photographer
      • Angelo Pennetta photographer
      • Annemarieke Van Drimmelen
      • Annie Leibovitz photographer
      • Art T Photographers
      • ART T - Photos
      • Arthur Elgort photographer
      • Ben Weller photographer
      • Benny Horne photographer
      • Bettina Rheims Photographer
      • Billy Kidd photographer
      • Bjorn Iooss photographer
      • Boe Marion photographer
      • Boo George photographer
      • Bruce Weber Photographer
      • Bryan Adams Photographer
      • Cameron Hammond photographer
      • Camilla Akrans Photographer
      • Carlotta Manaigo photographer
      • Carter Smith photographer
      • Cass Bird Photographer
      • Cedric Buchet photographer
      • Chadwick Tyler photographer
      • Chip Willis photographer
      • Chris Colls photographer
      • Chris Von Wangenheim photographer
      • Christian Coigny photographer
      • Christian MacDonald photographer
      • Collier Schorr Photographer
      • Craig McDean
      • Dahmane Benanteur Photographer
      • Dan Martensen Photographer
      • Daniel Bauer
      • Daniel Jackson Photographer
      • Daniele & Iango photographers
      • Daniella Rech photographer
      • Darren Ankenman Photographer
      • Darren McDonald photographer
      • David Bailey Photographer
      • David Bellemere Photographer
      • David Hamilton
      • David Hilton photographer
      • David Roemer Photographer
      • David Sims photographer
      • Dean Freeman photographer
      • Dmitriy Chapala Photographer
      • Drew Jarrett Photographer
      • Driu & Tiago photographers
      • Edward Weston Photographer
      • Ellen Von Unwerth Photographer
      • Emma Tempest Photographer
      • Emmet Gowin Photographer
      • Eric Guillemain photographer
      • Fabrizio Ferri Photographer
      • Fred Meylan Photographer
      • Gabriele Rigon photographer
      • Gabriel Amano Photographer
      • George Holz photographer
      • George Pitts photographer
      • Giampaolo Sgura Photographer
      • Gianluca Fontana photographer
      • Gilles Bensimon Photographer
      • Glen Luchford Photographer
      • Greg Kadel Photographer
      • Greg Swales photographer
      • Gregory Harris photographer
      • Günter Rössler photographer
      • Hannes Caspar photographer
      • Hans Neumann photographer
      • Hasse Nielsen photographer
      • Hedi Slimane Photographer
      • Helmut Newton
      • Henrique Gendre photographer
      • Herbert Matter Photographer
      • Herb Ritts
      • Hugh Lippe photographer
      • Hyea W. Kang photographer
      • Igor Vasiliadis
      • Inez and Vinoodh Photographers
      • Irving Penn photographer
      • Jack Welpott photographer
      • Jacques Bourboulon photographer
      • Jan Cibula photographer
      • Jan Welters photographer
      • jason kibbler photographer
      • Jason Kim photographer
      • Javier Vallhonrat photographer
      • Jean Francois Jonvelle Photographer
      • Jean Jacques André
      • Jeanloup Sieff photographer
      • Jean Baptiste Mondino Photographer
      • Jiri Ruzek Photographer
      • Jock Sturges photographer
      • Josh Olins Photographer
      • Juergen Teller Photographer
      • Karim Sadli photographer
      • Karl Lagerfeld
      • Klaus Ender Photographer
      • Lachlan Bailey Photographer
      • Liz Collins photographer
      • Luigi & Iango Photographer
      • Man Ray Photographer
      • Manolo Campion photographer
      • Manu Madelaine Photographer
      • Marc Rivière Photographer
      • Marcin Tyszka photographer
      • Marcus Ohlsson photographer
      • Mariano Vivanco photographer
      • Mario Sorrenti Photographer
      • Mario Testino Photographer
      • Mark Abrahams photographer
      • Mark Segal Photographer
      • Matt Easton photographer
      • Matteo Montanari photographer
      • Mert Alas & Marcus Piggott Photographers
      • Michael Brus Photographer
      • Michael Cordiez Photographer
      • Michael Schwartz photographer
      • Michel Comte Photographer
      • Michelangelo Di Battista photographer
      • Miguel Reveriego photographer
      • Mikael Jansson
      • Mike Dowson photographer
      • Mikey McMichaels photographer
      • Naomi Yang Photographer
      • Nathaniel Goldberg photographer
      • Nick Dorey photographer
      • Nick Hudson photographer
      • Nico Bustos photographer
      • Nicolas Guerin Photographer
      • Nicole Bentley photographer
      • Nobuyoshi Arakie photographer
      • Pamela Hanson photographer
      • Paola Kudacki photographer
      • Paolo Roversi Photographer
      • Patrick Demarchelier Photographer
      • Paul Schmidt photographer
      • Peter Basch photographer
      • Peter Lindmbergh Photographer
      • Phil Poynter photographer
      • Philip Gay photographer
      • Quentin de Briey
      • Raf Stahelin photographer
      • Rankin photographer
      • Regan Cameron photographer
      • Riccardo Vimercati photographer
      • Richard Avedon photographer
      • Rokas Darulis photographer
      • Sante D’Orazio Photographer
      • Santiago & Mauricio Sierra photographers
      • Sean & Seng photographers
      • Sebastian Faena photographer
      • Sebastian Kim Photographer
      • Selina Mayer Photographer
      • Simon Upton photographer
      • Sofia Sanchez & Mauro Mongiello photographers
      • Solve Sundsbo Pfotographer
      • Sonia Szostak photographer
      • Stas Komarovski photographer
      • Stefano Galuzzi photographer
      • ​Stephane Coutelle photographer
      • Steven Meisel Photographer
      • Steven Pan photographer
      • Sylvie Lancrenon Photographer
      • Takis Diamantopoulos
      • Terry O'Neill Photographer
      • Terry Richardson
      • Thanassis Krikis photographer
      • Thomas Whiteside photographer
      • Tom Craig Photographer
      • Tom Munro photographer
      • Tom Schirmacher Photographer
      • Tony Potts Photographer
      • Txema Yeste Photographer
      • Victor Demarchelier photographer
      • Vincent Peters Photographer
      • Ward Ivan Rafik photographer
      • Will Davidson photographer
      • Will Vendramini photographer
      • Willy Vanderperre photographer
      • Xavi Gordo photographer
      • Yelena Yemchuk Photographer
      • Yiorgos Mavropoulos photographer
      • Yu Tsai photographer
      • Yulia Gorbachenko photographer
      • Zee Nunes photographer
      • Zoey Grossman Photographer
      • Zoltan Tombor photographer
      • Artistic Nude Photographers
  • ΑΘΕΪΑ
    • Αδελφοί Καραμαζώφ
    • Επίκουρος Λουκρήτιος
    • Ο άνθρωπος δημιούργησε το Θεό
    • Σαντ Ρομαντισμός
    • Το Κακό μέσα σε μια Φύση χωρίς Θεό.
    • Τυχαίο Τυχαιότητα
  • Δανέζης Μάνος - matrix
  • ΦΙΛΟΖΩΊΑ - ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
    • Ηλίας Βενέζης Από την Αιολική Γη, Το Καμηλάκι
    • Λογοτεχνία και ζώα
    • Τζον Κούτσι και τα Ζώα
    • Το Κακό μέσα στη Φύση.
  • Προσωπικά εκ βαθέων
  • Κρητική μουσική. Αφιέρωμα στα Συρτά
    • Κρητικά Συρτά οι Δημιουργοί
    • Τα Συρτά πριν τον Σκορδαλό
    • Κρητικά Συρτά Οι Δεξιοτέχνες
  • Κρητική μουσική Αφιέρωμα στις Κοντυλιές.
  • Η γυναίκα στην Κρητική μουσική και το τραγούδι
  • Πολιτική Απορρήτου
  • Contact Form
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΙΗΣΗ
    • ΠΟΙΗΜΑΤΑ Ι ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
    • ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΙΙ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
    • ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΙΙI ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
    • ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΙV ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ
    • Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ ποιήματα
    • Αλεξάκης Ορέστης ποιήματα
    • Αναγνωστάκης Μανώλης
    • Αναγνωστοπούλου Γιόλα-Παύλ. Σιδηρόπουλος
    • Βαγενάς Νάσος ποιήματα
    • Βαρβέρης Γιάννης ποιήματα
    • Γεραλής Γιώργος ποιήματα
    • Δημουλά Κική ποιήματα >
      • Δημουλά Κική ποιήματα Ανθολόγηση I
      • Δημουλά Κική ποιήματα Ανθολόγηση ΙΙ
      • Δημουλά η Υπαρξιακή Ποιήτρια
    • Ελύτης Οδυσσέας >
      • Οδυσσέας Ελύτης Άξιον Εστί
      • Eλύτης ερωτικά ποιήματα
      • Ελύτης Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό
      • Ελύτης Ήλιος ο Πρώτος
      • Ελύτης Προσανατολισμοί
      • Ελύτης Το Μονόγραμμα
    • Καβάφης Κωνσταντίνος >
      • Καβάφης Ερωτικά Ηδονικά ποιήματα
      • Καβάφης Ιστορικά: Μακεδόνες Αθηναίοι Σπαρτιά&ta
      • Καβάφης: Ιστορικά Πτολεμαίοι Ρωμαίοι
      • Καβάφης Ιστορικά Αντίοχοι Σελευκίδες Πέρσ&eps
      • Καβάφης Φιλοσοφικά Στοχαστικά Διδαχτικά
      • Καβάφης Χριστιανοί Εθνικοί Ιουλιανός
    • Καρυωτάκης Κώστας ποιήματα >
      • Καρυωτάκης Σεφέρης
      • Καρυωτάκης Αριστερά.
    • Κουράκης Τάσος ποιήματα
    • Κωσταβάρας Θανάσης ποιήματα
    • Μανουσάκης Γιώργης ποιητής
    • Νέοι της Σιδώνας
    • Νικηφόρου Τόλης ποιήματα.
    • Ουράνης Κώστας ποιήματα
    • Παπαντωνίου Ζαχαρίας ποιήματα
    • Πατρίκιος Τίτος ποιήματα
    • Πολέμης Ιωάννης Ποιήματα
    • Πορφύρης Τάσος ποιήματα
    • Ρίτσος Γιάννης ποιήματα
    • Ρουμελιωτάκης Χρίστος
    • Σεφέρης Γιώργος >
      • Γιώργος Σεφέρης Ποιήματα
      • Μαρώ Σεφέρη-Σεφέρης Γιώργος
      • Σεφέρης Κίχλη
      • Σεφέρης ΜΙΑ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ "ΚΙΧΛΗ"
      • Σεφέρης Μια Σκηνοθεσία για την Κίχλη, Τα Αντί
      • Ερωτικός λόγος Γιώργος Σεφέρης
      • Ο Ερωτευμένος Σεφέρης
      • Σεφέρης ερωτικά ποιήματα και ψήγματα.
    • Χατζηδάκη Ρένα (Μαρίνα) Κατάσταση Πολιορκίας
    • Χατζηλαζάρου Μάτση ποιήματα
  • ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
    • ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ >
      • Βενέζης Ηλίας Αιολική Γη
      • Διβάνη Λένα, Οι γυναίκες της Ζωής της
      • Πανσέληνος Αλέξης Σκοτεινές Επιγραφές
      • Χάκκας Μάριος - Ο Μπιντές
    • ΞΕΝΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ >
      • Βιρτζίνια Γουλφ Η κυρία Νταλογουέι
      • Bιρ. Γουλφ Η κυρία Νταλογουέι Ανθολόγηση
      • Γιασουνάρι Καβαμπάτα Η χώρα του Χιονιού
      • Γιασ. Καβαμπάτα Το σπίτι των κοιμισμένων κοριτσι&
      • Λάσλο Κρασναχορκάι - Πόλεμος και πόλεμος
      • Μαρσέλ Προυστ Αναζητώντας το χαμένο χρόνο >
        • Από τη μεριά του Σουάν- 1. Κομπραί
        • Από τη μεριά τού Σουάν-2. Ένας έρωτας τού Σουάν
        • Από τη μεριά τού Σουάν. 3. Ονόματα τόπων: το όνομα.
      • Κνουτ Χάμσουν Η Πείνα
      • Μίλαν Κούντερα Η Αθανασία
      • Μίλαν Κούντερα Ωτοστόπ
      • Μουρακάμι Χαρούκι Το κουρδιστό πουλί
      • Όσκαρ Γουάιλντ, το πορτρέτο τού Ντόριαν Γκρέυ
      • Πάτρικ Ζίσκιντ Το άρωμα
      • Σιμό Τι λέει η Λιλά
      • Τζούλιαν Μπάρνς Ένα κάποιο τέλος
      • Τζούλιαν Μπάρνς περί Ανέμων...
      • Φερντινάν Σελίν Ταξίδι στην άκρη της νύχτας
  • ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
    • Αγαπημένες ταινίες >
      • Γυμνός Naked Μάικ Λι (Mike Light)
      • Η Ψυχή στο Στόμα, Οικονομίδης
      • Μετά την πρόβα Μπέργκμαν
      • Μικρή Ιστορία για ένα έρωτα. A Short Film About Love
      • Ο Μελισσοκόμος ταινία
      • Οι Ώρες The Hours (2002)
      • Ποιος Φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ; Who ᾿s Afraid of Virginia Woolf?
      • Πριν το Ξημέρωμα Before Sunrise
      • Requiem for a dream
      • Saraband Μπέργκμαν
      • Σεξ Ψέματα και Βιντεοταινίες-Sex Lies and Videotapes
      • Σκηνές από ένα Γάμο - Scenes from a Marriage
      • Σπιρτόκουτο ταινία - Matchbox movie
      • Talk Radio movie
      • Tape (2001)
      • Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι Last Tango in Paris
    • Καλές ταινίες >
      • (500) Μέρες με τη Σάμερ-(500) Days of Summer
      • Bad Timing (1980), Η Δύναμη της Σάρκας
      • Bilitis David Hamilton
      • Ένας άνδρας και μια γυναίκα
      • Ένας Χωρισμός A Separation
      • Fish Tank
      • Ken Park - Lary Klark.
      • Λάουρα Laura David Hamilton
      • Μια χρονιά ακόμα Another year
      • Μοναχικές καρδιές Α love song for Bobby Long
      • Ο Θάνατος και η Κόρη Death and the Maiden
      • Όταν ο Χάρι Γνώρισε την Σάλι... When Harry Met Sally... (1989)
      • Red Road, Άντρέα Άρνολντ
      • Σαρκική Εξάρτηση Intimacy
      • Tο παιγνίδι της αποπλάνησης Cracks
      • Το παρελθόν, Le Passe
      • Χειμωνιάτικο Φως Winter Light
    • Μέτριες ταινίες >
      • Η Κόλαση Μέσα μας L`Enfer
      • Μια βραδιά στο Νότινγκ Χιλ Notting Hill
      • Κλίματα Αγάπης Iklimler
      • Νυκτόβια Πλάσματα Nocturnal Animals
      • Σκοτεινός κόσμος Havoc
      • Στημένο παιγνίδι Hard Candy
      • Τι λέει η Λιλά - Lila says
      • Το Δέντρο της Ζωής The Tree of Life
      • Τσακισμένα Λουλούδια Broken Flowers
    • Κακές Ταινίες >
      • First Reformed Ακρότητες ταινία
      • Αγάπη σαν Ναρκωτικό Love and Other Drugs
      • Εξ Επαφής - Closer
      • Love (2015) movie.
      • Να Με Φωνάζεις με τ` Όνομα σου
      • Πίσω Από τους Λόφους-Beyond the Hills
      • Ζυλ και Τζιμ Jules et Jim
    • Οι χειρότερες ταινίες >
      • You Were Never Really Here - Δεν ήσουν Ποτέ Εδώ
      • Ο αστακός-The lobster
      • Ο Θάνατος τού Ιερού Ελαφιού
  • ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ GREEK PAINTERS
    • GREEK PAINTERS-ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ I ΑΠΟ (A-I) >
      • Αδριανός Σωτήρης - Adrianos Sotiris Painter
      • Aστεριάδης Αγήνορας - Asteriadis Aginor Painter
      • Βακαλό Γεώργιος - Vakalo Georgios Painter
      • Βαλσαμάκης Πάνος - Balsamakis Panos Painter
      • Βαρλάμος Γιώργος - Varlamos Giorgos Painter
      • Βασιλείου Σπύρος - Vassiliou Spyros Painter
      • Βέργη Χρύσα - Vergi Chrιssa Painter
      • Βυζάντιος Περικλής - Vizantios Periklis Painter
      • Γαλάνης Δημήτριος - Galanis Dimitrios Painter
      • Γουναρόπουλος Γιώργος - Gounaropoulos Georgios Painter
      • Γράββαλος Παναγιώτης - Gravvalos Panagiotis Painter
      • Γραμματόπουλος Κώστας - Grammatopoulos Kostas painder
      • Γύζης Νικόλαος - Gizis Nikolaos Painter
      • Διονυσόπουλος Παύλος – Pavlos Dionysopoulos painter
      • Δραγούμης Νίκος - Dragoumis Nikos Painter
      • Εμμανουηλίδου Ράνια - Emmanouilidou Rania Painter
      • Θωμόπουλος ​Επαμεινώνδας – Thomopoulos Epaminondas Painter
      • Ιακωβίδης Γεώργιος – Iakovidis George
    • GREEK PAINTERS-ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ IΙ ΑΠΟ (K-M) >
      • Κανακάκις Λευτέρης – Kanakakis Lefteris
      • Κανέλλης Ορέστης – Kanellis Orestis
      • Κοτσώνης Γιώργος - George Kotsonis painter
      • Κουβάτσου Δέσποινα – Kouvatsou Despina painter
      • Κουκόπουλος Στάθης – Koukopoulos Stathis painter
      • Κούτρικας Γιάννης – Koutrikas Yiannis Painter
      • Λύτρας Νικόλαος - Nikolaos Lytras painter
      • Μαλάμος Κώστας – Malamos Kostas
      • Μαλέας Κωνσταντίνος – Maleas Konstantinos
      • Μαλλιαράκης Αντώνης – Malliarakis Antonis ( Mayo)
      • Μηταράκης Γιάννης – Mitarakis Yiannis
      • Μόραλης Γιάννης – Yiannis Moralis
      • Μπαδόλα Ειρήνη – Badola Irene painder
      • Μπάικας Ραφαήλ - Rafail Baikas painter
      • Μποκόρος Χρήστος – Bokoros Christos
      • Μυταράς Δημήτρης –Mytaras Dimitris
    • GREEK PAINTERS-ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ IΙΙ ΑΠΟ (Ν-P) >
      • Νάτση Κλειώ – Natsi Kleio Painter
      • Νικολάου Ανδρέας – Andreas Nikolaou painter
      • Νικολάου Νίκος – Nikolaou Nikos Painter
      • Ντούτσουλη Σταματίνα - Doutsouli Stamatina painter
      • Ξιφαρά Ιόλη - Ksifara Ioli painter
      • Οικονόμου Μιχαήλ – Michail Εkonomou painter
      • Οικονόμου Οδυσσέας – Ekonomou Odysseas Painter
      • Παλλαντζάς Χρήστος – Pallantzas Christos Painter
      • Παναγιώτου Άγγελος – Panayiotou Angelos Painter
      • Πανουργιάς Σπύρος - Panourgias Spyros painter
      • Πανταζής Περικλής – Periklis Pantazis painter
      • Πανταλέων Θεόδωρος - Pantaleon Theodoros painter
      • Παπά Αγλαϊα – Papa Aglaia Painter
      • Παπαλουκάς Σπύρος – Spyros Papaloukas Painter
      • Παπούλια Σμαράγδα - Papoulia Smaragda painter
      • Παρθένης Κωνσταντίνος – Parthenis Konstantinos Painter
      • Πλακωτάρης Κώστας – Costas Plakotaris painter
      • Πρέκας Πάρις – Prekas Paris Painter
      • Ρέγκος Πολύκλειτος – Rengos Polykleitos Painter
      • Ρήνας Βαγγέλης – Rinas Vangelis Painter
      • Ρόρρης Γιώργος - Rorris Giorgos painter
      • GREEK PAINTERS-ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ IΙΙΙ ΑΠΟ (Σ-Ω) >
        • Σάμιος Παύλος – Pavlos Samios Painter
        • Σεμερτζίδης Βάλιας – Valias Semertzidis Painter
        • Σικελιώτης Γιώργος- Sikeliotis George Painter
        • Σπυρόπουλος Γιάννης – Giannis Spyropoulos Painter
        • Σταθόπουλος Γεώργιος – Georgios Stathopoulos Painter
        • Στέρης Γεράσιμος – Gerasimos Steris Painter
        • Στυλιανού Αυγούστα - Augusta Stylianou painter
        • Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος) – Tassos (Anastasios Alevizos), Engraver
        • Τέτσης Παναγιώτης – Panayotis Tetsis Painter
        • Τσαρούχης Γιάννης – Yannis Tsarouchis Painter
        • Τσίγκος Θανάσης – Thanasis Tsingos Painter
        • Τσιρογιάννης Απόστολος– Tsirogiannis Apostolos painter
        • Φασιανός Αλέκος – Alekos Fasianos Painter
        • Φειδάκης Πάνος - Fidakis Panos painter
        • Φλωρά-Καραβία Θάλια – Thalia Flora-Karavia
