Όταν ο Χάρι Γνώρισε την Σάλι... When Harry Met Sally... (1989)
|
Σκηνοθεσία: Rob Reiner (Ρομπ Ράινερ)
Σενάριο: Nora Ephron (Νόρα Έφρον) Παίζουν: Billy Crystal (Μπίλι Κρίσταλ), Meg Ryan (Μεγκ Ράιαν), Carrie Fisher (Κάρι Φίσερ), Bruno Kirby (Μπρούνο Κίρμπι) Αμερικάνικη αισθηματική κομεντί, με πανέξυπνους διαλόγους γύρω από το αιώνια σκοτεινό και άλυτο πρόβλημα των ερωτικών σχέσεων. Δυο ερωτικά εγωιστικά εγώ, συγκρούονται διεκδικώντας το κάθε ένα για τον εαυτό του την προσωπική ελευθερία του και συγχρόνως την κατοχή τού άλλου. Δυο φορτία αντικρουόμενα ασφαλώς και θα οδηγήσουν σε εκρήξεις ή και πυρκαγιές. Είναι και ο χρόνος ο οποίος φθείρει τα πάντα, προφανώς και τον έρωτα, αν και στην ταινία τουλάχιστον για τα δώδεκα χρόνια των "φιλικών" μπερδεμένων σχέσεων τού Χάρι (Μπίλι Κρίσταλ) και τής Σάλι (Μεγκ Ράιαν), παραβιάζοντας τον κανόνα λειτουργεί υπέρ τους. Για μετά μάλλον κι αυτοί θα ακολουθήσουν τον κανόνα, παρά τις σύντομες παρενθετικές παρεμβολές ηλικιωμένων ζευγαριών οι οποίοι επαίρονται τρυφερά, για τη συνεχή και απρόσκοπτη σχέση τους από αρχής μέχρι τα βαθειά γεράματα. |
Η ταινία χρωστά τη γοητεία της στους έξυπνους διαλόγους τής σεναριογράφου Νόρας Έφρον.
Η Σάλι και ο Χάρι αγόρι μιας φίλης της, θα μοιραστούν το δεκαοκτάωρο ταξίδι για τη Νέα Υόρκη. Η Σάλι ένα μάλλον "καθώς πρέπει" κορίτσι, συγκρατημένη, συντηρητική, (ο Χάρι σε κάποιο χαμηλό τής σχέσης τους αργότερα θα την χαραχτηρίσει "αποστειρωμένη"), και ο Χάρι κατά περίσταση πιο άνετος, αντιπροσωπευτικός τύπος τού "πέφτουλα" τής ανδρικής συμπεριφοράς. Το θέμα τού αν ένας άνδρας και μια γυναίκα μπορούν να παραμένουν φίλοι, χωρίς ερωτική σχέση είναι η πρώτη διαφωνία τους. Ο Χάρι (τα καλά και συμφέροντα, αλλά και μάλλον ισχύοντα), διατρανώνει πως δεν μπορεί ένας άνδρας και μια γυναίκα, απλώς να παραμένουν φίλοι. Γιατί πάντα καραδοκεί, ό έρωτας, η ερωτική σχέση. Στο τέλος καταλήγουν στην Σολομώντεια λύση, ότι μπορεί να υπάρξει φιλία, με τον έρωτα να μετεωρίζεται. Αυτό το μετέωρο επικαλείται ο Χάρι για να προτείνει στη Σάλι να κοιμηθούν σε ξενοδοχείο, πράγμα που απορρίπτει η Σάλι για να μην προδώσει την φίλη της. Πολύ αργότερα, όταν κάποια στιγμή η Σάλι δεν μπορεί να θυμηθεί το όνομα της φίλης της, ο Χάρι καιροφυλακτών, θα τής πει. «Έκανες τέτοια θυσία, να μην κοιμηθείς μαζί μου, για μια φίλη που δεν μπορείς να θυμηθείς το όνομα της;» Για να τον βάλλει στη θέση του η Σάλι: «Χάρι, μπορεί να μην το πιστέψεις, αλλά ποτέ δεν θεώρησα θυσία το γεγονός ότι δεν κοιμήθηκα μαζί σου».