        • Χαμπίδης Παύλος – Pavlos Habidis Painter
        • Χάρος Μανώλης – Manolis Charos Painter
        • Χατζηκυριάκος-Γκίκας Νίκος – Nikos Hadjikyriakos Ghikas Painter
        • Χρήστου Σάντρα ζωγράφος – Sandra Christou painter
        • Ψυχοπαίδης Γιάννης – Giannis Psychopedis Painter
  • Photo - Artistic Nude
    • Photo - Artistic nude: Actresses >
      • Adele Exarchopoulos actress
      • Alicia Vikander Actress
      • Amira Casar (Zanganeh) actress, model
      • Angelina Jolie
      • Anne Hathaway actress
      • Astrid Berges- Frisbey actress
      • Audrey Tautou actress
      • Charlize Theron
      • Charlotte Rampling
      • Demi Moore actress
      • Emma Watson actress
      • Emmanuelle Beart actress
      • Erin Wasson actress-model
      • Eva Green actress
      • Jane Birkin
      • Jessica Alba actress
      • Jessica Chastain actress
      • Julia Roberts
      • Julianne Moore actress
      • karolina wydra model
      • Kate Beckinsale actress
      • Keira Knightly actress
      • Kristen Stewart actress
      • Laetitia Casta
      • Lea Seydoux actress
      • Lou Doillon actress
      • Madonna
      • Marie Gillain actress
      • Marine Vacth Actress
      • Marion Cotillard actress
      • Milla Jovovich
      • Monica Bellucci
      • Natalie Portman actress
      • Olga Kurylenko
      • Olivia Wilde actress
      • Penelope Cruz
      • Rachel Weisz actress
      • Salma Hayek actress
      • Sylvia Sakellaridis Actress
      • Uma Thurman
      • Virginie Ledoyen
      • Winona Ryder actress
      • Actresses - photo, nude I
      • Actresses - photo, nude II
      • Actresses - photo, nude III
      • Actresses - photo, nude IV
      • Actresses - photo, nude V
      • Actresses - photo, nude VI
      • Actresses - photo, nude VII
    • Photo - Artistic Nude models >
      • Abbey Lee Kershaw model
      • Adriana Lima
      • Alanna Arrington model
      • Alessandra Ambrosio
      • Alexandra Agoston Model
      • Alexandra Martynova model
      • Alexandra Micu model
      • Alexandria Jade model
      • Ali Michael model
      • Alla Kostromichova model
      • Alyssa Miller model
      • Am Montoya model
      • Amanda Murphy Model
      • Amanda Wellsh model
      • Amber Valleta Model
      • Ana Beatriz Barros model
      • Ana Buljevic model
      • Anais Mali model
      • Anais Pouliot model
      • Anastasia Khodkina model
      • Andrea Margaret Model
      • Andreea Diaconu model
      • Angela Lindvall model
      • Anja Rubik model
      • Anna Christine Speckhart model
      • Anna de Rijk model
      • Anna Ewers model
      • Anna Feok model
      • Anne-Marie Van Dijk model
      • Ansley Gulielmi model
      • Anthea Page model
      • Anya Lyagoshina model
      • Arizona Muse model
      • Audrey Marnay model
      • Aurelie Claudel Model
      • Ava Smith model
      • Aymeline Valade model
      • Bailee Mykell model
      • Bambi Northwood-Blyth model
      • Bar Refaeli model
      • Barbara Fialho model
      • Barbara Palvin model
      • Behati Prinsloo model
      • Bella Hadid model
      • Bette Franke model
      • Bianca Balti model
      • Birgit Kos model
      • Blanca Padilla model
      • Bo Don model
      • Bree Addams model
      • Bregje Heinen model
      • Brenda Schad model
      • Bridget Hall model
      • Brooke Lynne Model
      • Cameron Russell model
      • Camille Rowe model
      • Candice Swanepoel model
      • Cara Delevingne model
      • Carla Bruni
      • Carmen Kass Model
      • Carola Remer model
      • Caroline Corinth model
      • Carolyn-Murphy model
      • Carre Otis model actress
      • Caterina Ravaglia model
      • Catherine McNeil model
      • Celia Hammond model
      • Charlee Fraser Model
      • Charlotte Tomas model
      • Charon Cooijmans model
      • Chiara Baschetti model
      • Chiara Scelsi model
      • Chloe Lecareux model
      • Chloe Sevigny actress model
      • Christy Turlington
      • Cindy Bruna model
      • Cindy Crawford
      • Conie Vallese model
      • Constance Jablonski model
      • Cordula Reyer model
      • Crista Cober Model
      • Cristina Kravic model
      • Cristina Piccone model
      • Crystal Renn model
      • Daria Strokous model
      • Daria Werbowy model
      • Debbie Deitering model
      • Diana Dondoe model
      • Diane Kruger model actress
      • Doutzen Kroes model
      • Drake Burnette model
      • Dree Hemingway model
      • Edie Campbell model
      • Edita Vilkeviciute model
      • Elisa Sednaoui model
      • Eliza Cummings model
      • Elise Crombez model
      • Elle Macpherson model
      • Elsa Hosk model
      • Emily Didonato model
      • Eniko Mihalik model
      • Erin O'Connor model
      • Erin Shea Model
      • Esther Canadas model
      • Eugenia Volodina model
      • Eva Herzigova
      • Fei Fei Sun model
      • Flavia Lucini model
      • Frankie Rayder model
      • Freja Beha Erichsen
      • Frida Gustavsson by
      • Georgia Fowler model
      • Georgia Hilmer model
      • Gia Carangi model
      • Giedre Dukauskaite model
      • Gigi hadid model
      • Gisele Bundchen Model
      • Grace Elizabeth model
      • Guinevere Van Seenus model
      • Hana Jirickova model
      • Hanna Sorheim model
      • Hannah Ferguson model
      • Heather Kemesky model
      • Helena Christensen Model
      • Helena Severin model
      • Hilary Rhoda model
      • Iana Godnia model
      • Irina Shayk model
      • Isabeli Fontana model
      • Iselin Steiro model
      • Izabel Goulart model
      • Jac Monika Jagaciak model
      • Jacquelyn Jablonski model
      • Jade Mezard model
      • Jamie Bochert model
      • Jean Shrimpton model
      • Jerry Hall model
      • Jessica Lee Buchanan model
      • Jessica Miller model
      • Jessica Stam model
      • Joan Smalls model
      • Josephine Le Tutour model
      • Josephine Skriver model
      • Juli Foster model
      • Julia - Daniel Bauer
      • Julia Bergshoeff model
      • Julia Hafstrom model
      • Julia Liepa Model
      • Julia Stegner model
      • Julia Valimaki model
      • Julia van Os model
      • Kaia Gerber model
      • Kara Neko model
      • Kara Young model
      • Karen Elson model
      • Karlie Kloss model
      • Karmen Pedaru model
      • Kasia Struss model
      • Kate Bogurcharskaia model
      • Kate Moss
      • Kati Nescher model
      • Katlin Aas model
      • Katlyn Lacoste model
      • Keira Grant Model
      • Kelly Cunningham Model
      • Kelsey Dylan model
      • Kendall Jenner model
      • Kristen McMenamy model
      • Kyotocat model
      • Lara Stone model
      • Larissa Hofmann model
      • Lauren Hutton Model
      • Lauren Marshall model
      • Lee Miller model, photographer
      • Lesly Masson model
      • Lily Aldridge model
      • Lily Stewart model
      • Linda Evangelista
      • Lise Olsen model
      • Liu Wen model
      • Liv Tyler actress-model
      • Liya Kebede model
      • Luma Grothe model
      • Luna Bijl Model
      • Magdalena Frackowiak model
      • Magdalena Klebanska model
      • Maggie Rizer model
      • Malgosia Bela model
      • Mali Koopman model
      • Manon Leloup model
      • Mara Darmousli Model
      • Maria Barlin Μodel
      • Mariacarla Boscono model
      • Marie Piovesan model
      • Marikka Juhler model
      • Marilhea Peillard model
      • Marine Deleeuw Model
      • Marique Schimmel model
      • Marloes Horst model
      • Marte Mei Van Haaster model
      • Maud Le Fort model
      • Melissa Troutt model
      • Mica Arganaraz model
      • Ming Xi Model
      • Mini Anden model actress
      • Mirte Maas model
      • Missy Rayder model
      • Moa Aberg model
      • Myrtille Revemont model
      • Nadja Auermann Model
      • Nadja Bender model
      • Natalia Vodianova model
      • Natasha Poly model
      • Nettie Harris Model
      • Ophelie Guillermand model
      • Othilia Simon Model
      • Patricia Van Der Vliet model
      • Patrycja Gardygajlo model
      • Rachel Williams model
      • Raica Oliveira model
      • Rebecca Tun model
      • Renata Sozzi model
      • Rianne Van Rompaey model
      • Roarie Yum Model
      • Ronja Furrer model
      • Roos Van Eik model
      • Ros Georgiou model
      • Rose Gilroy model
      • Rose Smith model
      • Rosie Huntington model
      • Sabrina Ioffreda model
      • Sam Rollinson model
      • Samantha Gradoville model
      • Sara Blomqvist model
      • Sara Pavan Model
      • Sara Sampaio model
      • Sarah Brannon model
      • Sasha Luss model
      • Sasha Pivovarova
      • Saskia de Brauw model
      • Shalom Harlow model
      • Sigrid Agren model
      • Sofia Fanego model
      • Sophia Ahrens model
      • Sophie Touchet model
      • Steffy Argelich model
      • Stella Maxwell model
      • Stella Tennant model
      • Stephanie Seymour model
      • Suvi Koponen model
      • Tasha Tilberg model
      • Tatjana Patitz Model
      • Taylor Hill model
      • Toni Garrn model
      • Trish Davis model
      • Valerija Kelava model
      • Valery Kaufman model
      • Vanessa Axente model
      • Vanessa Moody model
      • Viki Koulianou model
      • Vittoria Ceretti model
      • Vivien Solari Model
      • Yasmin Le Bon model
      • Zlata Mangafic model
      • Zoi Aggeliki Mantzakanis
      • Zuzanna Bijoch model
    • Photo - Artistic Nude photographers >
      • Adam Franzino photographer
      • Adolfo Valente photographer
      • Adrian Sztruks photographer
      • Agata Pospieszynska photographer
      • Alasdair McLellan Photographer
      • Albert Watson Photographer
      • Alex Cayley photographer
      • Alexander Neumann photographer
      • Alexandra Nataf photographer
      • Alexi Lubomirski photographer
      • Alina Lebedeva Photographer
      • Alique Photographer
      • An Le Phptographer
      • Andre Carrara photographer
      • Αndre de Dienes
      • Andreas Ortner photographer
      • Angelo Pennetta photographer
      • Annemarieke Van Drimmelen
      • Annie Leibovitz photographer
      • Art T Photographers
      • ART T - Photos
      • Arthur Elgort photographer
      • Ben Weller photographer
      • Benny Horne photographer
      • Bettina Rheims Photographer
      • Billy Kidd photographer
      • Bjorn Iooss photographer
      • Boe Marion photographer
      • Boo George photographer
      • Bruce Weber Photographer
      • Bryan Adams Photographer
      • Cameron Hammond photographer
      • Camilla Akrans Photographer
      • Carlotta Manaigo photographer
      • Carter Smith photographer
      • Cass Bird Photographer
      • Cedric Buchet photographer
      • Chadwick Tyler photographer
      • Chip Willis photographer
      • Chris Colls photographer
      • Chris Von Wangenheim photographer
      • Christian Coigny photographer
      • Christian MacDonald photographer
      • Collier Schorr Photographer
      • Craig McDean
      • Dahmane Benanteur Photographer
      • Dan Martensen Photographer
      • Daniel Bauer
      • Daniel Jackson Photographer
      • Daniele & Iango photographers
      • Daniella Rech photographer
      • Darren Ankenman Photographer
      • Darren McDonald photographer
      • David Bailey Photographer
      • David Bellemere Photographer
      • David Hamilton
      • David Hilton photographer
      • David Roemer Photographer
      • David Sims photographer
      • Dean Freeman photographer
      • Dmitriy Chapala Photographer
      • Drew Jarrett Photographer
      • Driu & Tiago photographers
      • Edward Weston Photographer
      • Ellen Von Unwerth Photographer
      • Emma Tempest Photographer
      • Emmet Gowin Photographer
      • Eric Guillemain photographer
      • Fabrizio Ferri Photographer
      • Fred Meylan Photographer
      • Gabriele Rigon photographer
      • Gabriel Amano Photographer
      • George Holz photographer
      • George Pitts photographer
      • Giampaolo Sgura Photographer
      • Gianluca Fontana photographer
      • Gilles Bensimon Photographer
      • Glen Luchford Photographer
      • Greg Kadel Photographer
      • Greg Swales photographer
      • Gregory Harris photographer
      • Günter Rössler photographer
      • Hannes Caspar photographer
      • Hans Neumann photographer
      • Hasse Nielsen photographer
      • Hedi Slimane Photographer
      • Helmut Newton
      • Henrique Gendre photographer
      • Herbert Matter Photographer
      • Herb Ritts
      • Hugh Lippe photographer
      • Hyea W. Kang photographer
      • Igor Vasiliadis
      • Inez and Vinoodh Photographers
      • Irving Penn photographer
      • Jack Welpott photographer
      • Jacques Bourboulon photographer
      • Jan Cibula photographer
      • Jan Welters photographer
      • jason kibbler photographer
      • Jason Kim photographer
      • Javier Vallhonrat photographer
      • Jean Francois Jonvelle Photographer
      • Jean Jacques André
      • Jeanloup Sieff photographer
      • Jean Baptiste Mondino Photographer
      • Jiri Ruzek Photographer
      • Jock Sturges photographer
      • Josh Olins Photographer
      • Juergen Teller Photographer
      • Karim Sadli photographer
      • Karl Lagerfeld
      • Klaus Ender Photographer
      • Lachlan Bailey Photographer
      • Liz Collins photographer
      • Luigi & Iango Photographer
      • Man Ray Photographer
      • Manolo Campion photographer
      • Manu Madelaine Photographer
      • Marc Rivière Photographer
      • Marcin Tyszka photographer
      • Marcus Ohlsson photographer
      • Mariano Vivanco photographer
      • Mario Sorrenti Photographer
      • Mario Testino Photographer
      • Mark Abrahams photographer
      • Mark Segal Photographer
      • Matt Easton photographer
      • Matteo Montanari photographer
      • Mert Alas & Marcus Piggott Photographers
      • Michael Brus Photographer
      • Michael Cordiez Photographer
      • Michael Schwartz photographer
      • Michel Comte Photographer
      • Michelangelo Di Battista photographer
      • Miguel Reveriego photographer
      • Mikael Jansson
      • Mike Dowson photographer
      • Mikey McMichaels photographer
      • Naomi Yang Photographer
      • Nathaniel Goldberg photographer
      • Nick Dorey photographer
      • Nick Hudson photographer
      • Nico Bustos photographer
      • Nicolas Guerin Photographer
      • Nicole Bentley photographer
      • Nobuyoshi Arakie photographer
      • Pamela Hanson photographer
      • Paola Kudacki photographer
      • Paolo Roversi Photographer
      • Patrick Demarchelier Photographer
      • Paul Schmidt photographer
      • Peter Basch photographer
      • Peter Lindmbergh Photographer
      • Phil Poynter photographer
      • Philip Gay photographer
      • Quentin de Briey
      • Raf Stahelin photographer
      • Rankin photographer
      • Regan Cameron photographer
      • Riccardo Vimercati photographer
      • Richard Avedon photographer
      • Rokas Darulis photographer
      • Sante D’Orazio Photographer
      • Santiago & Mauricio Sierra photographers
      • Sean & Seng photographers
      • Sebastian Faena photographer
      • Sebastian Kim Photographer
      • Selina Mayer Photographer
      • Simon Upton photographer
      • Sofia Sanchez & Mauro Mongiello photographers
      • Solve Sundsbo Pfotographer
      • Sonia Szostak photographer
      • Stas Komarovski photographer
      • Stefano Galuzzi photographer
      • ​Stephane Coutelle photographer
      • Steven Meisel Photographer
      • Steven Pan photographer
      • Sylvie Lancrenon Photographer
      • Takis Diamantopoulos
      • Terry O'Neill Photographer
      • Terry Richardson
      • Thanassis Krikis photographer
      • Thomas Whiteside photographer
      • Tom Craig Photographer
      • Tom Munro photographer
      • Tom Schirmacher Photographer
      • Tony Potts Photographer
      • Txema Yeste Photographer
      • Victor Demarchelier photographer
      • Vincent Peters Photographer
      • Ward Ivan Rafik photographer
      • Will Davidson photographer
      • Will Vendramini photographer
      • Willy Vanderperre photographer
      • Xavi Gordo photographer
      • Yelena Yemchuk Photographer
      • Yiorgos Mavropoulos photographer
      • Yu Tsai photographer
      • Yulia Gorbachenko photographer
      • Zee Nunes photographer
      • Zoey Grossman Photographer
      • Zoltan Tombor photographer
      • Artistic Nude Photographers
  • ΑΘΕΪΑ
    • Αδελφοί Καραμαζώφ
    • Επίκουρος Λουκρήτιος
    • Ο άνθρωπος δημιούργησε το Θεό
    • Σαντ Ρομαντισμός
    • Το Κακό μέσα σε μια Φύση χωρίς Θεό.
    • Τυχαίο Τυχαιότητα
  • Δανέζης Μάνος - matrix
  • ΦΙΛΟΖΩΊΑ - ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
    • Ηλίας Βενέζης Από την Αιολική Γη, Το Καμηλάκι
    • Λογοτεχνία και ζώα
    • Τζον Κούτσι και τα Ζώα
    • Το Κακό μέσα στη Φύση.
  • Προσωπικά εκ βαθέων
  • Κρητική μουσική. Αφιέρωμα στα Συρτά
    • Κρητικά Συρτά οι Δημιουργοί
    • Τα Συρτά πριν τον Σκορδαλό
    • Κρητικά Συρτά Οι Δεξιοτέχνες
  • Κρητική μουσική Αφιέρωμα στις Κοντυλιές.
  • Η γυναίκα στην Κρητική μουσική και το τραγούδι
  • Πολιτική Απορρήτου
  • Contact Form

Ποιήματα και σπαράγματα... από την Ποίηση τού Σεφέρη

Picture
Από  "Το Ύφος μιας μέρας" .
We plainly saw that not a soul lived in that fated vessel!
(Είδαμε καθαρά ότι δεν ζούσε μια ψυχή σε αυτό το μοιραίο σκάφος!)
​                                                                              EDGAR  ALLAN   POE                
...........................................................................................................
Πού ’ναι η αγάπη που κόβει τον καιρό μονοκόμματα στα
δυο και τον αποσβολώνει;
Λόγια μονάχα και χειρονομίες. Μονότροπος μονόλογος
μπροστά σ’ έναν καθρέφτη κάτω από μια ρυτίδα.
Σα μια στάλα μελάνι σε μαντίλι η πλήξη απλώνει.


​Πέθαναν όλοι μέσα στο καράβι, μα το καράβι ακολουθάει
το στοχασμό του που άρχισε σαν άνοιξε από το λιμάνι.

Πώς μεγαλώσαν τα νύχια τού καπετάνιου… κι ο ναύκληρος
αξούριστος που ’χε τρεις ερωμένες σε κάθε σκάλα…

Η θάλασσα φουσκώνει αργά, τ᾿  άρμενα καμαρώνουν κι η μέρα πάει να γλυκάνει.
Τρία δελφίνια μαυρολογούν γυαλίζοντας, χαμογελά η γοργόνα, κι ένας ναύτης γνέφει ξεχασμένος στη γάμπια καβάλα.


Σχόλιο: 
Πού ’ναι η αγάπη που κόβει τον καιρό μονοκόμματα στα
δυο και τον αποσβολώνει;
Σαν απάντηση στο παραπάνω ο Σεφέρης αντιπαραθέτει μια  παγερή εικόνα από την " Ιστορία  τού Αρθούρου Γκόρντον  Πιμ"  τού Άλαν Πόε.
Το πλήρωμα  ενός πλοίου  που κινδυνεύει, ελπίζει στην σωτηρία όταν αντικρύζει  ένα άλλο πλοίο να κατευθύνεται προς το μέρος τους, για να μετατραπεί γρήγορα  η ελπίδα τους  σε φρίκη, όταν  συνειδητοποιούν ότι όλο 
το πλήρωμα του είναι νεκρό.
Μόνο η επίφαση μιας εξωτερικής ζωής και αυτή είναι και η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα.
Για όσους έχουν ασχοληθεί και λίγο με το Σεφέρη, είναι γνωστό ότι το   «Πού ᾿ναι η αγάπη που κόβει τον καιρό μονοκόμματα στα δυο και τον αποσβολώνει;», αναφέρεται σε ερωτική συνάντηση και περισσότερο σε ερωτική συνεύρεση. Σ᾿ αυτή την ερωτική εικόνα, ο Σεφέρης αντιπαραθέτει μα νεκρική εικόνα.

Από τη "Στέρνα" 

Picture
Noell S. Oszvald
Στο πύργωμα τού θόλου ανέλεης νύχτας
πατούνε οι έννοιες κι οι χαρές διαβαίνουν,
με το γοργό κροτάλισμα τής μοίρας
πρόσωπα ανάβουν λάμπουν μια στιγμή
και σβήνουνται σ’ ένα σκοτάδι εβένου.

Μορφές που φεύγουν! Ορμαθοί τα μάτια
κυλούν βαλμένα σ᾿  ένα αυλάκι πίκρα
και τής μεγάλης μέρας τα σημάδια
τις παίρνουν και τις φέρνουν πιο σιμά
στη μαύρη γης που δε γυρεύει λύτρα.

Στο χώμα γέρνει το κορμί τού ανθρώπου
για ν᾿  απομείνει η διψασμένη αγάπη·
μαρμαρωμένο στ’ άγγιγμα τού χρόνου
το άγαλμα πέφτει γυμνό στον αδρό
κόρφο που το γλυκαίνει αγάλι αγάλι.

Δάκρυα γυρεύει η δίψα τής αγάπης
τα τριαντάφυλλα σκύβουν —η ψυχή μας--
στα φύλλα ακούγεται ο παλμός τής πλάσης
το απόβραδο σιμώνει σα διαβάτης
ύστερα η νύχτα κι ύστερα το μνήμα…

​.........................................................................................
Picture
Γράβαλλος Παναγιώτης Ερωτικό_6

Από την επιστολή τού Κατσίμπαλη στο Σεφέρη.

«Το ποίημα παρουσιάζεται ύστερ᾿  από ένα ορισμένο σημείο σαν ασυνάρτητο παραλήρημα. Νομίζω πως περιέχει πολλά νοθογενή ή παραστατικά στοιχεία. [...] Πρέπει να το ξαναδουλέψεις. [...] Ύστερα, εκφράσεις σαν «Το χώμα πίνει το κορμί του ανθρώπου*» πρέπει να τις αποφεύγεις σαν ο Διάβολος το λιβάνι αν δεν θες να σε κατηγορήσουν πως πλαστογραφείς το Βαλερύ.
Ως πότε θα [...] καταφεύγουμε στις σκοταδερές στέρνες να βυθίζουμε την ψυχή μας και τη νιότη μας, αντί να την υψώνουμε υπέρλαμπρο ολοκαύτωμα πάνω σ᾿  ένα κορφοβούνι κάτω από τον πυρωμένο ήλιο; [...] Γιώργο, Γιώργο, θαρρώ πως μάς επρόδωσες και πως σ᾿  έφαγε κι εσένα η Φραγκιά... Παράτησε τον (δήθεν) άνθρωπο τού αιώνα σου και κοίταξε να εκφράσεις κάτι από τον τόπο σου κι από τη φύση του, που είναι και δική σου φύση — όπως τουλάχιστο το πιστέψαμε εμείς κάποτε, όσοι περιμέναμε κάτι από σένα. Κάψε τα φράγκικα βιβλία, ρίχ᾿  τα στο γιαλό [...] Πάτησε στερεά, και πάτησε πρώτ᾿  απ᾿  όλα στον τόπο σου. [...] Πρέπει προ πάντων να δεις με τα δικά σου μάτια, τα ελληνικά που είναι γεμάτα φως, και να βγάλεις τα μαύρα ξενικά ματογυάλια που σού θαμπώνουν την όραση και δε σ’ αφήνουν να δεις ούτε καν την αλήθεια των όσων αυτή τη στιγμή σού λέω.
 
Σχόλια δικά μου: Άλλη άποψη κάποιου που κράδαινε τη λογοτεχνική μαγκούρα, "από τη Νέκυια,  στα κορφοβούνια".

*
Δεν ξέρω αν σκόπιμα ο Κατσίμπαλης παραφράζει το Σεφέρη ή είναι απροσεξία. Πάντως ο Σεφέρης δεν γράφει «Το χώμα πίνει το κορμί τού ανθρώπου» αλλά «Στο χώμα γέρνει το κορμί τού ανθρώπου».

Μαζεύοντας τον πόνο τής πληγής μας
να βγούμε από τον πόνο τής πληγής μας,
μαζεύοντας την πίκρα τού κορμιού μας
να βγούμε από την πίκρα τού κορμιού μας,
ρόδα ν᾿  ανθίσουν στο αίμα τής πληγής μας.

Όλα να γίνουνε ξανά σαν πρώτα
στα δάχτυλα στα μάτια και στα χείλια,
ν᾿  αφήσουμε τη γερασμένη αρρώστια
πουκάμισο που αφήσανε τα φίδια
κίτρινο μες στα πράσινα τριφύλλια.

​Μεγάλη αγάπη κι άχραντη, γαλήνη!
Μέσα στη ζωντανή θέρμη ένα βράδυ
λύγισες ταπεινά, γυμνή καμπύλη,
λευκή φτερούγα πάνω απ’ το κοπάδι
​σαν απαλή στον κρόταφο παλάμη.
..........................................................................

Μα η νύχτα δεν πιστεύει στην αυγή
κι η αγάπη ζει το θάνατο να υφαίνει
έτσι, σαν την ελεύθερη ψυχή,
μια στέρνα που διδάσκει τη σιγή
μέσα στην πολιτεία τη φλογισμένη.

Σχόλιο:
​Ο Θ. Δ. Φραγκόπουλος θα γράψει  στο άρθρο του για τη "Στέρνα" στο τιμητικό αφιέρωμα τριάντα χρόνια τής Στροφής: «Μυθικό καράβι με τα πανιά του λυτά και πετρωμένα, μόνη μέσα στη γραμματολογία μας, σύμβολο κενοταφίου, υψώνεται μπροστά μας  "Η Στέρνα"» .

​
Ο Ρόντρικ Μπήτον στη Βιογραφία τού Σεφέρη στην ενότητα για τη Στέρνα γράφει: «Στο γράμμα τού Σεφέρη προς τον Θεοτοκά, όπου η ερωτική πράξη συγκρίνεται με μια μυστικιστική εμπειρία, συμπεριλαμβανόταν και ένα αντίγραφο τής Στέρνας. Αν και ο αποδέχτης δεν το αντιλήφθηκε, το συγκεκριμένο απόσπασμα τού γράμματος αποτελεί το ειλικρινέστερο   από τα σχόλια για  το ποίημα.  Ο "θάνατος και η αναγέννηση" τής ερωτικής πράξης διαδραματίζονται στη Στέρνα, τον προσωπικό συμβολισμό τής οποίας  μοιράζεται τότε μόνον με τη Λου*».
Από το ίδιο βιβλίο:
«
Το ποίημα ξεκινά τολμηρά, με το κεντρικό του σύμβολο: "Εδώ, στο χώμα ρίζωσε μια στέρνα". Ο Γιώργος στέλνει στον Καραντώνη μια επεξήγηση η οποία έκτοτε χάθηκε, διαβεβαιώνοντάς τον ότι "η στέρνα είναι εδώ το αρχιτεκτονικό σύμβολο τού θανάτου". Αυτό μάς επιτρέπει να υποθέσουμε πως ο Σεφέρης ξεκινά για πρώτη φορά τη σύγχρονη περιήγησή του στο παράδοξο, που βρίσκεται στο κέντρο τής ομηρικής Οδύσσειας: το κλειδί για την επίτευξη τού στόχου τού ήρωα (τού νόστου) μπορεί να βρεθεί μόνον αν κανείς ταξιδέψει πρώτα στον κόσμο των νεκρών. Εντούτοις, και παρ᾿  όλο που δεν θα το ομολογήσει σε κανέναν από τους φίλους του την εποχή εκείνη, η "στέρνα" ήταν επίσης το κωδικό όνομα που χρησιμοποιούσε ο Γιώργος για να υποδηλώσει τούς τόπους κρυφών ερωτικών συνευρέσεων. Το ότι η στέρνα συμβολίζει ταυτόχρονα τον θάνατο και την ερωτική πράξη, συμβαδίζει απόλυτα με την πυκνή υφή τού ποιήματος και με το ιδιαίτερο είδος "ερωτικού μυστικισμού" που απορρέει από την επιστολή προς τον Θεοτοκά.
»Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η υπόγεια στέρνα, η οποία είναι και τάφος αλλά και κρυφό υπνοδωμάτιο, παραπέμπει στον Κάτω Κόσμο τοὐ Ομήρου, όπου ο Οδυσσέας έμαθε τον τρόπο για να γυρίσει στην πατρίδα του».
Επίσης ο Μπήτον στο ίδιο βιβλίο γράφει:«Αν ο "Ερωτικός Λόγος" είχε επικυρώσει τον οδυνηρό τρόπο με τον οποίο απαρνήθηκε τη Ζακλίν*, η συνέχεια του (Στέρνα) ήταν ο εορτασμός τής νέας, και μυστικής αγάπης που είχε αρχίσει στο υπόγειο διαμέρισμα τής Λου».

Δική μου σημείωση:
Τα παραθέτω αυτά, χωρίς να συμφωνώ συνολικά ειδικά με εκείνο το "
το κλειδί για την επίτευξη τού στόχου τού ήρωα (τού νόστου) μπορεί να βρεθεί μόνον αν κανείς ταξιδέψει πρώτα στον κόσμο των νεκρών"
Μα τι βίτσια είναι αυτά έστω και συμβολικά;  Είναι δυνατόν είτε ο Σεφέρης να γράφει ο ποίημα στηριζόμενος στις μεταφυσικές αρλούμπες τού Ομήρου, και οι κριτικοί για να ερμηνεύσουν το πράγματι κρυπτικό ποίημα, να τις αναπαράγουν;
Παρακάτω στο κείμενο τού Μπήτον εμπλέκεται για την ερμηνεία τής Στέρνας και η χριστιανική  "ενοχή" αλλά τέτοιες μεταφυσικές ανοησίες δεν θα τις αναπαράξω. Παραθέτω καλύτερα ένα κείμενο από επιστολή τού Κατσίμπαλη φίλου και υποστηριχτή τού Σεφέρη γιατί έχει σημασία και ίσως ακόμη μεγαλύτερη για την μετέπειτα ποιητική πορεία τού Σεφέρη. (Η παράθεση ακριβώς δίπλα).

*Εάν κάποιος ενδιαφερθεί για τη Ζακλίν και τη Λου, παραπέμπω στο σύνδεσμο " ο ερωτευμένος Σεφέρης"


Το Μυθιστόρημα

Picture
Καμπάνης Μάρκος Αρχαία Δήλος
Picture
Τα Βουρλά: Η Σκάλα
Είχα κάνει μια ανθολόγηση ποιημάτων από το "Μυθιστόρημα", την αρτιότερη και ωραιότερη συνολικά κατά τη γνώμη μου, από τις ποιητικές συλλογές τού Σεφέρη  (ανθολόγηση γιατί τα ποιήματα τού Σεφέρη τα βρίσκεις πια παντού και ίσως δεν έχει νόημα η αναπαραγωγή τους)—ανθολόγηση κατά τη δική μου πρόσληψη— και στην πορεία  με διακατείχε ένα  αίσθημα "αδικίας"  ως προς  τα υπόλοιπα ποιήματα τού "Μυθιστορήματος" κι έτσι με μια δεύτερη σκέψη απεκατέστησα τα "παραπονεμένα" αλλά πολύ αγαπημένα μου ποιήματα, που δεν είχα συμπεριλάβει.

Α΄

Β΄

Τον άγγελο
τον  περιμέναμε προσηλωμένοι τρία χρόνια
κοιτάζοντας πολύ κοντά
τα πεύκα το γιαλό και τ’ άστρα.
Σμίγοντας την κόψη τ’ αλετριού ή τού καραβιού την καρένα
ψάχναμε να βρούμε πάλι το πρώτο σπέρμα
για να ξαναρχίσει το πανάρχαιο δράμα.