Να ένας άλλος διάλογος τους στην αρχή-αρχή τής γνωριμίας:
Χάρι: Γιατί δεν μου λες την ιστορία της ζωής σου;
Σάλι: Την ιστορία της ζωής μου; Θέλουμε 18 ώρες μέχρι τη Ν. Υόρκη. Θα τα έχω πει όλα πριν φθάσουμε στο Σικάγο. Δεν μου έχει συμβεί τίποτα ακόμα.Γι ᾿ αυτό πηγαίνω στη Νέα Υόρκη.
Χάρι: Για να σου συμβεί κάτι; Σαν τι;
Σάλι: Σαν σχολή δημοσιογραφίας, ας πούμε.
Χάρι: Για να γράφεις αυτά που συμβαίνουν σε άλλους ανθρώπους. Αυτή είναι η μία οπτική γωνία. Ας υποθέσουμε ότι δεν θα συμβεί τίποτα. Ας πούμε ότι δεν συναντάς κανέναν, δεν γίνεσαι σπουδαία, πεθαίνεις χωρίς κανείς να πάρει χαμπάρι έως ότου η μπόχα φτάσει στο χολ.
Σάλι: Η Αμάντα ήξερε τη σκοτεινή πλευρά σου.
Χάρι: Αυτό την τράβηξε σε μένα.
Σάλι: Η σκοτεινή σου πλευρά;
Χάρι: Βέβαια. Εσύ δεν έχεις σκοτεινή πλευρά; Κατάλαβα, εσύ αντί για τόνους βάζεις καρδούλες.
Έχω σκοτεινή πλευρά όπως και όλοι οι άνθρωποι.
Χάρι: Εγώ όταν αγοράζω καινούριο βιβλίο, διαβάζω πρώτα την τελευταία σελίδα. Έτσι, θα ξέρω το τέλος σε περίπτωση που πεθάνω πριν το τελειώσω. Αυτό λέγεται, σκοτεινή πλευρά.
Σάλι: Αυτό δεν σημαίνει ότι έχεις και βάθος.
Χάρι: Ναι, βασικά είμαι χαρούμενος άνθρωπος.
Σάλι: Κι εγώ το ίδιο. Δεν βλέπω ποιο είναι το κακό σ ᾿ αυτό.
Χάρι: Όχι βέβαια, σε απορροφά η ευτυχία σου. Σκέφτεσαι ποτέ το θάνατο;
Σάλι: Ναι.
Χάρι: Σίγουρα. Μια φευγαλέα σκέψη... περνάει απαλά από κάποιο παραθυράκι τού μυαλού σου. Εγώ τρώγομαι μέρες.
Σάλι: Και αυτό σε κάνει καλύτερο άνθρωπο;
Χάρι: Όταν συμβεί, εγώ θα είμαι προετοιμασμένος, ενώ εσύ όχι.
Σάλι: Και στο μεταξύ θα καταστρέψεις όλη σου τη ζωή περιμένοντας.
Και ένας σχολιασμός τού τέλους τής ταινίας Καζαμπλάνκα:
Σάλι: Κάνεις λάθος.
Χάρι: Δεν κάνω λάθος. Θέλει να τη διώξει. Γι ᾿ αυτό τη βάζει στο αεροπλάνο.
Σάλι: Εκείνη δεν θέλει να μείνει.
Χάρι: Και βέβαια θέλει. Εσύ δεν θα προτιμούσες τον Μπόγκαρτ απ ᾿ τον άλλον;
Σάλι: Δεν θέλω να φάω τη ζωή μου στην Καζαμπλάνκα... παντρεμένη μ ᾿ έναν ιδιοκτήτη μπαρ. Μπορεί να σου ακούγομαι σνομπ, αλλά δεν θα το έκανα.
Χάρι: Θα προτιμούσες έναν ανέραστο γάμο... Σαν Πρώτη Κυρία της Τσεχοσλοβακίας.... από το να μείνεις μ᾿ αυτόν που κάνεις το φοβερότερο σεξ της ζωής σου μόνο και μόνο επειδή είναι ιδιοκτήτης μπαρ;
Σάλι: Ναι. Το ίδιο θα έλεγε κάθε λογική γυναίκα. Οι γυναίκες είναι πρακτικές, ακόμα και η Ίνγκριντ Μπέργκμαν, γι ᾿ αυτό και μπαίνει στο αεροπλάνο στο τέλος.
Χάρι: Κατάλαβα.