Γυρίσαμε στα σπίτια μας τσακισμένοι
μ᾿  ανήμπορα μέλη, με το στόμα ρημαγμένο
από τη γέψη τής σκουριάς και τής αρμύρας.
Όταν ξυπνήσαμε ταξιδέψαμε κατά το βοριά, ξένοι
βυθισμένοι μέσα σε καταχνιές από τ᾿  άσπιλα φτερά των
κύκνων που μάς πληγώναν.

Τις χειμωνιάτικες νύχτες μάς τρέλαινε ο δυνατός αγέρας
τής ανατολής

τα καλοκαίρια χανόμασταν μέσα στην αγωνία τής μέρας
που δεν μπορούσε να ξεψυχήσει.


Φέραμε πίσω
αυτά τ’ ανάγλυφα μιας τέχνης ταπεινής.

Σχόλια:
Τον άγγελο, λανθάνουσα αναφορά στον αγγελιοφόρο τής   Τραγωδίας.
Από τ᾿  άσπιλα φτερά των κύκνων που μάς πληγώναν.
Από την Αγγλία στις Μέρες Β΄  26 Γενάρη 1933 ο Σεφέρης γράφει: «Τούς σιχάθηκα πια ολότελα τούς κύκνους. Πρέπει να τούς δεις στρογγυλοκαθισμένους πάνω στην επιφάνεια τού πάγου, μ᾿ όλη τους τη σκάφη ξέσκεπη, ακίνητοι και υπερήφανοι, και ηλίθιοι σαν wedding cake.........  Μόνο το ματογυάλι  τούς έλειπε, για να μοιάζουν κοσμικό Αθηναίο Διανοούμενο....... ».  . Πάντως  παρά την αρνητική εγγραφή, οι κύκνοι επανέρχονται πολλές φορές στην ποίηση τού Σεφέρη.
Ανάγλυφα μιας τέχνης ταπεινής: «Ταπεινή τέχνη χωρίς ύφος" έλεγε για τούς μοιραίους γύψους ο Καρυωτάκης.

Ακόμη ένα πηγάδι μέσα σε μια σπηλιά.
Άλλοτε μάς ήταν εύκολο ν᾿  αντλήσουμε είδωλα και στολίδια
για να χαρούν οι φίλοι που μάς έμεναν ακόμη πιστοί.

Έσπασαν τα σκοινιά· μονάχα οι χαρακιές στου πηγαδιού το
στόμα

μάς θυμίζουν την περασμένη μας ευτυχία:
τα δάχτυλα στο φιλιατρό, καθώς έλεγε ο ποιητής.
Τα δάχτυλα νιώθουν τη δροσιά τής πέτρας λίγο
κι η θέρμη τού κορμιού την κυριεύει
κι η σπηλιά παίζει την ψυχή της και τη χάνει 
κάθε στιγμή, γεμάτη σιωπή, χωρίς μια στάλα.










Σχόλια:
Τα δάχτυλα στο φιλιατρό, καθώς έλεγε ο ποιητής.
«Και οι δίκαιοι κατά την Θεία Γραφή πόσοι είναι; Και συλλογίζοντας αυτό, επέσανε τα μάτια μου στα χέρια μου οπού ήτανε απιθωμένα στο φιλιατρό.
Και θέλοντας να μετρήσω με τα δάχτυλα τούς δίκαιους, ασήκωσα  από το φιλιατρό το χέρι μου το ζερβί, και κοιτώντας τα δάχτυλα τού δεξιού είπα: Τάχα να είναι πολλά;».
Σολωμός : Απόσπασμα από  " Η γυναίκα τής Ζάκυνθος"

Picture
   Γ΄
Μέμνησο λουτρῶν οἷς ἐνοσφίσθης 

​Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια
που μού εξαντλεί τούς αγκώνες και δεν ξέρω πού να
τ᾿  ακουμπήσω.
Έπεφτε στο όνειρο καθώς έβγαινα από το όνειρο
έτσι ενώθηκε η ζωή μας και θα είναι πολύ δύσκολο να ξαναχωρίσει.

Κοιτάζω τα μάτια· μήτε ανοιχτά μήτε κλειστά
μιλώ στο στόμα που όλο γυρεύει να μιλήσει
κρατώ τα μάγουλα που ξεπέρασαν το δέρμα.
Δεν έχω άλλη δύναμη·
τα χέρια μου χάνουνται και με πλησιάζουν ακρωτηριασμένα.

​Σχόλια:  "Μέμνησο λουτρῶν οἷς ἐνοσφίσθης"   από τις Χοηφόρες τού Αισχύλου: (Θυμήσου τα λουτρά που σε σκότωσαν). Επίκληση τού Ορέστη πάνω από τον τάφο τού πατέρα του για να τού δώσει δύναμη να πάρει εκδίκηση για το θάνατό του.
​Καθώς έβγαινα από το όνειρο: Η προσγείωση από το χάσιμο τής "Μεγάλης ιδέας"
​Το βάρος τής αρχαίας Κληρονομιάς  "ακρωτηριάζει τα χέρια"


  Δ΄

Picture
Δ΄ 
Αργοναύτες


​Καὶ ψυχὴ
εἰ μέλλει γνώσεσθαι αὑτὴν
εἰς ψυχὴν αὐτῇ βλεπτέον:
τον ξένο και τον εχθρό τον είδαμε στον καθρέφτη. 


Είτανε καλά παιδιά οι συντρόφοι, δε φωνάζαν
ούτε από τον κάματο ούτε από τη δίψα ούτε από την παγωνιά,
είχανε το φέρσιμο των δέντρων και των κυμάτων
που δέχουνται τον άνεμο και τη βροχή
δέχουνται τη νύχτα και τον ήλιο
χωρίς ν᾿  αλλάζουν μέσα στην αλλαγή.
Είτανε καλά παιδιά, μέρες ολόκληρες
ίδρωναν στο κουπί με χαμηλωμένα μάτια
ανασαίνοντας με ρυθμό
και το αίμα τους κοκκίνιζε ένα δέρμα υποταγμένο.
Κάποτε τραγούδησαν, με χαμηλωμένα μάτια
όταν περάσαμε το ερημόνησο με τις αραποσυκιές
κατά τη δύση, πέρα από τον κάβο των σκύλων
που γαβγίζουν.
Εἰ μέλλει γνώσεσθαι αὑτήν έλεγαν
εἰς ψυχὴν βλεπτέον, έλεγαν
και τα κουπιά χτυπούσαν το χρυσάφι τού πελάγου
μέσα στο ηλιόγερμα.
Περάσαμε κάβους πολλούς πολλά νησιά τη θάλασσα
που φέρνει την άλλη θάλασσα, γλάρους και φώκιες.
Δυστυχισμένες γυναίκες κάποτε με ολολυγμούς
κλαίγανε τα χαμένα τους παιδιά
κι άλλες αγριεμένες γύρευαν το Μεγαλέξανδρο
και δόξες βυθισμένες στα βάθη τής Ασίας.
Αράξαμε σ’ ακρογιαλιές γεμάτες αρώματα νυχτερινά
με κελαΐδίσματα πουλιών, νερά που αφήνανε στα χέρια
τη μνήμη μιας μεγάλης ευτυχίας.
Μα δεν τελειώναν τα ταξίδια.
Οι ψυχές τους έγιναν ένα με τα κουπιά και τούς σκαρμούς με το σοβαρό πρόσωπο τής πλώρης
με τ᾿  αυλάκι τού τιμονιού
με το νερό που έσπαζε τη μορφή τους.
Οι σύντροφοι τέλειωσαν με τη σειρά,
με χαμηλωμένα μάτια. Τα κουπιά τους
δείχνουν το μέρος που κοιμούνται στ’ ακρογιάλι. 

Κανείς δεν τούς θυμάται. Δικαιοσύνη.

Σχόλια.
​
«Αν μια ψυχή θέλει να γνωρίσει τον εαυτό της, δεν έχει άλλο τρόπο να το κάνει, παρά κοιτάζοντας μια άλλη ψυχή.  Είναι ο  Πλατωνικός λόγος, όπως τον εκφέρει ο Σωκράτης στον Αλκιβιάδη, στον ομώνυμο διάλογο. (Αλκιβιάδης)
​
Κατά το Μαρωνίτη ο Σεφέρης χρησιμοποίησε την Οδύσσεια και τον ποιητή της ως κάτοπτρο.
​Στο ποίημα μιλά το είδωλο τού Οδυσσέα για τούς συντρόφους του, άλλοτε στο τρίτο πρόσωπο ( στίχοι 6-16), οπότε είναι έξω  από την ομάδα των συντρόφων και ασκεί κριτική) και άλλοτε στο πρώτο πληθυντικό πρόσωπο (στίχοι 17-33), οπότε συμμετέχει στη κοινή πορεία) και τέλος στίχοι (34-41), όπου πάλι μιλά στο τρίτο πρόσωπο μέχρι τη κατάληξη. Κανείς δεν τούς θυμάται. Δικαιοσύνη.
Κατά το Σεφέρη η λησμονιά είναι μια πράξη Δικαιοσύνης, επειδή οι σύντροφοι στάθηκαν Νήπιοι (έφαγαν τις ιερές αγελάδες τού Ήλιου), και  Σεφερικά είναι υποταγμένοι. Αυτό διευκρινίζει ο Σεφέρης  ​και στο "Μια σκηνοθεσία για την Κίχλη" Δοκιμές Β΄ σελίδα 39. «Και είναι σωστό να μην τούς θυμάται κανείς: δεν είναι ήρωες είναι Ελπήνορες». 
​Όμως εδώ θα μπορούσε κάποιος  να δει μια αντίφαση: Ότι ο πιο νήπιος  από όλους ο Ελπήνορας διασώθηκε από τη λησμονιά.
​Με την δήλωση τού Σεφέρη συναινεί και ο Μαρωνίτης, γράφοντας στο βιβλίο "Γιώργος Σεφέρης, Μελετήματα"  σελίδα 63: «Η ιστορική μνήμη είναι πιο σκληρή από το ανθρώπινο αίμα· ποτίζεται απ᾿ αυτό, αλλά δεν τής φτάνει για να συντηρηθεί. ......  Δεν φτάνει να είναι κάποιος καλός, για να αποφύγει το κακό· πρέπει να είναι δυνατός και έξυπνος για να πολεμήσει το κακό».
​Αντίθετη άποψη εκφέρει ο  Λ. Β. Καραπαναγιώτης με πολλή έμφαση στο κείμενό του "Μυθιστόρημα", στο τιμητικό αφιέρωμα στο Σεφέρη για τα τριάντα χρόνια τής "Στροφής" , Αθήνα 1961, σελίδα 218. «Είναι αδύνατο σήμερα να διαβάσουμε το Δ΄ τού "Μυθιστορήματος", δίχως η τελευταία του λέξη να ηχήσει σαν κραυγή. .... Δεν μπορεί η λέξη Δικαιοσύνη να διαβαστεί σαν καταδίκη, αλλά σαν αίτημα και διεκδίκηση. Τουλάχιστον σήμερα, γιατί η ανάγνωση αυτή είναι και δώρο που προσφέρει ο χρόνος  που έχει διαρρεύσει από τότε που γράφτηκε το ποίημα»
​
​
Θυμάμαι και τη δική μου έκπληξη, όταν διάβασα, ότι κατά τον  Σεφέρη η λέξη Δικαιοσύνη, ήταν καταδίκη γι αυτούς που :
​«Είτανε καλά παιδιά οι συντρόφοι, δε φωνάζαν
ούτε από τον κάματο ούτε από τη δίψα ούτε από την παγωνιά,
είχανε το φέρσιμο των δέντρων και των κυμάτων
που δέχουνται τον άνεμο και τη βροχή
δέχουνται τη νύχτα και τον ήλιο

χωρίς ν’ αλλάζουν μέσα στην αλλαγή».
​
Όσο για την σύμπλευση των δύο μύθων "Αργοναύτες" και "Οδύσσεια",  ο Μαρωνίτης δίδει μια πολύ εύστοχη ερμηνεία: «Αν πρέπει να μοιραστούν οι δύο μυθικές παραπομπές τού ποιήματος στις δύο φάσεις τής εθνικής περιπέτειας, θα πρότεινα την ακόλουθη διαίρεση: Ο Αργοναυτικός μύθος να στοιχηθεί με τη μικρασιατική εκστρατεία, ενώ οι αναφορές τού ποιήματος στην Οδύσσεια, με τη Μικρασιατική καταστροφή  και στην ακόλουθη προσφυγιά».


Ε΄

Δεν τούς γνωρίσαμε
ήταν η ελπίδα στο βάθος που έλεγε
πως τούς είχαμε γνωρίσει από μικρά παιδιά.
Τούς είδαμε ίσως δυο φορές κι έπειτα πήραν τα καράβια·
φορτία  κάρβουνο, φορτία γεννήματα, κι οι φίλοι μας
χαμένοι πίσω από τον ωκεανό παντοτινά.
Η αυγή μάς βρίσκει πλάι στην κουρασμένη λάμπα
να γράφουμε αδέξια και με προσπάθεια στο χαρτί
πλεούμενα γοργόνες ή κοχύλια·
το απόβραδο κατεβαίνουμε στο ποτάμι
γιατί μάς δείχνει το δρόμο προς τη θάλασσα,
και περνούμε τις νύχτες σε υπόγεια που μυρίζουν κατράμι.

Οι φίλοι μας έφυγαν
ίσως να μην τούς είδαμε ποτές, ίσως
να τούς συναπαντήσαμε όταν ακόμη ο ύπνος  μάς έφερνε πολύ κοντά στο κύμα που ανασαίνει 
ίσως να τούς γυρεύουμε γιατί γυρεύουμε την άλλη ζωή,
πέρα από τ’ αγάλματα.


ΣΤ΄

                                                                                                                             Μ.Ρ.
Το περιβόλι με τα συντριβάνια του στη βροχή
θα το βλέπεις μόνο από το χαμηλό παράθυρο
πίσω από το θολό τζάμι. Η κάμαρά σου
θα φωτίζεται μόνο από τη φλόγα τού τζακιού
και κάποτε, στις μακρινές αστραπές θα φαίνονται
οι ρυτίδες τού μετώπου σου, παλιέ μου Φίλε.

Το περιβόλι με τα σιντριβάνια που ήταν στο χέρι σου
ρυθμός τής άλλης ζωής, έξω από τα σπασμένα
μάρμαρα και τις κολόνες τις τραγικές
κι ένας χορός μέσα στις πικροδάφνες
κοντά στα καινούρια λατομεία,
ένα γυαλί θαμπό θα το ’χει κόψει από τις ώρες σου.
Δε θ’ ανασάνεις· το χώμα κι ο χυμός των δέντρων
θα ορμούν από τη μνήμη σου για να χτυπήσουν
πάνω στο τζάμι αυτό που το χτυπά η βροχή
από τον έξω κόσμο.

Μ. Ρ.  :  Μορίς Ραβέλ
Γράφει ο Μ. Vitti:  Ο φίλος στον οποίο απευθύνεται είναι ο ίδιος  ο ποιητής.

 Ζ΄

Picture
Τέτσης Παναγιώτης Τοπίο
Ένα ποιητικό αριστούργημα, "διάφανο" που δεν χρειάζεται κανένα σχόλιο.
Νοτιάς

Το πέλαγο σμίγει κατά τη δύση μια βουνοσειρά.
Ζερβά μας ο νοτιάς φυσάει και μάς τρελαίνει,
αυτός ο αγέρας που γυμνώνει τα κόκαλα απ’ τη σάρκα.
Το σπίτι μας μέσα στα πεύκα και στις χαρουπιές.
Μεγάλα παράθυρα. Μεγάλα τραπέζια
για να γράφουμε τα γράμματα που σού γράφουμε
τόσους μήνες και τα ρίχνουμε
μέσα στον αποχωρισμό για να γεμίσει.

Άστρο τής αυγής, όταν χαμήλωνες τα μάτια
οι ώρες μας ήταν πιο γλυκιές από το λάδι
πάνω στην πληγή, πιο πρόσχαρες από το κρύο νερό
στον ουρανίσκο, πιο γαλήνιες από τα φτερά τού κύκνου.
Κρατούσες τη ζωή μας στην παλάμη σου.
Ύστερα απ’ το πικρό ψωμί τής ξενιτιάς
τη νύχτα αν μείνουμε μπροστά στον άσπρο τοίχο
η φωνή σου μάς πλησιάζει σαν έλπιση φωτιάς
και πάλι αυτός ο αγέρας ακονίζει
πάνω στα νεύρα μας ένα ξυράφι.

Σού γράφουμε ο καθένας τα ίδια πράματα
και σωπαίνει ο καθένας μπρος στον άλλον
κοιτάζοντας, ο καθένας, τον ίδιο κόσμο χωριστά
το φως και το σκοτάδι στη βουνοσειρά
κι εσένα.
Ποιος θα σηκώσει τη θλίψη τούτη απ’ την καρδιά μας;
Χτες βράδυ μια νεροποντή και σήμερα
βαραίνει πάλι ο σκεπασμένος ουρανός. Οι στοχασμοί μας
σαν τις πευκοβελόνες τής χτεσινής νεροποντής
στην πόρτα τού σπιτιού μας μαζεμένοι κι άχρηστοι
θέλουν να χτίσουν έναν πύργο που γκρεμίζει.

​Μέσα σε τούτα τα χωριά τ’ αποδεκατισμένα
πάνω σ’ αυτό τον κάβο, ξέσκεπο στο νοτιά
με τη βουνοσειρά μπροστά μας που σε κρύβει,
ποιος θα μάς λογαριάσει την απόφαση τής λησμονιάς;
Ποιος θα δεχτεί την προσφορά μας, στο τέλος αυτό τού φθινοπώρου.

Η΄

Μα τι γυρεύουν οι ψυχές μας ταξιδεύοντας
πάνω σε καταστρώματα κατελυμένων καραβιών
στριμωγμένες με γυναίκες κίτρινες και μωρά που κλαίνε
χωρίς να μπορούν να ξεχαστούν ούτε με τα χελιδονόψαρα
ούτε με τ’ άστρα που δηλώνουν στην άκρη τα κατάρτια.
Τριμμένες από τούς δίσκους των φωνογράφων
δεμένες άθελα μ’ ανύπαρχτα προσκυνήματα
μουρμουρίζοντας σπασμένες σκέψεις από ξένες γλώσσες.

Μα τι γυρεύουν οι ψυχές μας ταξιδεύοντας
πάνω στα σαπισμένα θαλάσσια ξύλα
από λιμάνι σε λιμάνι;

Μετακινώντας τσακισμένες πέτρες, ανασαίνοντας
τη δροσιά τού πεύκου πιο δύσκολα κάθε μέρα,
κολυμπώντας στα νερά τούτης τής θάλασσας
κι εκείνης της θάλασσας,
χωρίς αφή
χωρίς ανθρώπους
μέσα σε μια πατρίδα που δεν είναι πια δική μας
ούτε δική σας.
Το ξέραμε πως ήταν ωραία τα νησιά
κάπου εδώ τριγύρω που ψηλαφούμε
λίγο πιο χαμηλά ή λίγο πιο ψηλά
ένα ελάχιστο διάστημα.


Ι΄

Ο τόπος μας είναι κλειστός, όλο βουνά
που έχουν σκεπή το χαμηλό ουρανό μέρα και νύχτα.
Δεν έχουμε ποτάμια δεν έχουμε πηγάδια δεν έχουμε πηγές,
μονάχα λίγες στέρνες, άδειες κι αυτές, που ηχούν και που τις προσκυνούμε.
Ήχος στεκάμενος κούφιος, ίδιος με τη μοναξιά μας
ίδιος με την αγάπη μας, ίδιος με τα σώματά μας.
Μάς φαίνεται παράξενο που κάποτε μπορέσαμε να χτίσουμε
τα σπίτια τα καλύβια και τις στάνες μας.
Κι οι γάμοι μας, τα δροσερά στεφάνια και τα δάχτυλα
γίνουνται αινίγματα ανεξήγητα για την ψυχή μας.
Πώς γεννηθήκαν πώς δυναμώσανε τα παιδιά μας;

Ο τόπος μας είναι κλειστός. Τον κλείνουν
οι δυο μαύρες Συμπληγάδες.  Στα λιμάνια
την Κυριακή σαν κατεβούμε ν’ ανασάνουμε
βλέπουμε να φωτίζουνται στο ηλιόγερμα
σπασμένα ξύλα από ταξίδια που δεν τέλειωσαν
σώματα που δεν ξέρουν πια πώς ν’ αγαπήσουν.












Θ΄

Είναι παλιό το λιμάνι, δεν μπορώ πια να περιμένω
ούτε το φίλο που έφυγε στο νησί με τα πεύκα
ούτε το φίλο που έφυγε στο νησί με τα πλατάνια
ούτε το φίλο που έφυγε για τ’ ανοιχτά.
Χαϊδεύω τα σκουριασμένα κανόνια, χαϊδεύω τα κουπιά
να ζωντανέψει το κορμί μου και ν’ αποφασίσει.
Τα καραβόπανα δίνουν μόνο τη μυρωδιά
τού αλατιού τής άλλης τρικυμίας.

Αν το θέλησα να μείνω μόνος, γύρεψα
τη μοναξιά, δε γύρεψα μια τέτοια απαντοχή,
το κομμάτιασμα τής ψυχής μου στον ορίζοντα,
αυτές τις γραμμές, αυτά τα χρώματα, αυτή τη σιγή.

Τ’ άστρα τής νύχτας με γυρίζουν στην προσδοκία
τού Οδυσσέα για τους νεκρούς μες στ’ ασφοδίλια.
Μες στ’ ασφοδίλια σαν αράξαμε εδώ πέρα θέλαμε να βρούμε
τη λαγκαδιά που είδε τον Άδωνι λαβωμένο.









ΙΑ΄

Το αίμα σου πάγωνε κάποτε σαν το φεγγάρι,
μέσα στην ανεξάντλητη νύχτα το αίμα σου
άπλωνε τις άσπρες του φτερούγες πάνω
στους μαύρους βράχους τα σχήματα των δέντρων και τα σπίτια
με λίγο φως από τα παιδικά μας χρόνια.


ΙΒ΄      Μποτίλια στο πέλαγο

Τρεις βράχοι λίγα καμένα πεύκα κι ένα ρημοκλήσι
και παραπάνω το ίδιο τοπίο αντιγραμμένο ξαναρχίζει·
τρεις  βράχοι σε σχήμα πύλης, σκουριασμένοι
λίγα καμένα πεύκα, μαύρα και κίτρινα
κι ένα τετράγωνο σπιτάκι θαμμένο στον ασβέστη·
και παραπάνω ακόμη πολλές φορές
το ίδιο τοπίο ξαναρχίζει κλιμακωτά
ως τον ορίζοντα ως τον ουρανό που βασιλεύει.

Εδώ αράξαμε το καράβι να ματίσουμε τα σπασμένα κουπιά,
να πιούμε νερό και να κοιμηθούμε.
Η θάλασσα που μας πίκρανε είναι βαθιά κι ανεξερεύνητη
και ξεδιπλώνει μιαν απέραντη γαλήνη.
Εδώ μέσα στα βότσαλα βρήκαμε ένα νόμισμα
και το παίξαμε στα ζάρια.
Το κέρδισε ο μικρότερος και χάθηκε.

Ξαναμπαρκάραμε με τα σπασμένα μας κουπιά.


 ΙΓ΄

Ύδρα

Δελφίνια φλάμπουρα και κανονιές.

Το πέλαγο τόσο πικρό για την ψυχή σου κάποτε,
σήκωνε τα πολύχρωμα κι αστραφτερά καράβια
λύγιζε, τα κλυδώνιζε κι όλο μαβί μ’ άσπρα φτερά,
τόσο πικρό για την ψυχή σου κάποτε
τώρα γεμάτο χρώματα στον ήλιο.

Άσπρα πανιά και φως και τα κουπιά τα υγρά
χτυπούσαν με ρυθμό τυμπάνου ένα ημερωμένο κύμα.

Θα ήταν ωραία τα μάτια σου να κοίταζαν
θα ήταν λαμπρά τα χέρια σου ν’ απλώνουνταν
θα ήταν σαν άλλοτε ζωηρά τα χείλια σου
μπρος σ’ ένα τέτοιο θάμα
το γύρευες
τι γύρευες μπροστά στη στάχτη
ή μέσα στη βροχή στην καταχνιά στον άνεμο,
την ώρα ακόμη που χαλάρωναν τα φώτα
κι η πολιτεία*  βύθιζε κι από τις πλάκες
σού ᾿δειχνε την καρδιά του ο Ναζωραίος,

τι γύρευες; γιατί δεν έρχεσαι; τι γύρευες;



Σχόλια

*πολιτεία: Ο  Γ. Π. Σαββίδης στις σημειώσεις του ως επιμελητής τής 11ης έκδοσης των ποιημάτων τού Σεφέρη γράφει: «η πολιτεία όχι τής Ύδρας· πιθανότατα πρόκειται για το Λονδίνο». Ο Σεφέρης στις Δοκιμές Α΄ σελ. 47 στο κείμενό του το αφιερωμένο στον ποιητή Δ.Ι. Αντωνίου, "Ο θαλασσινός μας φίλος" γράφει κατά την επίσκεψη τού Αντωνίου στο Λονδίνο. (ήταν καπετάνιος):
«Βγήκαμε μέσα στους αδειασμένους δρόμους τής γαληνεμένης πολιτείας. Πάνω στις υγρές πλάκες των πεζοδρομίων, ζωγραφισμένες με πολύχρωμες κιμωλίες, η εικόνα τού Χριστού μ᾿ ένα ξεβαμμένο βυσσινί στο μέτωπο και στην καρδιά.......»
(Σχόλιο δικό μου: πραγματικά περίεργο βίτσιο. Από ευσεβείς ή ασεβείς;)
Άλλη αναφορά ότι πρόκειται για το Λονδίνο γίνεται από το Σεφέρη στο ποίημα "Πέμπτη" από τη συλλογή "Σημειώσεις για μια «Εβδομάδα»" ένα ιδιαίτερα κρυπτικό ποίημα στο οποίο συμπλέκονται  μεγάλα διαχρονικά θέματα, "ΤΎΡΑΝΝΟΣ", "GLORIA MUNTI"  με καθημερινές εικόνες από το Λονδίνο, από τον Τάμεση :
«δεν ξεχωρίζω τίποτε.........
μόνο εφτά λόγχες βυθισμένες στο νερό
στεκάμενο και χωρίς αίμα
και κάποτε στις πλάκες φωτισμένες θλιβερά
κάτω απ᾿ τον πύργο τον αλλήθωρο
ζωγραφιστός με κόκκινο και κίτρινο μολύβι
δείχνοντας την πληγή του ο Ναζωραίος
.»

ΙΔ΄

Τρία κόκκινα περιστέρια μέσα στο φως
χαράζοντας τη μοίρα μας μέσα στο φως
με χρώματα και χειρονομίες ανθρώπων
που αγαπήσαμε.

IΕ΄



Quid πλατανών opacissimus?*

Ο ύπνος σε τύλιξε, σαν ένα δέντρο, με πράσινα φύλλα,
ανάσαινες, σαν ένα δέντρο, μέσα στο ήσυχο φως,
μέσα στη διάφανη πηγή κοίταξα τη μορφή σου·
κλεισμένα βλέφαρα και τα ματόκλαδα χάραζαν το νερό.
Τα δάχτυλά μου στο μαλακό χορτάρι, βρήκαν τα δάχτυλά σου κράτησα το σφυγμό σου μια στιγμή
κι ένιωσα αλλού τον πόνο τής καρδιάς σου.

Κάτω από το πλατάνι, κοντά στο νερό, μέσα στις δάφνες
ο ύπνος σε μετακινούσε και σε κομμάτιαζε
γύρω μου, κοντά μου, χωρίς να μπορώ να σ’ αγγίξω ολόκληρη, ενωμένη με τη σιωπή σου·
βλέποντας τον ίσκιο σου να μεγαλώνει και να μικραίνει,
να χάνεται στους άλλους ίσκιους, μέσα στον άλλο
κόσμο που σ’ άφηνε και σε κρατούσε.

Τη ζωή που μάς έδωσαν να ζήσουμε, τη ζήσαμε.
Λυπήσου εκείνους που περιμένουν με τόση υπομονή
χαμένοι μέσα στις μαύρες δάφνες κάτω από τα βαριά πλατάνια
κι όσους μονάχοι τους μιλούν σε στέρνες και σε πηγάδια
και πνίγουνται μέσα στους κύκλους τής φωνής.

Λυπήσου το σύντροφο που μοιράστηκε τη στέρησή μας και τον ιδρώτα
και βύθισε μέσα στον ήλιο σαν κοράκι πέρα απ’ τα μάρμαρα,
χωρίς ελπίδα να χαρεί την αμοιβή μας.

Δώσε μας, έξω από τον ύπνο, τη γαλήνη.

* Τι γίνεται ο βαθύσκιος Πλαταμώνας;  Πλίνιος ο νεώτερος     Επιστολές Ι  3.

ΙΣΤ΄

ὄνομα δ’ Ὀρέστης

Στη σφενδόνη, πάλι στη σφενδόνη, στη σφενδόνη,
πόσοι γύροι, πόσοι αιμάτινοι κύκλοι, πόσες μαύρες
σειρές· οι άνθρωποι που με κοιτάζουν,που με κοιτάζαν όταν πάνω στο άρμα σήκωσα το χέρι λαμπρός, κι αλάλαξαν.

Οι αφροί των αλόγων με χτυπούν, τ’ άλογα πότε θ’ αποστάσουν; Τρίζει ο άξονας, πυρώνει ο άξονας, πότε ο άξονας θ’ ανάψει;
Πότε θα σπάσουν τα λουριά, πότε τα πέταλα
θα πατήσουν μ’ όλο το πλάτος πάνω στο χώμα
πάνω στο μαλακό χορτάρι, μέσα στις παπαρούνες όπου
την άνοιξη μάζεψες μια μαργαρίτα.
Ήταν ωραία τα μάτια σου μα δεν ήξερες πού να κοιτάξεις

δεν ήξερα πού να κοιτάξω μήτε κι εγώ*, χωρίς πατρίδα
εγώ που μάχομαι εδώ πέρα, πόσοι γύροι;
και νιώθω τα γόνατα να λυγίζουν πάνω στον άξονα
πάνω στις ρόδες πάνω στον άγριο στίβο,
τα γόνατα λυγίζουν εύκολα σαν το θέλουν οι θεοί,
κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει, τι να την κάνεις τη δύναμη, δεν μπορείς
να ξεφύγεις τη θάλασσα που σε λίκνισε και που γυρεύεις
τούτη την ώρα τής αμάχης, μέσα στην αλογίσια ανάσα,
με τα καλάμια που τραγουδούσαν το φθινόπωρο σε τρόπο λυδικό,
τη θάλασσα που δεν μπορείς να βρεις όσο κι αν τρέχεις
όσο κι αν γυρίζεις μπροστά στις μαύρες Ευμενίδες που βαριούνται,
χωρίς συχώρεση.


Σχόλια: Σφενδόνη: Πέταλο Σταδίου.
Ο Ορέστης αυτοπαρουσιάζεται. Με την επανάληψη  των λέξεων εισάγεται η ατελέσφορη ενέργεια.
* Ερωτικός πόθος σε αντίθεση με τη λογική τού αγώνα.

IZ΄

Αστυάναξ

Τώρα που θα φύγεις πάρε μαζί σου και το παιδί
που είδε το φως κάτω από εκείνο το πλατάνι,
μια μέρα που αντηχούσαν σάλπιγγες κι έλαμπαν όπλα
και τ’ άλογα ιδρωμένα σκύβανε ν’ αγγίξουν
την πράσινη επιφάνεια τού νερού
στη γούρνα με τα υγρά τους τα ρουθούνια.

Οι ελιές με τις ρυτίδες των γονιών μας
τα βράχια με τη γνώση των γονιών μας
και το αίμα τού αδερφού μας ζωντανό στο χώμα
είτανε μια γερή χαρά μια πλούσια τάξη
για τις ψυχές που γνώριζαν την προσευχή τους.

Τώρα που θα φύγεις, τώρα που η μέρα της πληρωμής
χαράζει, τώρα που κανείς δεν ξέρει
ποιόν θα σκοτώσει και πώς θα τελειώσει,
πάρε μαζί σου το παιδί που είδε το φως
κάτω απ’ τα φύλλα εκείνου τού πλατάνου
και μάθε του να μελετά τα δέντρα.

Αστυάναξ: ο γιος τού Έκτορα και τής Ανδρομάχης.


ΙΗ΄

Λυπούμαι γιατί άφησα να περάσει ένα πλατύ ποτάμι μέσα
από τα δάχτυλά μου

χωρίς να πιω ούτε μια στάλα.
Τώρα βυθίζομαι στην πέτρα.
Ένα μικρό πεύκο στο κόκκινο χώμα,
δεν έχω άλλη συντροφιά.
Ό,τι αγάπησα χάθηκε μαζί με τα σπίτια
που ήταν καινούρια το περασμένο καλοκαίρι
και γκρέμισαν με τον αγέρα του φθινοπώρου.

IΘ΄

Κι αν ο αγέρας φυσά δε μάς δροσίζει
κι ο ίσκιος μένει στενός κάτω απ᾿  τα κυπαρίσσια
κι όλο τριγύρω ανήφοροι στα βουνά·

μάς βαραίνουν
οι φίλοι που δεν ξέρουν πια πώς να πεθάνουν.


Picture
Clytemnestra by Anna & Kristi Artists

K΄

​[Ανδρομέδα]

Στο στήθος μου η πληγή ανοίγει πάλι
όταν χαμηλώνουν τ’ άστρα και συγγενεύουν με το κορμί μου
όταν πέφτει σιγή κάτω από τα πέλματα των ανθρώπων.


​Αυτές οι πέτρες που βουλιάζουν μέσα στα χρόνια ως πού
θα με παρασύρουν;
Τη θάλασσα τη θάλασσα, ποιος θα μπορέσει να την εξαντλήσει;
Βλέπω τα χέρια κάθε αυγή να γνέφουν στο γύπα και στο γεράκι
δεμένη πάνω στο βράχο που έγινε με τον πόνο δικός μου,
βλέπω τα δέντρα που ανασαίνουν τη μαύρη γαλήνη των πεθαμένων
κι έπειτα τα χαμόγελα, που δεν προχωρούν, των αγαλμάτων.

​Σχόλια: "Τη θάλασσα τη θάλασσα, ποιος θα μπορέσει να την εξαντλήσει;"
​Ἔστιν θάλασσα - τις δε νυν  κατασβέσει;... 
​Είναι τα φοβερά λόγια που λέει η Κλυταιμνήστρα, στον "Αγαμέμνονα" τού  Αισχύλου, όταν ο Αγαμέμνονας μπαίνει στο παλάτι πατώντας πάνω στην πορφύρα που τον οδηγεί στον σκοτωμό.
​Γράφει ο Σεφέρης στις Δοκιμές Α΄ στο κείμενο για τον "Ερωτόκριτο" σελ. 290
​«Είναι η θάλασσα - και ποιος θα τηνε καταλύσει;
​που θρέφει πάντα ολοκαίνουργια πορφύρα... 
​Αισθάνομαι πως ο Αισχύλος βλέπει μπροστά του αυτήν την ατέλειωτη συνέχεια από το φονικό στο φονικό, αυτή την ανεξάντλητη πορφύρα»

Σημείωση:  Η πορφύρα παράγεται από ένα θαλάσσιο όστρακο. 

Ανδρομέδα: Μυθική βασιλοπούλα τής Αιθιοπίας. Δέθηκε από τούς γονείς της ως εξιλαστήριο θύμα, γυμνή πάνω σε ένα παραθαλάσσιο βράχο. Λυτρώθηκε από τον Περσέα, ο οποίος σκότωσε το τέρας που επρόκειτο να την κατασπαράξει.