Σημείωση δική μου: (Ο Μπόγκαρτ (ιδιοκτήτης μπαρ στη Καζαμπλάνκα) διακινδυνεύοντας και υπερβαίνοντας τον έρωτα του για την πρώην ερωμένη του στο Παρίσι ( Ίνγκριντ Μπέργκμαν), την βάζει στο αεροπλάνο για τη Λισσαβόνα μαζί με το σύζυγό της Βίκτορα Λάζλο, αντιστασιακό, ηγέτη του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας, για να διαφύγουν από τους Γερμανούς).
Η Σάλι και ο Χάρι αγόρι μιας φίλης της, θα μοιραστούν το δεκαοκτάωρο ταξίδι για τη Νέα Υόρκη. Η Σάλι ένα μάλλον "καθώς πρέπει" κορίτσι, συγκρατημένη, συντηρητική, (ο Χάρι σε κάποιο χαμηλό τής σχέσης τους αργότερα θα την χαραχτηρίσει "αποστειρωμένη"), και ο Χάρι κατά περίσταση πιο άνετος, αντιπροσωπευτικός τύπος τού "πέφτουλα" τής ανδρικής συμπεριφοράς. Το θέμα τού αν ένας άνδρας και μια γυναίκα μπορούν να παραμένουν φίλοι, χωρίς ερωτική σχέση είναι η πρώτη διαφωνία τους. Ο Χάρι (τα καλά και συμφέροντα, αλλά και μάλλον ισχύοντα), διατρανώνει πως δεν μπορεί ένας άνδρας και μια γυναίκα, απλώς να παραμένουν φίλοι. Γιατί πάντα καραδοκεί, ό έρωτας, η ερωτική σχέση. Στο τέλος καταλήγουν στην Σολομώντεια λύση, ότι μπορεί να υπάρξει φιλία, με τον έρωτα να μετεωρίζεται. Αυτό το μετέωρο επικαλείται ο Χάρι για να προτείνει στη Σάλι να κοιμηθούν σε ξενοδοχείο, πράγμα που απορρίπτει η Σάλι για να μην προδώσει την φίλη της. Πολύ αργότερα, όταν κάποια στιγμή η Σάλι δεν μπορεί να θυμηθεί το όνομα της φίλης της, ο Χάρι καιροφυλακτών, θα τής πει. «Έκανες τέτοια θυσία, να μην κοιμηθείς μαζί μου, για μια φίλη που δεν μπορείς να θυμηθείς το όνομα της;» Για να τον βάλλει στη θέση του η Σάλι: «Χάρι, μπορεί να μην το πιστέψεις, αλλά ποτέ δεν θεώρησα θυσία το γεγονός ότι δεν κοιμήθηκα μαζί σου».
Να ένας άλλος διάλογος τους στην αρχή-αρχή τής γνωριμίας:
Χάρι: Γιατί δεν μου λες την ιστορία της ζωής σου;
Σάλι: Την ιστορία της ζωής μου; Θέλουμε 18 ώρες μέχρι τη Ν. Υόρκη. Θα τα έχω πει όλα πριν φθάσουμε στο Σικάγο. Δεν μου έχει συμβεί τίποτα ακόμα.Γι ᾿ αυτό πηγαίνω στη Νέα Υόρκη.
Χάρι: Για να σου συμβεί κάτι; Σαν τι;
Σάλι: Σαν σχολή δημοσιογραφίας, ας πούμε.
Χάρι: Για να γράφεις αυτά που συμβαίνουν σε άλλους ανθρώπους. Αυτή είναι η μία οπτική γωνία. Ας υποθέσουμε ότι δεν θα συμβεί τίποτα. Ας πούμε ότι δεν συναντάς κανέναν, δεν γίνεσαι σπουδαία, πεθαίνεις χωρίς κανείς να πάρει χαμπάρι έως ότου η μπόχα φτάσει στο χολ.
Σάλι: Η Αμάντα ήξερε τη σκοτεινή πλευρά σου.
Χάρι: Αυτό την τράβηξε σε μένα.
Σάλι: Η σκοτεινή σου πλευρά;
Χάρι: Βέβαια. Εσύ δεν έχεις σκοτεινή πλευρά; Κατάλαβα, εσύ αντί για τόνους βάζεις καρδούλες.
Έχω σκοτεινή πλευρά όπως και όλοι οι άνθρωποι.
Χάρι: Εγώ όταν αγοράζω καινούριο βιβλίο, διαβάζω πρώτα την τελευταία σελίδα. Έτσι, θα ξέρω το τέλος σε περίπτωση που πεθάνω πριν το τελειώσω. Αυτό λέγεται, σκοτεινή πλευρά.