ΚΑ΄

Εμείς που ξεκινήσαμε για το προσκύνημα τούτο
κοιτάξαμε τα σπασμένα αγάλματα
ξεχαστήκαμε και είπαμε πως δε χάνεται η ζωή τόσο εύκολα
πως έχει ο θάνατος δρόμους ανεξερεύνητους
και μια δική του δικαιοσύνη·

πως όταν εμείς ορθοί στα πόδια μας πεθαίνουμε
μέσα στην πέτρα αδερφωμένοι
ενωμένοι με τη σκληρότητα και την αδυναμία,
οι παλαιοί νεκροί ξεφύγαν απ’ τον κύκλο και αναστήθηκαν
και χαμογελάνε μέσα σε μια παράξενη ησυχία.


ΚΒ΄

Γιατί περάσαν τόσα και τόσα μπροστά στα μάτια μας
που και τα μάτια μας δεν είδαν τίποτε, μα παραπέρα
και πίσω η μνήμη σαν το άσπρο πανί μια νύχτα σε μια μάντρα
που είδαμε οράματα παράξενα, περισσότερο κι από σένα,
να περνούν και να χάνουνται μέσα στο ακίνητο φύλλωμα μιας πιπεριάς·

γιατί γνωρίσαμε τόσο πολύ τούτη τη μοίρα μας
στριφογυρίζοντας μέσα σε σπασμένες πέτρες, τρεις ή έξι
χιλιάδες  χρόνια

ψάχνοντας σε οικοδομές γκρεμισμένες που θα ήταν ίσως το δικό μας σπίτι
προσπαθώντας να θυμηθούμε χρονολογίες και ηρωικές πράξεις·
θα μπορέσουμε;

γιατί δεθήκαμε και σκορπιστήκαμε
και παλέψαμε με δυσκολίες ανύπαρχτες όπως λέγαν
χαμένοι, ξαναβρίσκοντας ένα δρόμο γεμάτο τυφλά συντάγματα, βουλιάζοντας μέσα σε βάλτους και μέσα στη λίμνη τού Μαραθώνα, θα μπορέσουμε να πεθάνουμε κανονικά;


ΚΓ΄

Λίγο ακόμα
θα ιδούμε τις αμυγδαλιές ν’ ανθίζουν
τα μάρμαρα να λάμπουν στον ήλιο
τη θάλασσα να κυματίζει

λίγο ακόμα,
να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα.


ΚΔ΄

Εδώ τελειώνουν τα έργα τής θάλασσας, τα έργα τής αγάπης.
Εκείνοι που κάποτε θα ζήσουν εδώ που τελειώνουμε
αν τύχει και μαυρίσει στη μνήμη τους το αίμα και ξεχειλίσει
ας μη μάς ξεχάσουν, τις αδύναμες ψυχές μέσα στ’ ασφοδίλια,

ας γυρίσουν προς το έρεβος τα κεφάλια των θυμάτων:

Εμείς που τίποτε δεν είχαμε θα τούς διδάξουμε τη γαλήνη.

Δεκέμβρης 1933 ‒ Δεκέμβρης 1934

"Σαντορίνη¨ από τη συλλογή "ΓΥΜΝΟΠΑΙΔΊΑ"



Σκύψε αν μπορείς στη θάλασσα τη σκοτεινή ξεχνώντας
τον ήχο μιας φλογέρας πάνω σε πόδια γυμνά που πάτησαν τον ύπνο σου στην άλλη ζωή τη βυθισμένη.

Γράψε αν μπορείς στο τελευταίο σου όστρακο 
τη μέρα τ’ όνομα τον τόπο
και ρίξε το στη θάλασσα για να βουλιάξει.

Βρεθήκαμε γυμνοί πάνω στην αλαφρόπετρα
κοιτάζοντας τ’ αναδυόμενα νησιά
κοιτάζοντας τα κόκκινα νησιά να βυθίζουν
στον ύπνο τους, στον ύπνο μας.
Εδώ βρεθήκαμε γυμνοί κρατώντας
τη ζυγαριά που βάραινε κατά το μέρος τής αδικίας.

Φτέρνα τής δύναμης θέληση ανίσκιωτη λογαριασμένη αγάπη 
στον ήλιο τού μεσημεριού σχέδια που ωριμάζουν,
δρόμος τής μοίρας με το χτύπημα τής νέας παλάμης
στην ωμοπλάτη·
στον τόπο που σκορπίστηκε που δεν αντέχει
στον τόπο που ήταν κάποτε δικός μας
βουλιάζουν τα νησιά σκουριά και στάχτη.

Βωμοί γκρεμισμένοι
κι οι φίλοι ξεχασμένοι
φύλλα τής φοινικιάς στη λάσπη.

Άφησε τα χέρια σου αν μπορείς, να ταξιδέψουν
εδώ στην κόχη τού καιρού με το καράβι
που άγγιξε τον ορίζοντα.
Όταν ο κύβος χτύπησε την πλάκα
όταν η λόγχη χτύπησε το θώρακα
όταν το μάτι γνώρισε τον ξένο
και στέγνωσε η αγάπη
μέσα σε τρύπιες ψυχές·
όταν κοιτάζεις γύρω σου και βρίσκεις
κύκλο τα πόδια θερισμένα
κύκλο τα χέρια πεθαμένα
κύκλο τα μάτια σκοτεινά·
όταν δε μένει πια ούτε να διαλέξεις
το θάνατο που γύρευες δικό σου,
ακούγοντας μια κραυγή
ακόμη και του λύκου την κραυγή,
το δίκιο σου·
άφησε τα χέρια σου αν μπορείς να ταξιδέψουν
ξεκόλλησε απ’ τον άπιστο καιρό
και βούλιαξε,

βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες.

κύβος: ζάρι


"Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο" από τη συλλογή ΤΕΤΡΆΔΙΟ ΓΥΜΝΑΣΜΆΤΩΝ.

Στην Έλλη, Χριστούγεννα 1931

Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι τού Οδυσσέα.*
Ευτυχισμένος αν στο ξεκίνημα, ένιωθε γερή την αρματωσιά
μιας αγάπης, απλωμένη μέσα στο κορμί του,
σαν τις φλέβες όπου βουίζει το αίμα.


Μιας αγάπης με ακατέλυτο ρυθμό, ακατανίκητης σαν τη
μουσική και παντοτινής

γιατί γεννήθηκε όταν γεννηθήκαμε και σαν πεθαίνουμε,
αν πεθαίνει, δεν το ξέρουμε ούτε εμείς ούτε άλλος κανείς.


Παρακαλώ το θεό να με συντρέξει να πω, σε μια στιγμή
μεγάλης ευδαιμονίας, ποια είναι αυτή η αγάπη·

κάθομαι κάποτε τριγυρισμένος από την ξενιτιά, κι ακούω
το μακρινό βούισμά της, σαν τον αχό τἠς θάλασσας
που έσμιξε με το ανεξήγητο δρολάπι*.


Και παρουσιάζεται μπροστά μου, πάλι και πάλι,
το φάντασμα τού Οδυσσέα, με μάτια κοκκινισμένα
από τού  κυμάτου την αρμύρα

κι από το μεστωμένο πόθο να ξαναδεί τον καπνό που
βγαίνει από τη ζεστασιά τού σπιτιού του και το σκυλί
του που γέρασε προσμένοντας στη θύρα.


Στέκεται μεγάλος, ψιθυρίζοντας ανάμεσα στ’ ασπρισμένα
του γένια, λόγια τής γλώσσας μας, όπως τη μιλούσαν
πριν τρεις χιλιάδες χρόνια.

Απλώνει μια παλάμη ροζιασμένη από τα σκοινιά και το
δοιάκι, με δέρμα δουλεμένο από το ξεροβόρι από την
κάψα κι από τα χιόνια.


Θα  ’λεγες πως θέλει να διώξει τον υπεράνθρωπο Κύκλωπα
που βλέπει μ’ ένα μάτι, τις Σειρήνες που σαν τις ακούσεις
ξεχνάς, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη απ᾿  ανάμεσό μας·

τόσα περίπλοκα τέρατα, που δε μάς αφήνουν να
στοχαστούμε πως ήταν κι αυτός ένας άνθρωπος που
πάλεψε μέσα στον κόσμο, με την ψυχή και με το σώμα.


Είναι ο μεγάλος Οδυσσέας· εκείνος που είπε να γίνει το
ξύλινο άλογο και οι Αχαιοί κερδίσανε την Τροία.

Φαντάζομαι πως έρχεται να μ᾿  αρμηνέψει πώς να φτιάξω
κι εγώ ένα ξύλινο άλογο για να κερδίσω τη δική μου Τροία.


Γιατί μιλά ταπεινά και με γαλήνη, χωρίς προσπάθεια, λες
με γνωρίζει σαν πατέρας
είτε
σαν κάτι γέρους θαλασσινούς, που ακουμπισμένοι
στα δίχτυα τους, την ώρα που χειμώνιαζε και θύμωνε ο αγέρας,


μού λέγανε, στα παιδικά μου χρόνια, το τραγούδι τού
Ερωτόκριτου, με τα δάκρυα στα μάτια·

τότες που τρόμαζα μέσα στον ύπνο μου ακούγοντας την
αντίδικη μοίρα τής Αρετής* να  κατεβαίνει τα μαρμαρένια σκαλοπάτια.


Μού λέει το δύσκολο πόνο να νιώθεις τα πανιά τού καραβιού
σου φουσκωμένα από τη θύμηση και την ψυχή σου
να γίνεται τιμόνι.

Και να ’σαι μόνος, σκοτεινός μέσα στη νύχτα και ακυβέρνητος
σαν τ’ άχερο στ’ αλώνι.


Την πίκρα να βλέπεις τούς συντρόφους σου καταποντισμένους
μέσα στα στοιχεία, σκορπισμένους: έναν έναν.

Και πόσο παράξενα αντρειεύεσαι μιλώντας με τούς
πεθαμένους, όταν δε φτάνουν πια οι ζωντανοί που σού απομέναν.


Μιλά… βλέπω ακόμη τα χέρια του που ξέραν να δοκιμάσουν
αν ήταν καλά σκαλισμένη στην πλώρη η γοργόνα

να μού χαρίζουν την ακύμαντη γαλάζια θάλασσα
μέσα στην καρδιά τού χειμώνα.

Σημειώσεις:
*1: Ο πρώτος στίχος τού ποιήματος τού Σεφέρη,  είναι και πρώτος στίχος τού   πιο "διάσημου" ποιήματος  τού Γάλλου ποιητή Joachim du Bellay (1522-1560),  από τη συλλογή "Les Regrets" , 
που γράφτηκε κατά την παραμονή τού ποιητή  στη  Ρώμη από το 1553 έως το 1557 εμπνευσμένη από το νόστο στην πατρίδα  και δημοσιεύθηκε με την  επιστροφή του στο Παρίσι το 1558. (από τις σημειώσεις Γ.Π.Σαββίδης στην 11η έκδοση των ποιημάτων τού Σεφέρη)
*2:  δρολάπι: Βροχή με σφοδρό άνεμο.
*3:  δοιάκι: το τιμόνι στο πλοίο
*4:  τής Αρετής: Προφανώς μια και αναφέρεται στον Ερωτόκριτο τής Αρετούσας


Ο κ. Στράτης Θαλασσινός περιγράφει έναν άνθρωπο

1.

Μα τι έχει αυτός ο άνθρωπος;
Όλο το απόγεμα (χτες προχτές και σήμερα) κάθεται με
τα μάτια καρφωμένα σε μια φλόγα 
σκόνταψε
πάνω μου το βράδυ καθώς κατέβαινε τη σκάλα
μου είπε:
«Το κορμί πεθαίνει το νερό θολώνει η ψυχή
διστάζει
κι ο αγέρας ξεχνάει όλο ξεχνάει 
μα
η φλόγα δεν αλλάζει».
Μού είπε ακόμη:
«Ξέρετε αγαπώ μια γυναίκα που έφυγε ίσως στον κάτω
κόσμο· δεν είναι γι’ αυτό που φαίνομαι τόσο ερημωμένος 

προσπαθώ να κρατηθώ από μια φλόγα 
γιατί δεν αλλάζει».

Ύστερα μου διηγήθηκε την ιστορία του.



2. Παιδί

Όταν άρχισα να μεγαλώνω με βασάνιζαν τα δέντρα  
γιατί
χαμογελάτε; πήγε ο νους σας στην άνοιξη που είναι
σκληρή για τα μικρά παιδιά;

μ’ άρεσαν πολύ τα πράσινα φύλλα 
νομίζω πως έμαθα λίγα γράμματα γιατί το στουπόχαρτο
πάνω στο θρανίο μου ήταν κι εκείνο πράσινο

με βασάνιζαν οι ρίζες των δέντρων όταν μέσα στη ζεστασιά
τού χειμώνα ερχόντανε να τυλιχτούν γύρω στο
κορμί μου  
δεν
έβλεπα άλλα όνειρα σαν ήμουν παιδί·
έτσι γνώρισα το κορμί μου.


3. Έφηβος

Το καλοκαίρι στα δεκαέξι μου χρόνια τραγούδησε μια ξένη
φωνή μέσα στ’ αφτιά μου

είταν θυμούμαι στην ακροθαλασσιά, ανάμεσα στα κόκκινα
δίχτυα και μια βάρκα ξεχασμένη στην άμμο, σκελετός

δοκίμασα να την πλησιάσω τη φωνή εκείνη βάζοντας την
ακοή μου πάνω στην άμμο
 
η φωνή χάθηκε 

μα ένα πεφταστέρι 
σα να ᾿βλεπα για πρώτη φορά ένα πεφταστέρι 

και στα χείλια η αρμύρα τού κυμάτου.
Τη νύχτα εκείνη δεν ήρθαν πια οι ρίζες των δέντρων.
Την άλλη μέρα ένα ταξίδι ανοίχτηκε μέσα στο νου μου
κι έκλεισε πάλι σα ζωγραφισμένο βιβλίο·

συλλογίστηκα να πηγαίνω κάθε βράδυ στ’ ακρογιάλι 
να μάθω πρώτα τ’ ακρογιάλι κι έπειτα να πάρω το πέλαγο·

την τρίτη μέρα αγάπησα μια κοπέλα πάνω σε μια κορφή
είχε ένα άσπρο σπιτάκι σα ρημοκλήσι 
μια γριά μάνα στο παραθύρι με σκυμμένα γυαλιά πάνω σε
βελόνες, πάντα σιωπηλή

μια γλάστρα βασιλικό μια γλάστρα γαρούφαλα 
την έλεγαν νομίζω Βάσω Φρόσω ή Μπίλιω·

έτσι ξέχασα τη θάλασσα.
Μια Δευτέρα τού Οχτώβρη
βρήκα μια σπασμένη στάμνα μπροστά στο άσπρο σπιτάκι
η Βάσω (για συντομία) φάνηκε μ’ ένα μαύρο φουστάνι
αχτένιστα μαλλιά και κόκκινα μάτια

όταν τη ρώτησα:
«Πέθανε, ο γιατρός λέει πέθανε γιατί δε σφάξαμε το μαύρο
κόκορα στα θεμέλια… πού να βρεθεί μαύρος κόκορας
εδώ - πέρα… μονάχα άσπρα κοπάδια… και τα πουλιά
τα πουλούν μαδημένα στην αγορά».

Δεν φανταζόμουνα έτσι τη θλίψη και το θάνατο
έφυγα και ξαναγύρισα στη θάλασσα.
Τη νύχτα πάνω στην κουβέρτα του «Αϊ-Νικόλα»
ονειρεύτηκα μια παμπάλαιη ελιά να δακρύζει.


4. Παλικάρι  

Ταξίδεψα ένα χρόνο με τον Καπετάν Δυσσέα
εί
μουν καλά 
στην καλοκαιριά βολευόμουνα στην πλώρη πλάι στη γοργόνα τραγουδούσα τα κόκκινα χείλια της κοιτάζοντας τα χελιδονόψαρα,
στη φουρτούνα τρύπωνα σε μια γωνιά στ’ αμπάρι μαζί με
το καραβόσκυλο που με ζέσταινε.

Σα βγήκε ο χρόνος είδα ένα πρωί μιναρέδες
ο ναύκληρος μού είπε: «Είναι η Αγιά-Σοφιά, θα σε πάω το βράδυ στις γυναίκες». 
Έτσι
γνώρισα τις γυναίκες που φορούν μονάχα κάλτσες
εκείνες που διαλέγουμε, μάλιστα.
Ήταν ένας περίεργος τόπος
ένα περιβόλι με δυο καρυδιές μια δράνα ένα πηγάδι 
τριγύρω ο τοίχος με σπασμένα γυαλιά στην άκρη 
ένα αυλάκι τραγουδούσε «Εις το ρεύμα τής ζωής μου».

Τότες είδα για πρώτη μου φορά μια καρδιά
τρυπημένη με τη γνωστή σαΐτα
ζωγραφισμένη στον τοίχο με κάρβουνο.
Είδα τα φύλλα της κληματαριάς κίτρινα
πεσμένα χάμω
κολλημένα στις πλάκες στη φτωχή λάσπη 
κι έκανα ένα βήμα να πάω πίσω στο καράβι.
Τότες ο ναύκληρος μ’ άρπαξε από το γιακά και με πέταξε
μέσα στο πηγάδι·

το ζεστό νερό και τόση ζωή τριγύρω στο δέρμα…
Έπειτα το κορίτσι μού είπε παίζοντας απρόσεχτα με το
δεξί του στήθος:
«Είμαι από τη Ρόδο, με αρρεβώνιασαν 13 χρονώ για 100 παράδες».
Και τ’ αυλάκι τραγουδούσε «Εις το ρεύμα τής ζωής μου».
Θυμήθηκα τη σπασμένη στάμνα μέσα στο δροσερό απομεσήμερο και συλλογίστηκα·
«Θα πεθάνει κι αυτή, πώς θα πεθάνει;»
Τής είπα μονάχα
«Πρόσεξε θα το χαλάσεις είναι η ζωή σου».
Το βράδυ στο καράβι δε βάσταξα να σιμώσω τη γοργόνα,
τη ντρεπόμουνα.