Σάλι: Αυτό δεν σημαίνει ότι έχεις και βάθος.
Χάρι: Ναι, βασικά είμαι χαρούμενος άνθρωπος.
Σάλι: Κι εγώ το ίδιο. Δεν βλέπω ποιο είναι το κακό σ ᾿ αυτό.
Χάρι: Όχι βέβαια, σε απορροφά η ευτυχία σου. Σκέφτεσαι ποτέ το θάνατο;
Σάλι: Ναι.
Χάρι: Σίγουρα. Μια φευγαλέα σκέψη... περνάει απαλά από κάποιο παραθυράκι τού μυαλού σου. Εγώ τρώγομαι μέρες.
Σάλι: Και αυτό σε κάνει καλύτερο άνθρωπο;
Χάρι: Όταν συμβεί, εγώ θα είμαι προετοιμασμένος, ενώ εσύ όχι.
Σάλι: Και στο μεταξύ θα καταστρέψεις όλη σου τη ζωή περιμένοντας.
Και ένας σχολιασμός τού τέλους τής ταινίας Καζαμπλάνκα:
Σάλι: Κάνεις λάθος.
Χάρι: Δεν κάνω λάθος. Θέλει να τη διώξει. Γι ᾿ αυτό τη βάζει στο αεροπλάνο.
Σάλι: Εκείνη δεν θέλει να μείνει.
Χάρι: Και βέβαια θέλει. Εσύ δεν θα προτιμούσες τον Μπόγκαρτ απ ᾿ τον άλλον;
Σάλι: Δεν θέλω να φάω τη ζωή μου στην Καζαμπλάνκα... παντρεμένη μ ᾿ έναν ιδιοκτήτη μπαρ. Μπορεί να σου ακούγομαι σνομπ, αλλά δεν θα το έκανα.
Χάρι: Θα προτιμούσες έναν ανέραστο γάμο... Σαν Πρώτη Κυρία της Τσεχοσλοβακίας.... από το να μείνεις μ᾿ αυτόν που κάνεις το φοβερότερο σεξ της ζωής σου μόνο και μόνο επειδή είναι ιδιοκτήτης μπαρ;
Σάλι: Ναι. Το ίδιο θα έλεγε κάθε λογική γυναίκα. Οι γυναίκες είναι πρακτικές, ακόμα και η Ίνγκριντ Μπέργκμαν, γι ᾿ αυτό και μπαίνει στο αεροπλάνο στο τέλος.
Χάρι: Κατάλαβα.
Σημείωση δική μου: (Ο Μπόγκαρτ (ιδιοκτήτης μπαρ στη Καζαμπλάνκα) διακινδυνεύοντας και υπερβαίνοντας τον έρωτα του για την πρώην ερωμένη του στο Παρίσι ( Ίνγκριντ Μπέργκμαν), την βάζει στο αεροπλάνο για τη Λισσαβόνα μαζί με το σύζυγό της Βίκτορα Λάζλο, αντιστασιακό, ηγέτη του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας, για να διαφύγουν από τους Γερμανούς).
Φθάνουν στην Νέα Υόρκη, και χωρίζουν. Μετά από πέντε χρόνια, συναντιούνται τυχαία στο αεροπλάνο, και εν τω μεταξύ έχουν παντρευτεί κι οι δυο. Στον έκτο χρόνο από τη γνωριμία τους συναντιούνται και πάλι χωρισμένοι κι οι δυο, και βάζουν σε πειραματισμό την πεποίθηση του Χάρι, αν οι δυο τους μπορούν να μείνουν φίλοι, χωρίς σεξ. Προσπαθούν μένοντας φίλοι, να κάνουν ερωτικές σχέσεις με τρίτα πρόσωπα και κυρίως ο Χάρι, ο οποίος επαίρεται για τα σεξουαλικά του κατορθώματα και συγχρόνως αμφισβητεί τις σεξουαλικές ικανότητες της Σάλι· μέχρι εκείνη να τον ταπώσει με τον περίφημο οργασμό της, ενώπιον ακροατηρίου σε εστιατόριο και να ακολουθήσει η πιο ένδοξη ίσως ατάκα στην ιστορία τού κινηματογράφου, από μια πελάτισσα όταν δίδει παραγγελία στο γκαρσόνι: «φέρτε μου τα ίδια που πήρε αυτή».