5. Άντρας

Από τότες είδα πολλά καινούρια τοπία· πράσινους κάμπους που σμίγουν το χώμα με τον ουρανό, τον άνθρωπο με το σπόρο, μέσα σε μιαν ακαταμάχητη υγρασία· πλατάνια και έλατα· λίμνες με τσαλακωμένες οπτασίες και κύκνους αθάνατους γιατί έχασαν τη φωνή τους — σκηνικά που ξετύλιγε ο θεληματικός σύντροφός μου, ο πλανόδιος εκείνος θεατρίνος, καθώς έπαιζε το μακρύ βούκινο που τού είχε ρημάξει τα χείλια, και γκρέμιζε με μια στριγκιά φωνή, ό,τι πρόφταινα να χτίσω, σαν τη σάλπιγγα στην Ιεριχώ. Είδα και μια παλιά εικόνα σε κάποια χαμηλοτάβανη αίθουσα· τη θαύμαζε πολύς λαός. Παράσταινε την ανάσταση του Λαζάρου. Δε θυμάμαι ούτε το Χριστό ούτε το Λάζαρο. Μόνο, σε μια γωνιά, την αηδία ζωγραφισμένη σ’ ένα πρόσωπο που κοίταζε το θαύμα σα να το μύριζε. Αγωνιζότανε να προστατέψει την ανάσα του μ’ ένα πελώριο πανί που τού κρεμότανε από το κεφάλι. Αυτός ο κύριος τής «Αναγέννησης» μ᾿  έμαθε να μην περιμένω πολλά πράματα από τη δευτέρα παρουσία…

Μάς έλεγαν θα νικήσετε όταν υποταχτείτε.
Υποταχτήκαμε και βρήκαμε τη στάχτη.
Μάς έλεγαν θα νικήσετε όταν αγαπήσετε.
Αγαπήσαμε και βρήκαμε τη στάχτη.
Μάς έλεγαν θα νικήσετε όταν εγκαταλείψετε τη ζωή σας.
Εγκαταλείψαμε τη ζωή μας και βρήκαμε τη στάχτη…


Βρήκαμε τη στάχτη. Μένει να ξαναβρούμε τη ζωή μας, τώρα που δεν έχουμε πια τίποτα. Φαντάζομαι, εκείνος που θα ξανάβρει τη ζωή, έξω από τόσα χαρτιά, τόσα συναισθήματα, τόσες διαμάχες και τόσες διδασκαλίες, θα είναι κάποιος σαν εμάς, μόνο λιγάκι πιο σκληρός στη μνήμη. Εμείς, δεν μπορεί, θυμόμαστε ακόμη τι δώσαμε. Εκείνος θα θυμάται μονάχα τι κέρδισε από την κάθε του προσφορά. Τι μπορεί να θυμάται μια φλόγα; Α θυμηθεί λίγο λιγότερο απ’ ό,τι χρειάζεται, σβήνει· α θυμηθεί λίγο περισσότερο απ᾿  ό,τι χρειάζεται, σβήνει. Να μπορούσε να μας διδάξει, όσο ανάβει, να θυμόμαστε σωστά. Εγώ τελείωσα· να γινότανε τουλάχιστο να αρχίσει κάποιος άλλος αποκεί που τελείωσα εγώ. Είναι ώρες που έχω την εντύπωση πως έφτασα στο τέρμα, πως όλα είναι στη θέση τους, έτοιμα να τραγουδήσουν συνταιριασμένα. Η μηχανή στο σημείο να ξεκινήσει. Μπορώ μάλιστα να τη φανταστώ σε κίνηση, ζωντανή, σαν κάτι ανυποψίαστα καινούριο. Αλλά υπάρχει κάτι ακόμα· ένα απειροελάχιστο εμπόδιο, ένα σπυρί της άμμου, που μικραίνει, μικραίνει χωρίς να είναι δυνατό να εκμηδενιστεί. Δεν ξέρω τι πρέπει να πω ή τι πρέπει να κάνω. Το εμπόδιο αυτό μού παρουσιάζεται κάποτε σαν ένας κόμπος δάκρυ χωμένος σε κάποια κλείδωση τής ορχήστρας που θα την κρατά βουβή ώσπου να διαλυθεί. Κι έχω το ασήκωτο συναίσθημα πως ολόκληρη η ζωή που μού απομένει δε θα ’ναι αρκετή για να καταλύσει αυτή τη στάλα μέσα στην ψυχή μου. Και με καταδιώκει η σκέψη πως αν μ’ έκαιγαν ζωντανό αυτή η επίμονη στιγμή θα παραδινότανε τελευταία.
Ποιος θα μάς βοηθούσε; Κάποτε, όταν ήμουν ακόμη στα καράβια, ένα μεσημέρι τον Ιούλιο, βρέθηκα μόνος σε κάποιο νησί, σακάτης μέσα στον ήλιο. Ένα καλό μελτέμι μού έφερνε στοργικούς στοχασμούς, όταν ήρθαν και κάθισαν λίγο παραπέρα, μια νέα γυναίκα με διάφανο φουστάνι, που άφηνε να ζωγραφίζεται το κορμί της, λιγνό και θεληματικό σα ζαρκαδιού, κι ένας σιωπηλός άντρας που, μια οργιά μακριά της, την κοίταζε στα μάτια. Μιλούσαν μια γλώσσα που δεν καταλάβαινα. Τον εφώναζε Τζιμ. Τα λόγια τους όμως δεν είχαν κανένα βάρος και οι ματιές τους σωφιλιασμένες και ακίνητες άφηναν τα μάτια τους τυφλά. Τους συλλογίζομαι πάντα γιατί είναι οι μόνοι άνθρωποι, που είδα στη ζωή μου να μην έχουν το αρπαχτικό ή το κυνηγημένο ύφος που γνώρισα σ᾿  όλους τούς άλλους. Το ύφος εκείνο που τούς κάνει ν’ ανήκουν στο κοπάδι των λύκων ή στο κοπάδι των αρνιών. Τούς συναπάντησα πάλι την ίδια μέρα σ’ ένα από τα νησιώτικα κλησάκια που βρίσκει κανείς όπως παραπατά και τα χάνει μόλις βγει. Κρατούσαν πάντα την ίδια απόσταση κι έπειτα πλησίασαν και φιληθήκανε. Η γυναίκα έγινε μια θαμπή εικόνα και χάθηκε, μικρή καθώς ήταν. Ρωτιόμουν αν ήξεραν πώς είχαν βγει από τα δίχτυα του κόσμου… Είναι καιρός να πηγαίνω. Ξέρω ένα πεύκο που σκύβει κοντά σε μια θάλασσα. Το μεσημέρι, χαρίζει στο κουρασμένο κορμί έναν ίσκιο μετρημένο σαν τη ζωή μας, και το βράδυ, ο αγέρας περνώντας μέσα από τα βελόνια του, πιάνει ένα περίεργο τραγούδι, σαν ψυχές που κατάργησαν το θάνατο, τη στιγμή που ξαναρχίζουν να γίνουνται δέρμα και χείλια. Κάποτε ξενύχτησα κάτω από αυτό το δέντρο. Την αυγή ήμουνα καινούριος σα να με είχαν κόψει την ώρα εκείνη από το λατομείο. Α! να ζήσει κανείς τουλάχιστο έτσι, αδιάφορο.


Λονδίνο, 5 Ιουνίου 1932

Οι υπογραμμίσεις δικές μου.

 Σχέδια για ένα Καλοκαίρι

Picture

Επιφάνια, 1937


Τ’ ανθισμένο πέλαγο και τα βουνά στη χάση του φεγγαριού
η μεγάλη πέτρα κοντά στις αγριοσυκιές και τ’ ασφοδίλια
το σταμνί πού δεν ήθελε να στερέψει στο τέλος τής μέρας
και το κλειστό κρεβάτι κοντά στα κυπαρίσσια και τα μαλλιά σου
χρυσά· τ’ άστρα τού Κύκνου κι’ εκείνο τ’ άστρο ό Αλδεβαράν.

Κράτησα τη ζωή μου κράτησα τη ζωή μου ταξιδεύοντας
ανάμεσα στα κίτρινα δέντρα κατά το πλάγιασμα τής βροχής
σε σιωπηλές πλαγιές φορτωμένες με τα φύλλα τής οξιάς,
καμιά φωτιά στην κορυφή τους· βραδιάζει.
Κράτησα τη ζωή μου· στ’ αριστερό σου χέρι μια γραμμή
μια χαρακιά στο γόνατό σου, τάχα να υπάρχουν
στην άμμο τού περασμένου καλοκαιριού τάχα
να μένουν εκεί που φύσηξε ο βοριάς καθώς ακούω
γύρω στην παγωμένη λίμνη την ξένη φωνή.
Τα πρόσωπα που βλέπω δε ρωτούν μήτε η γυναίκα
περπατώντας σκυφτή βυζαίνοντας το παιδί της.
Ανεβαίνω τα βουνά· μελανιασμένες λαγκαδιές· ο χιονισμένος κάμπος, ως πέρα ο χιονισμένος κάμπος, τίποτε δε ρωτούν
μήτε ο καιρός κλειστός σε βουβά ερμοκλήσια μήτε
τα χέρια που απλώνουνται για να γυρέψουν, κι οι δρόμοι.
Κράτησα τη ζωή μου ψιθυριστά μέσα στην απέραντη σιωπή
δεν ξέρω πια να μιλήσω μήτε να συλλογιστώ· ψίθυροι
σαν την ανάσα τού κυπαρισσιού τη νύχτα εκείνη
σαν την ανθρώπινη φωνή τής νυχτερινής θάλασσας στα χαλίκια
σαν την ανάμνηση τής φωνής σου λέγοντας «ευτυχία».
​Κλείνω τα μάτια γυρεύοντας το μυστικό συναπάντημα των νερών
κάτω απ’ τον πάγο το χαμογέλιο της θάλασσας τα κλειστά πηγάδια
ψηλαφώντας με τις δικές μου φλέβες τις φλέβες εκείνες που μού ξεφεύγουν
εκεί που τελειώνουν τα νερολούλουδα κι αυτός ο άνθρωπος
που βηματίζει τυφλός πάνω στο χιόνι τής σιωπής.
​Κράτησα τη ζωή μου, μαζί του, γυρεύοντας το νερό που σ’ αγγίζει
στάλες βαριές πάνω στα πράσινα φύλλα, στο πρόσωπό σου
μέσα στον άδειο κήπο, στάλες στην ακίνητη δεξαμενή
βρίσκοντας έναν κύκνο νεκρό μέσα στα κάτασπρα φτερά του,
δέντρα ζωντανά και τα μάτια σου προσηλωμένα.

Ο δρόμος αυτός δεν τελειώνει δεν έχει αλλαγή, όσο γυρεύεις
να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια, εκείνους που έφυγαν εκείνους
που χάθηκαν μέσα στον ύπνο τούς πελαγίσιους τάφους,
όσο ζητάς τα σώματα που αγάπησες να σκύψουν
κάτω από τα σκληρά κλωνάρια των πλατάνων εκεί
που στάθηκε μια αχτίδα τού ήλιου γυμνωμένη
και σκίρτησε ένας σκύλος και φτεροκόπησε η καρδιά σου,
ο δρόμος δεν έχει αλλαγή· κράτησα τη ζωή μου.

​Το χιόνι
και το νερό παγωμένο στα πατήματα των αλόγων.

Σχόλια:
Ο ποιητής μέσα σε ένα τόπο δυστοπίας (μετακίνησή του υπηρεσιακά στην Αλβανία), που εκφράζεται με τα  παρακάτω αποσπάσματα:

...........................................................................................ταξιδεύοντας
ανάμεσα στα κίτρινα δέντρα κατά το πλάγιασμα τής βροχής
σε σιωπηλές πλαγιές φορτωμένες με τα φύλλα τής οξιάς,
καμιά φωτιά στην κορυφή τους· βραδιάζει.


«.............εκεί που φύσηξε ο βοριάς καθώς ακούω
γύρω στην παγωμένη λίμνη την ξένη φωνή.
Τα πρόσωπα που βλέπω δε ρωτούν μήτε η γυναίκα
περπατώντας σκυφτή βυζαίνοντας το παιδί της.
Ανεβαίνω τα βουνά· μελανιασμένες λαγκαδιές· ο χιονισμένος κάμπος, ως πέρα ο χιονισμένος κάμπος, τίποτε δε ρωτούν
μήτε ο καιρός κλειστός σε βουβά ερμοκλήσια μήτε
τα χέρια που απλώνουνται για να γυρέψουν, κι οι δρόμοι».

​«Ο δρόμος αυτός δεν τελειώνει δεν έχει αλλαγή, όσο γυρεύεις

να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια, εκείνους που έφυγαν εκείνους
που χάθηκαν μέσα στον ύπνο τούς πελαγίσιους τάφους,
όσο ζητάς τα σώματα που αγάπησες να σκύψουν
κάτω από τα σκληρά κλωνάρια των πλατάνων εκεί
που στάθηκε μια αχτίδα τού ήλιου γυμνωμένη
και σκίρτησε ένας σκύλος και φτεροκόπησε η καρδιά σου,
ο δρόμος δεν έχει αλλαγή· κράτησα τη ζωή μου.
​Το χιόνι
και το νερό παγωμένο στα πατήματα των αλόγων» .

"κρατάει τη ζωή του" μέσα από τα ψυχικά τοπία   που τον ζεσταίνουν,  από τις μνήμες μιας περασμένης  "ευτοπίας" κυρίως ερωτικής πολύ τρυφερής. Μέσα από  μια ψυχική δυσφορία, φτάνει στα "Επιφάνια" 

​

​
​

Picture

Piazza san Nicolο

Picture
Η εκκλησία τού μυθικού (Combray) Κομπραί, τού Προυστ τού πραγματικού Ιλλιέ (Illiers), μιά συσχέτηση με την εκκλησία του Άη-Νικόλα τού Βόλου. με την εξιταλισμένη ονομασία "Piazza san Nicolο"

Piazza san Nicolο


Longtemps je me suis couché de bonne heure *
 
το σπίτι
γεμάτο γρίλιες και δυσπιστία σαν το καλοκοιτάξεις στις
σκοτεινές γωνιές
«για χρόνια πλάγιαζα νωρίς» ψιθυρίζει
«κοίταζα την εικόνα του Ύλα* και την εικόνα τής Μαγδαληνής
προτού καλονυχτίσω κοίταζα τον πολυέλαιο με τ᾿  άσπρο φως
τα μέταλλα που γυάλιζαν και δύσκολα άφηνα
τις τελευταίες φωνές τής μέρας».
Το σπίτι σαν το καλοκοιτάξεις μέσα από τις παλιές κορνίζες
ξυπνά με τα πατήματα τής μητέρας στα σκαλοπάτια
το χέρι που φτιάνει τα σκεπάσματα ή διορθώνει την κουνουπιέρα
τα χείλια που σβήνουν τη φλόγα του κεριού.
 
Κι όλα τούτα είναι παλιές ιστορίες που δεν ενδιαφέρουν πια κανέναν
δέσαμε την καρδιά μας και μεγαλώσαμε.
Η δροσιά τού βουνού δεν κατεβαίνει ποτέ χαμηλότερα από το καμπαναριό
που μετρά τις ώρες μονολογώντας και το βλέπουμε
σαν έρχεται τ᾿  απόγεμα στην αυλή
η θεία Ντάρια  Ντιμιετρόβνα το γένος Τροφίμοβιτς.
Η δροσιά τού βουνού δεν αγγίζει ποτέ το στιβαρό χέρι τού
Άη-Νικόλα
μήτε το φαρμακοποιό που κοιτάζει ανάμεσα σε μια κόκκινη
και μια πράσινη σφαίρα
σαν υπερωκεάνιο μαρμαρωμένο.
Για να βρεις τη δροσιά τού βουνού πρέπει ν᾿  ανέβεις ψηλότερα από το καμπαναριό
κι από το χέρι τού Άη-Νικόλα
κάπου 70 ή 80 μέτρα δεν είναι πολύ.
Κι όμως εκεί ψιθυρίζεις όπως σαν πλάγιαζες νωρίς
και μέσα στην ευκολία τού ύπνου χάνονταν η πίκρα τού αποχωρισμού
όχι λέξεις πολλές δυο τρεις μονάχα και τούτο φτάνει
αφού κυλάνε τα νερά και δε φοβούνται μη σταματήσουν
ψιθυρίζεις ακουμπώντας το κεφάλι στον ώμο ενός φίλου
σα να μην είχες μεγαλώσει μέσα στο σπίτι το σιωπηλό
με φυσιογνωμίες που βάρυναν και μάς έκαμαν αδέξιους ξένους.
Κι όμως εκεί, λίγο ψηλότερα από το καμπαναριό, αλλάζει η ζωή σου.
Δεν είναι μεγάλο πράγμα ν᾿  ανεβείς μα είναι πολύ δύσκολο ν᾿  αλλάξεις
σαν είναι το σπίτι μέσα στην πέτρινη εκκλησιά κι η καρδιά σου μέσα στο σπίτι που σκοτεινιάζει
κι όλες οι πόρτες κλειδωμένες από το μεγάλο χέρι τ᾿  Άη Νικόλα.
 
 
Πήλιο – Κορυτσά, καλοκαίρι – φθινόπωρο 1937

Σχόλια
Η  εκκλησία  τού  μυθικού  (Combray)  Κομπραί,  τού  Προυστ   τού πραγματικού  Ιλλιέ  (Illiers), μια συσχέτιση  με την εκκλησία τού Άη-Νικόλα τού Βόλου, με την εξιταλισμένη ονομασία "Piazza san Nicolο".

*"Longtemps je me suis couché de bonne heure" «για χρόνια πλάγιαζα νωρίς». Η πρώτη φράση τού "Αναζητώντας το χαμένο χρόνο,  (στο "από τη μεριά τού Σουάν"), που μεταφράζεται από το Σεφέρη στον τρίτο στίχο.

Ύλας: σύντροφος τού Ηρακλέους, νέος και ωραίος.

Τα σχόλια που θα ακολουθήσουν προέρχονται από τη Βιογραφία τού Σεφέρη από τον Ρόντρικ  Μπήτον "Περιμένοντας τον Άγγελο"
Ο Σεφέρης  αναχωρεί από την Κορυτσά  για την Αθήνα το Σάββατο 24 Ιουλίου 1937. Τις επόμενες μέρες, ο Σεφέρης,  η Μαρώ και ο άντρας της ο Αντρέας Λόντος έχουν   μια επίσημη συνάντηση στην οικογενειακή τους κα­τοικία. Το τι συνέβη το περιγράφει η Μαρώ πολλά χρόνια αργότερα:

«Ύστερα από τη συζήτησή τους, ο Αντρέας μού είπε ότι η απόφαση ήταν πια δική μου. Μόλις έφυ­γε ο Γιώργος, ο Αντρέας μού έθεσε το ζήτημα ορθά κοφτά: αν έφευ­γα με τον Γιώργο, θα έχανα τα παιδιά. Προτίμησα να μείνω, μολονότι υπέφερα πολύ. Την άλλη μέρα πήρα τηλέφωνο στην Κυδαθηναίων και είπα στο Γιώργο ότι θα έφευγα για την Αίγινα και δεν επρόκειτο να συναντηθούμε πια. Μού απάντησε με βραχνή φωνή ότι το πε­ρίμενε».

Στην πραγματικότητα, δεν μίλησε στον Σεφέρη.  Ο Σεφέρης απουσίαζε όταν τηλεφώνησε η Μαρώ και το τηλέφωνο το σήκωσε η Ιωάννα. Ο Γιώργος γράφει σφιγμένα στην Ιωάννα, πέντε ημέρες αργότερα:
«Έλαβα γράμμα σου. Η υπόθεση Μ. έπαψε τελείως να μ’ ενδιαφέρει. Γιατί το μήνυμα δεν είταν, ποια είταν η σωστή λύση, αλλά με ποιον τρόπο επιδιώξαμε τη λύση αυτή. Ο τρόπος αυτός δε μ᾿ άρεσε και έσπασε πολλά πράγματα σχετικά με εκείνη την υπόθεση».

Έχει καταστρέψει ήδη (τη Δευτέρα 2 Αυγούστου) όλα τα γράμματα τής Μαρώς και έχει δώσει οδηγίες στην οικογένειά του να μην την αναφέρουν ξανά. Το σημείωμα προς την Ιωάννα είναι γραμμένο βιαστικά, καθώς ετοιμάζεται να φύγει από την Αθήνα. Προορισμός του ήταν το σανατόριο στο Πήλιο, ένα δημοφιλές καλοκαιρινό θέρετρο για την αθηναϊκή καλή κοινωνία. Ο ιδιοκτήτης τού σανατορίου, Γιώργος Καραμάνης, και η γυναίκα του Άννα ήταν παλιοί φίλοι τού Γιώργου και  σύχναζαν στον κύκλο του.
Δεν ταξιδεύει μόνος του, συντροφεύεται από κάποια.
Απ’ ό,τι φαίνεται, πρέπει να συνέβη το εξής: η οικογένεια τού Γιώργου δράττεται τής ευκαιρίας που τούς δίνει η απόφαση τής Μαρώς και παίρνει άμεσα μέτρα για να ωθήσει το Σεφέρη σε ένα  επιθυμητό γάμο. Στο «ημερολόγιο» στο οποίο αναφέρεται η Ιωάννα — μια σειρά από επιστολές στην πραγματικότητα — και στην ατζέντα του, ο Γιώργος μνημονεύει τη σύντροφό του είτε ανώνυμα ως η "φίλη", είτε με το όνομα «Κλέλια» που το δανείζεται από το μυθιστόρημα τού Σταντάλ "Το Μοναστήρι τής Πάρμας". Γόνος εξέχουσας οικογένειας τής τοπικής κοινωνίας τού Βόλου, σίγουρα ήταν απολύ­τως κατάλληλη νύφη για τον Γιώργο. Στην αλληλογραφία  με την αδελφή του, η πιθανότητα αυτή εμφανίζεται με το κωδικό όνομα «ο Άη Γιάννης». Η Ιωάννα ήταν σε θέση να αντιληφθεί αμέσως τον υπαινιγμό για το καλοκαιρινό έθιμο τού Άι Γιάννη στη Σκάλα και στα γράμματά της τον ενθαρρύνει να προχωρήσει.
Αυτό που βρίσκει «χαριτωμένο» η Ιωάννα στα γράμματα αυτά από το Πήλιο είναι μάλλον το ζωηρό, σχεδόν εφηβικό ευδιάθετο ύφος τους και την ερωτική τους σαφήνεια, η οποία παραπέμπει σε μια πολύ παλαιότερη περίοδο των σχέσεων ανάμεσα στα δύο αδέλφια. Στο πλαί­σιο ωστόσο όλων όσων έγραφε τόσο πρόσφατα ο Γιώργος στη Μαρώ (από τα οποία ελάχιστα ήταν διατεθειμένος να μοιραστεί με την α­δελφή του), αυτό που η Ιωάννα θεωρεί χαριτωμένο δεν είναι εντέλει παρά μια λεπτότατη επίφαση παλικαρισμού, η οποία καλύπτει την άβυσσο τής απόγνωσης και τής πικρίας.
Στο Πήλιο, ο Σεφέρης βρίσκει την παλιομοδίτικη ατμόσφαιρα τού σανατορίου ασφυκτική· επισκέπτεται την «Κλέλια» στο σπίτι τής μητέρας της στον Βόλο. Το σπίτι ήταν παλιό, με μια μικρή αυλή μπροστά, ανάγλυφο διάκοσμο τού 16ου αιώνα στους τοίχους και μια βιβλιοθήκη στο στιλ που επικρατούσε στα τέλη τού 19ου αιώνα. Τις λεπτομέρειες αυτές, και άλλες ακόμη, τις σημειώνει στο ημερολόγιό του στις 11 Αυγούστου· τις ενσωματώνει επίσης στο ποίημα που θα ολοκληρώσει λίγο μετά την επιστροφή του στην Κορυτσά, το «Piazza San Nicolo». Την πρώτη ερμηνευτική κλείδα γι’ αυτό το ιδιαίτερα προσωπικό ποίημα μάς τη δίνει το υστερό­γραφο στο γράμμα που έγραψε ο Γιώργος στην Ιωάννα την προηγούμενη ημέρα: «Το σπίτι τής Κλέλιας  μοιάζει με το σπίτι τού Proust στο Cambray». To «Piazza San Nicolo» ξεκινά με την πρώτη φράση τού μνημειώδους μυθιστορήματος τού Προυστ, "Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο", και ο τίτλος του, συνδέει τον τόπο τού ποιήματος, μια εκκλησία στον Βόλο, με την απελευθερωτική δύναμη τής ακούσιας  μνήμης, όπως τη γνωρίζει ο αφηγητής τού Προυστ, Μαρσέλ. Σε αντίθεση ωστόσο με το αίσθημα απελευθέ­ρωσης τού Μαρσέλ, το ποίημα αποπνέει μιαν ασφυκτική αίσθηση εγκλεισμού σ᾿  έναν περιγεγραμμένο και ξεπερασμένο τρόπο ζωής. Για τον Γιώργο, είναι ίσως η εικόνα που σχηματίζει κατ᾿  ιδίαν για τον πιθανό γάμο του, με μια καθωσπρέπει κοπέλα, η οποία τού εί­ναι σχεδόν άγνωστη. Στο ποίημα, η ελπίδα ή η υπέρβαση βρίσκο­νται πολύ μακριά:

Για να βρεις τη δροσιά του βουνού πρέπει ν᾿  ανέβεις ψηλότερα από το καμπαναριό
κι από το χέρι τού Αϊ-Νικόλα
κάπου 70 η 80 μέτρα δεν είναι πολύ. [...]
Κι όμως εκεί, λίγο ψηλότερα από το καμπαναριό, αλλάζει η ζωή σου.
Δεν είναι μεγάλο πράγμα ν’ ανεβείς μα είναι πολύ δύσκολο ν’ αλλάξεις
σαν είναι το σπίτι μέσα στην πέτρινη εκκλησιά κι η καρδιά σου μέσα στο σπίτι που σκοτεινιάζει
κι όλες οι πόρτες κλειδωμένες από το μεγάλο χέρι τ’ Αϊ-Νικόλα.

Στον κόσμο τού ποιήματος, μόνο «μέσα στην ευκολία τού ύπνου», όπου «κυλάνε τα νερά», εκεί μονάχα «χάνονταν η πίκρα τού αποχωρισμού». Ο «αποχωρι­σμός» εδώ δεν μπορεί παρά να είναι ο αποχωρισμός από τη Μαρώ. Η ανάβαση στη «δροσιά» τού Πηλίου, μακριά από την κλειστοφοβία τού πατρικού σπιτιού τής «Κλέλιας», και η αλλαγή μέσα του η οποία ήταν πιο δύσκολη κι από την ίδια την ανάβαση, αντιστοιχούν στις ακραίες ελπίδες τού Γιώργου για τη ζωή που θα μπορούσε να είχε ίσως ζήσει με τη Μαρώ.

Ο δικός μας ήλιος 

Picture
Νικος Χατζηκυριάκος: Το πρώτο πρωινό του κόσμου
Ο ήλιος αυτός ήταν δικός μου και δικός σου: τον μοιραστήκαμε
ποιος υποφέρει πίσω από το χρυσαφί μεταξωτό ποιος πεθαίνει;
Μια γυναίκα φώναζε χτυπώντας το στεγνό στήθος της:
«Δειλοί

μού πήραν τα παιδιά μου και τα κομμάτιασαν, σεις τα σκοτώσατε
κοιτάζοντας με παράξενες εκφράσεις το βράδυ τις πυγολαμπίδες
αφηρημένοι μέσα σε μια τυφλή συλλογή».
Το αίμα στέγνωνε πάνω στο χέρι που το πρασίνιζε ένα δέντρο
ένας πολεμιστής κοιμότανε σφίγγοντας τη λόγχη που τού φώτιζε το πλευρό.

Ήταν δικός μας ο ήλιος, δε βλέπαμε τίποτε πίσω από τα χρυσά κεντίδια
αργότερα ήρθαν οι μαντατοφόροι λαχανιασμένοι βρώμικοι
τραυλίζοντας συλλαβές ακατανόητες
είκοσι μερόνυχτα πάνω στη στέρφα γης και μόνο αγκάθια
είκοσι μερόνυχτα νιώθοντας ματωμένες τις κοιλιές των αλόγων
κι  ούτε στιγμή να σταματήσουν για να πιουν το νερό τής βροχής.
Είπες να ξεκουραστούν πρώτα κι έπειτα να μιλήσουν, σε είχε θαμπώσει το φως.
Ξεψύχησαν λέγοντας: «Δεν έχουμε καιρό» γγίζοντας κάτι αχτίδες·
ξεχνούσες πως κανείς δεν ξεκουράζεται.

Ούρλιαζε μια γυναίκα: «Δειλοί» σαν το σκυλί τη νύχτα
θα  ήταν ωραία κάποτε σαν εσένα 
με στόμα υγρό, τις φλέβες ζωντανές κάτω απ’ το δέρμα με την αγάπη.

Ο ήλιος αυτός ήταν δικός μας· τον κράτησες ολόκληρο δε θέλησες να μ’ ακολουθήσεις
κι έμαθα τότε αυτά τα πράγματα πίσω από το χρυσάφι και το μετάξι·
δεν έχουμε καιρό.  Σωστά μιλήσαν οι μαντατοφόροι.

Η τελευταία μέρα

Picture
Η τελευταία μέρα

Ήταν η μέρα συννεφιασμένη. Κανείς δεν αποφάσιζε
φυσούσε ένας αγέρας αλαφρύς: «Δεν είναι γρέγος είναι σιρόκος» είπε κάποιος.
Κάτι λιγνά κυπαρίσσια καρφωμένα στην πλαγιά κι η θάλασσα
γκρίζα με λίμνες φωτεινές, πιο πέρα. 
Οι στρατιώτες παρουσίαζαν όπλα σαν άρχισε να ψιχαλίζει.
«Δεν είναι γρέγος είναι σιρόκος» η μόνη απόφαση που ακούστηκε.
Κι όμως το ξέραμε πως την άλλη αυγή δε θα μάς έμενε
τίποτε πια, μήτε η γυναίκα πίνοντας πλάι μας τον ύπνο
μήτε η ανάμνηση πως ήμασταν κάποτες άντρες,
τίποτε πια την άλλη αυγή.

«Αυτός ο αγέρας φέρνει στο νου την άνοιξη» έλεγε η φίλη
περπατώντας στο πλευρό μου κοιτάζοντας μακριά «την άνοιξη
που έπεσε ξαφνικά το χειμώνα κοντά στην κλειστή θάλασσα.
Τόσο απροσδόκητα. Πέρασαν τόσα χρόνια. Πώς θα πεθάνουμε;»

Ένα νεκρώσιμο εμβατήριο τριγύριζε μες στην ψιλή βροχή.
Πώς πεθαίνει ένας άντρας; Παράξενο κανένας δεν το συλλογίστηκε.
Κι όσοι το σκέφτηκαν ήταν σαν ανάμνηση από παλιά χρονικά
τής εποχής των Σταυροφόρων ή της εν - Σαλαμίνι - ναυμαχίας.
Κι όμως ο θάνατος είναι κάτι που γίνεται· πώς πεθαίνει ένας άντρας;
Κι όμως κερδίζει κανείς το θάνατό του, το δικό του θάνατο, που δεν ανήκει σε κανέναν άλλον και τούτο το παιχνίδι είναι η ζωή.
Χαμήλωνε το φως πάνω από τη συννεφιασμένη μέρα, κανείς δεν αποφάσιζε.
Την άλλη αυγή δε θα μας έμενε τίποτε· όλα παραδομένα· μήτε τα χέρια μας·
κι οι γυναίκες μας ξενοδουλεύοντας στα κεφαλόβρυσα  και τα παιδιά μας
στα λατομεία.
Η φίλη μου τραγουδούσε περπατώντας στο πλευρό μου ένα τραγούδι σακατεμένο:
«Την άνοιξη, το καλοκαίρι, ραγιάδες ...»
Θυμότανε κανείς γέροντες δασκάλους που μάς άφησαν ορφανούς.
Ένα ζευγάρι πέρασε κουβεντιάζοντας:
«Βαρέθηκα το δειλινό, πάμε στο σπίτι μας
πάμε στο σπίτι μας ν’ ανάψουμε το φως».

Σχόλια
Ο Μαρωνίτης επιχειρηματολογεί με βάσει και τις εγγραφές τού Σεφέρη στις Μέρες Γ΄, ότι το σκηνικό τού ποιήματος είναι η κηδεία τού Βενιζέλου, το οποίο αντικρούει ο Κοκόλης, χαραχτηρίζοντας το μάλιστα "κηδειολογία".
Κατά τη δική μου γνώμη  το σκηνικό είναι η τελευταία μέρα μιας μεγάλης καταστροφής. Αυτό μπορεί κάποιος να συναγάγει από τούς στίχους: 
« Την άλλη αυγή δε θα μάς έμενε τίποτε· όλα παραδομένα· μήτε τα χέρια μας·
κι οι γυναίκες μας ξενοδουλεύοντας στα κεφαλόβρυσα  και τα παιδιά μας στα λατομεία». 
Κεφαλόβρυσα: Ο Έκτορας συνομιλώντας με την Ανδρομάχη στην κορυφαία σκηνή τού αποχαιρετισμού, προβλέπει τη γυναίκα του σκλάβα να κουβαλάει νερό στα κεφαλόβρυσα τού Άργους.
Λατομεία: Από τον Θουκυδίδη. Στη Σικελική καταστροφή των Αθηναίων μιλάει για τούς αιχμαλώτους που δούλευαν στα λατομεία.



Ο βασιλιάς τής Ασίνης

Picture
Ο βασιλιάς της Ασίνης ένα κενό κάτω απ’ την προσωπίδα κάτω από ένα όνομα: «Ἀσίνην τε… Ἀσίνην τε…»
Ο βασιλιάς τής Ασίνης
​Ἀσίνην τε… *
ΙΛΙΆΔΑ

Κοιτάξαμε όλο το πρωί γύρω γύρω το κάστρο
αρχίζοντας από το μέρος τού ίσκιου εκεί που η θάλασσα
πράσινη και χωρίς αναλαμπή, το στήθος σκοτωμένου παγονιού
μάς δέχτηκε όπως ο καιρός χωρίς κανένα χάσμα. 
Οι φλέβες τού βράχου κατέβαιναν από ψηλά
στριμμένα κλήματα γυμνά πολύκλωνα ζωντανεύοντας
στ’ άγγιγμα τού νερού, καθώς το μάτι ακολουθώντας τις
πάλευε να ξεφύγει το κουραστικό λίκνισμα
χάνοντας δύναμη ολοένα.

 Από το μέρος του ήλιου ένας μακρύς γιαλός ολάνοιχτος
και το φως τρίβοντας διαμαντικά στα μεγάλα τείχη.
Κανένα πλάσμα ζωντανό τ’ αγριοπερίστερα φευγάτα
κι ο βασιλιάς τής Ασίνης που τον γυρεύουμε δυο χρόνια τώρα
άγνωστος λησμονημένος απ’ όλους κι από τον Όμηρο
μόνο μια λέξη στην Ιλιάδα κι εκείνη αβέβαιη
ριγμένη εδώ σαν την εντάφια χρυσή προσωπίδα.
Την άγγιξες, θυμάσαι τον ήχο της; κούφιο μέσα στο φως
σαν το στεγνό πιθάρι στο σκαμμένο χώμα·
κι ο ίδιος ήχος μες στη θάλασσα με τα κουπιά μας. 
Ο βασιλιάς της Ασίνης ένα κενό κάτω απ’ την προσωπίδα
παντού μαζί μας παντού μαζί μας, κάτω από ένα όνομα:
«Ἀσίνην τε… Ἀσίνην τε…»
και τα παιδιά του αγάλματα
κι οι πόθοι του φτερουγίσματα πουλιών κι ο αγέρας
στα διαστήματα των στοχασμών του και τα καράβια του 
αραγμένα σ’ άφαντο λιμάνι·
κάτω απ’ την προσωπίδα έν&alpha